Сӱлейкедегі iс
10.07.2024
Статья
Детектив чоох
Харааның амырын чабал табыс талаан. Аның соонаң сымзырых полыбысхан. Автомобильлер кӱӱлезі ле пірееде истiлген.
Полиция лейтенанты Вадим Токояков тӱзiнде чыланнар кӧрген. Чиркестiг узун хурттар, тураның пулуңнарынаң сығып, аның орғанынзар чылысханнар. Оларның cӱрдестіг сыылазы чағыннаң чағын на истілген. Вадим тизерге итсе, азахтарын хыймырат полбинча. Ол, хорыхханына тырбаңни тӱзiп, усхун парған.
«Ох, харын даа, тӱзімде полтыр», – ниик ле тыныбысхан. Анаң хыриндағы стол ӱстӱндегі будильниксер кӧрiбiскен. О, турарға кирек, тоғысха парарға. Чиит оол, орғаннаң чапчаң тура тӱзіп, чуунарға парған. Анаң, азыранып алып, тоғысха тибiрен сыххан.
Ол полиция туразынзар кір килгенде, уголовнай iстезіг пӧлиинде хада тоғынчатхан арғыстары прайзы чыылыс партырлар. Пӧлiк пастығы подполковник Сергей Ильич Исанин чахығлар пир парчатхан. Вадим кір килгенде, сах андох ағаа чахығ пирген: «Так, лейтенант Токояков, сержант Тиниковты паза кічіг лейтенант Игнатчикті алып, Щетинкин орамазындағы 74 номер тура хыринзар парыңар. Анда ӧлiг кізі сӧӧгін таап алтырлар. Прай ниме кӧріп, сурастырғлап алыңар!»
Опергруппа ол тура хыринзар читкенде, анда кiзiлер турғлапчатханнар. Вадим, чағын пас киліп, кӧрглеен. Аның алнында пірее отыс азыра частығ ирен чатчатхан. Сержант Тиников ӧлiг кiзiнi ніндiбicкен, анаң пас киліп теен: «Iзептерiнде пір дее ниме чоғыл, документтерi дее чоғыл. Пазында палығ пілдірче, пірее тимір нименең сапхан осхастар».
– Син Игнатчикнең хада пу туралардағы кізілердең сурғлабыс. Арса, пiреезі пiрее ниме кӧрген алай искен, – чахыбысхан Вадим.
– Чарир, лейтенант арғыс, – нандырған сержант, анаң чахығ толдырарға парыбысхан. Ырах ниместе турған имҷілернің «Табырах полызығ» автомобильiнең санитарлар сығып, ӧліг кізі сӧӧгін носилкаа салып, апарыбысханнар.
Вадим, позы даа пастағы подъездсер кіріп, пiр квартиразар сығдырадыбысхан. Нинҷе-де тус ирткенде, ізік азылып, ӧрекен пахлабысхан.
– Изеннер! Мин полицияның лейтенанты Токояков, – хызыл книжказын кӧзiткен Вадим. – Мында ырах ниместе хараазын кізі ӧдір салтырлар. Сiрер, арса, пірее ниме кӧргезер алай искезер?
– Чох, матап узаам. Пiр дее ниме кӧрбеем, испеем, обал худай! – аар тыныбысхан ӧрекен.
Анаң Вадим пасха квартираларзар сығдыратхан. Прайзы ла аспаан. Че ізік асхан чуртағҷылар iдӧк пір дее ниме пiлбееннер. Подъездтең сыхханда, кічіг лейтенант Игнатчик паза сержант Тиников аны хадар турғаннар.
– Че пірее нимее чарадыңар ба? – сурыбысхан Вадим.
– Кізілер пір дее ниме пiлбинчелер, – нандырғаннар олар.
Анаң олар, «УАЗ»-ха одырып, ГОВД-зар ойлатханнар. Анда оларны подполковник Исанин удурлаан. Ол позының тоғынҷыларын, оңдай-пазына сых полбаанын истiп, хатығ чоохтанған:
– Сірер, лейтенант, полицияда пастағы ла кӱн нимессер. Кізілернең чахсы арах сурастырарға кирек полған. Иирде парып, тоғыстаң килген кізiлернең чоохтазыңар. Сiрерге хоза кізі кирек пе?
– Чох, – нандырған Вадим, – позыбыс таа сыдирбыс.
Иирде олар, пазох ол туразар киліп, квартираларҷа чӧргеннер. Чуртағҷылар iдӧк пір дее ниме пілбинчеткеннер. Пола-пола килгенде, пір квартирада оларға пӧзiк нимес сыннығ, хыр састығ чиит оол ізік асхан. Вадим, удостоверениезін кӧзідіп, чуртха кірген. Пасхазы аның соонҷа. Пір пӧлігінде хара сазын ікі тулуңа ӱр салған чиит ипчі диванда одырған. «Ипчізі, неке», – сағын салған Вадим. Ээлерінің ады-солаларын сурап, анаң сурастыр сыххан.
– Мин киҷее, телевизорда футбол кӧрiп, орай чатхам, – чоохтан сыххан чурт ээзі. – Анаң футбол тоозыл парған соонда, уйғум килбин чатчатхам. Ипчім хаҷанох узи пирген полған. Кинетiн тасхартын табыс истіл парған. Мин, тур киліп, балконзар сыххам. Сағынчам, пазох мында саарбахтар урус парчалар ба. Че пiр дее кізі кӧрінмеен, хайдағ-да ла оолағас гаражтар саринзар чӱгӱрібіскен. Холында ниме-де тутчатхан.
– Оолах хайди тонан салған, сизiнмеезер?
– Таң кӱрең, таң кӧк курткалығ полған, чахсы кӧрiнминчеткен. Харасхы полған нооза.
– Че алғыс ползын сiрерге. Анымҷохтар, – тіп Вадим сых парыбысхан. Анаң олар, управлениеде чыылыс парып, ӱзӱріг иткеннер.
– Че, ооллар, ниме піс пiлчебіс? Кемнің хайдағ cағыстар? – сурыбысхан Вадим.
– Мин пірее читі квартираҷа чӧр салғам, – чооғын пастаан сержант Тиников. – Гаражтар кистіндегi турада 4-ҷі квартирада ікі палалығ ипчi чуртапча. Ады-солазы Нина Алексеевна Терентьева. Ирiнең чарылыс партырлар. Киҷее хараазын аның кічіг палазы, ағырып, хараа тооза чахсы узубиндыр. Пір час хараа тузында тасхар сууластар истiр. Ипчі кӧзенектең пахлабыстыр. Тасхар ікі кiзi парчаттыр. Пірсі пӧзік, пiрсі чабыс. Олар матап хысхырысханнар. Пiрсінiң ипчі ӱні полған...
– Синің чи, Володя, чапсых хабар пар ба? – айланған Вадим кiчіг лейтенант Игнатчиксер.
– Мин дее пірее онҷа квартирада полғам, – теен Владимир Игнатчик. – Пір квартирада Аксеновтар ирепчі чуртапча. Ол хараазын ирі Степан Павлович, ибде олғаннарның тетрадьтарын сыныхтап, орайға кір партыр. Ол школада ӱгретчі полча. Ол, iдӧк, тасхар табыстар истіп, кӧзенек пахлаптыр. Пір ле оолағас тура хыринҷа чӱгӱр парыбысханын кӧр халтыр...
– Пазох оолағас... – чоохтанған пос алынҷа Вадим. – Арса, ол оолағас ӧдірiгҷi?
– А оолағас нимес, арса, – сағызын сығарған Игнатчик. – Пiреезi улуғ даа полза, кічиҷек сыннығ полча нооза.
– Андағ даа полар, че пӱӱнге чидер, – теен Вадим. – Экспертиза чоохтир, хайди ол кiзi ӧл парғанын. Телевизор пастыра аның сомын кӧзiдербіc, арса, піреезі аны танып салар.
Анаң, анымҷохтазып, нанҷылар иблерінзер тарасхлабысханнар. Вадим, ибінзер кір киліп, иирдегі азыранысты тимнебiскен. Газ плитаны тамызып, колбаса паза ӱстӱне iкi нымырха оодып, хаарыбысхан. Анаң, стол кистiнде одырып, сағынчатхан: «Кем полҷаң, ол оолағас?»
Иртен, тоғыссар парып, подполковник Исанинзер кiрген. Подполковник, ағаа чаҷын пирiп, чоохтанған:
– Ӧлiг кізінің ады-солазы – Виктор Яковлевич Шубин. Кӱрезігҷе спорт узы полча. Ипчілiг. Киҷее ол iҷезінзер парарға кирек полтыр, че килбиндір. Тылаасты истiп, пiсcер килген. Моргсар парып, танып салтыр. Эксперттер салтарлары хоостыра Шубинні пазынаң ікі хати сааптырлар. Чітіг нименең, палты даа полар. Ӧлім хараазын 1-2 час тузында пол партыр. Син, Вадим, парып, ол Шубиннің туғаннарынаң иптіг сурастырғла. Арса, пірее ниме iлезіне сых парар.
– Чарир, подполковник арғыс, – тіп Вадим кабинеттең cых парыбысхан. Шубиннің туғаннарының адрестерін алып, чӧр сыххан. Пурун iҷезінзер кірген. Аны чобағлығ сырайлығ паза хара кӧгенектіг, iдӧк хара платтығ улуғ частығ ипчі удурлаан.
– Иртіңер, одырыңар, – ағырин чоохтанған ол.
– Сірер халғанҷы туста Викторның чуртазында пірее хайдағ ниме полчатханын сизінгезер бе? – сурыбысхан Вадим. – Піреезінең ыырласхан ма?
– Чох, сизiнмеем, – iдӧк сала истілдіре чоохтанған iҷезі. – Витяҷах ачых-чарых хылыхтығ полған.
– Ипчізінең ынағ чуртааннар ба?
– Ынағ чуртааннар. Оларның хызыҷахтары 3-ҷi классха чӧрче. Итсе-де, халғанҷы туста ол мында удаа хонҷаң. Мӧңic ле полчатхан. Пiрееде араға даа ізібіcчең. Алында араға iспеҷең дее.
Анаң Вадим Шубиннің ипчізінең тоғазарға парған. Аны иптіг кӧрімніг, хара плат тартын салған ипчi удурлаан. Аның ады-солазы Рабият Икеновна Шубина полған, школада физкультура уроктарын апарған.
– Мин Витянаң сигіс чыл мының алнында танызып алғам. Ол пастабох кӧңніме кірген. Театрларҷа ал чӧрҷең, чахайахтар сыйлаҷаң. Ӱр дее полбаанда, чуртап салғабыс. Мин Витяа матап хынғам! Хынғам! Паза чооғым чоғыл. Мағаа аар.
Вадим чуртынаң сығыбысхан. Кабинетсер наа ла кір килгенде, соонҷа Игнатчикнең Тиников ӧрчіліг кiр килгеннер.
– Пастых, махтабыс пicті! Піс таап алдыбыс!
– Ниме таап алғазар? – піл полбаан Вадим.
– Палтыҷахты чи! Пiс ол тура хыринда похсах тӧкчеткен харчахтарда сала кӱн тооза хасхланмаабыс. Кiзiлер, піccер матап ла кӧрiп, ирткеннер. Пір харчахта иң тӱбінде кічиҷек палтыҷах, туристтерни осхас, чатхан. Пiс аны экспертизаа ызыбысхабыс.
Iкiнҷі кӱнiнде Вадим пазох Шубиннің ипчізінзер парған. Киҷее олар читіре чоохтаспааннар нооза. Рабият Икеновна аны чейнең сыйлаан. Позы мӧңiс ле пас чӧрген. Вадим ол ипчінең чоохтасхан соонда, ниме-де сасхлаан чіли сӱлейке чірчені сым-туйуххан суғып алған. Анаң, анымҷохтазып, тоғысха хатап парған. Чірчені iдӧк эксперттерге сыныхтирға пирібіскен. Нинҷе-де тус пазынаң эксперт Валентин Борисович ағаа сығдыратхан:
– Вадим! Син пирген сӱлейке чiрчеде паза табылған палтыда хол салааларының істері паза палтыдағы хол iстері пiр.
– Алғыс Сiрерге, Валентин Борисович, iкiнҷілес чоғыл, йа, – алғыстабысхан Вадим, анаң ГОВД пастығынзар парған. Подполковник Исанин, аны истіп, Шубиннің ипчізін полициязар ағыл килерге ордер пирібіскен. Лейтенант Вадим Токояков, кічіг лейтенант Владимир Игнатчик квартиразынзар «УАЗ»-тығ ойлат парғаннар.
Оларны ӱрӱккен сырайлығ Рабият Икеновна удурлаан. Ипчінің хара харахтары ойласчатханнар.
– Рабият Икеновна, ниме ӱчӱн сiрер Викторны ӧдіргезер? – сурыбысхан Вадим.
– Мин? Мин Витяа хынғам, мин ӧдірбеем, – тӧдір пазынған ипчі. Анаң диванзар саа чох одырыбысхан.
– Піс сірер тастабысхан палтыҷахты таап алғабыс. Анда сiрернің хол салааларының іcтері халған.
Тӱрче полғанда, ипчі сӱӱледе ылғабысхан. Анаң чоохтап сыххан.
– Сiрер пілбинчезер, хайдағ чабал кiзi ол полған. Прай ниме ікі чыл мының алнында пасталыбысхан. Витяның хылығы алыс сыххан. Минзер соох хайған. Паланаң тартысчаң. Пірсінде мин аны чиит ипчіҷекнең кӧр салғам. Ибде мин аннаң, «ол хайдағ ипчі» тіп сурғам. «Синің анда киреең чоғыл», –тібіскен. Соонаң ол позы минi кемге ле полза кӱннеп сыххан. Чуртазыбыс хомайдаң хомай полыбысхан. Сырайымнаң саппаҷаң. Позы, тізең, ипчілернең чӧр сыххан. Чарылызарға итсем, хызыҷаам айастығ. Пабазы чох хайди ӧзер. Ол иирде, хараазын чи, Виктор илееде хаптыра килген. Азыранып алып, хатхырып ала чоохтанған: «Мин сині тастапчам, чурта хайди хынчазың!» Мин ағаа палабыс хайди полар теенде, ол минің палам нимес тіп сых парыбысхан. Минің пазыма хан ойли тӱзіп, соонҷа чӱгӱргем. Чидіп, хырыза халғабыс. Мин палтыны хада алғанымны пілбиндеечем. Улуғ ӧкпеде, аны пас париғанда, нинҷе-де хати сабысхам. Палтыны тастабысхам... Ол минiң прай чуртазымны типсеен. Хызыҷаам ӧкiс халча...
– Пот, пастағызын палаңнаңар сағынарға кирек полған, – чоохтанған Вадим. – Че, тур, паралар.
Радион Топоев
Хоос интернеттең алылған
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 |
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 1 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
