Ағбанның столица статузынаңар закон алылған
09.08.2024
Хабарлар
Ӧӧркі Чӧп кнезі Сергей Сокол (оң саринда) паза Ағбан город пазы Алексей Лёмин сессия соонаң хабарҷыларнаң чоох алысханнар
Ӧӧркі Чӧп. Киҷее Хакасияның Ӧӧркі Чӧбі теестегі нимес сессиязын иртірген. Ӱзӱріге пір сурығ сығарылған – «Хакас Республика столицазының статузынаңар» закон проекті
Хакасияның Ӧӧркі Чӧп депутаттары орғах айының 8-ҷі кӱнінде теестегі нимес сессияа чыылысханнар. Сессияны Ӧӧркі Чӧп кнезі Сергей Сокол апарған. Кӱн суриинда пір ӧӧн сурығ турған – «Хакас Республика столицазының статузынаңар» закон проекті.
Сессияның тоғызында 34 депутат араласхан, КПРФ фракцияның кӧбізі теестегі нимес сессияа килбеен – пу оңдайнаң олар закон проектінең тоғыр полчатханнарын кӧзіткеннер осхас. Че кворум пар полған, аннаңар сессия азылған.
Толдырығлығ ӱлгӱдең Хакасия пазының пастағы орынҷызы Татьяна Курбатова паза Хакасия пазының орынҷызы Богдан Павленко полғаннар.
Ӧӧркі Чӧп кнезі Сергей Сокол, сессияны пастап, республиканың Конституциязында Хакасияның ӧӧн городы Ағбан полча тіп кӧзіділ парғанын таныхтаан. Че столицаның статузынаңар закон, 1998 чылдаң сығара сӧӧ тартылып, 26 чыл алылбаан.
Таныхтирға кирек, закон проектінің авторлары Ағбан городтың депутаттар чӧбі паза Ӧӧркі Чӧп кнезі Сергей Сокол полчалар.
Пастағызын чоох Ағбан городтың пазы Алексей Лёминге пирілген. Ол Ағбанның ӧӧн городтың чіли статузын тыытчатхан закон проектінең таныстырған.
– Хакас Республика Конституциязының 71-ҷі статьязында Ағбан республика столицазы полчатханы кӧзіділче, че олох туста аның статузы Хакас Республиканың алынҷа законынаң турғызыларға кирек полчатханы таныхталча, – искірген ол.
Ӧӧн сурығ, тізең, ахчанаң палғалыстығ. Іди закон проекті хоостыра Ағбан город чирінде чыылчатхан НДФЛ-ның 5 проценттең ас нимес чардығын (хоза), бюджеттер аразындағы трансферт пастыра, хайди даа город бюджедіне пир турары кӧрілче.
Алексей Лёмин пу сурығҷа ирткен табығлар тузында Ағбан чуртағҷылары аразында сурастырығ иртірілгенін таныхтаан, оларның прайзы даа (74 840 табығҷы) пу закон проектіне хабасхан.
Пу закон киректелчеткенін арачылап, ол Сибирьдегі федеральнай округтағы (СФО) пасха регионнарның ӧӧн городтарын кӧзідімге ағылған. Ағбан амғы туста НДФЛ-даң кірчеткен парыстың 15%-ін холға кир полча (закон алылза, Ағбанға НДФЛ-ның 20%-і киліс турар), ол СФО-да иң тӧбін син полча: Хызылда – 20%, Томскта – 25%, Иркутскта – 26,5%, Кемеровта – 28,3%, Новосибирскте паза Хызылчарда – 30%, Горно-Алтайскта – 35%.
Алексей Лёминнің искіриинең, 2023 чылда Ағбан чуртағҷылары НДФЛ хоостыра республика бюджедінзер 6 миллиард 636 миллион салковай тӧлеп салғаннар, город бюджедінзер, тізең, 995 миллион салковай кiрген. Паза ол НДФЛ-ҷа ахча кірчеткені чылдаң чылға ӧзіп турчатханын таныхтаан.
– 2022 чылда физическай кізілернің парыстарына налогча ахча кіргені, Ағбан город чирінде, 4 миллиард 800 миллион салковайға читкен, алындағы чылнаң тиңнестірзе, 16%-ке кӧп, – саннарны ағылған Ағбан город пазы. – Килер чылда пу налогча 17%-ке ахча кӧп кірері сахталча.
Аннаңар, аның чооғынаң, Ағбанға ахча хосханы пасха муниципальнай пӱдістерні ахчанаң хыза паспас осхас.
Че Хакасияның финанстар министерствозы ол кӧріснең чараспинча. Республиканың финанстар министрі тоғызын толдырчатхан Ирина Юшкованың искіриинең, НДФЛ-ның 5%-ін Ағбанға артыс турары республика бюджедінең хоза хорадығларға ағылар – 300 миллионҷа салковайға.
– Правительствоға пасха муниципалитеттерге ахчанаң полызарын ол 300 миллион салковайға хызырарға килізер, – сессияда, чоох тудып, таныхтаан ол.
Ағаа хоза, аның чооғынаң, пу закон алыл парза, бюджетте наа хорадығлығ обязательстволар сығыс килер.
– Анзы закон хыйыстыра полар, Россияның финанстар министерствозы ол наа хорадығлығ обязательстволарға чарадығ пирбес, – хосхан минфиндегі устағҷы.
Ағбанда пу налог кӧрімінҷе парыстар чылдаң чылға ӧсчеткені пасха город-аймахтарны хыйыхтабазынаң ол ідӧк чараспаан.
– Практика хоостыра хорадығлар ідӧк ӧсче, ахчалығ полызығны прай муниципальнай пӱдістерге чылдаң чылға ӧскірерге килісче, – чарытхан Ирина Юшкова.
Таныхтирға кирек, Хакасия пазы Ағбанға хоза ахчаны хазна программалары пастыра читір турарға чӧпнең сыххан. Че ол чӧп хыйа иділген.
Ӧӧркі Чӧпнең ӱр чыллар устаан, амды депутат полчатхан Владимир Штыгашев республика бюджедінің 65%-і Ағбанда чыылчатхан налогтардаң пӱтчеткенін таныхтаан. Мында прай федеральнай органнар, республиканың прай ӱлгӱ органнары, улуғ предприятиелер орныхчалар нооза. Пір сӧснең, ӧӧн город ідӧк тее чахсы чуртапча. Пасха город-аймахтарның бюджеттері, тізең, уғаа чуға. Оларны хыза пазарбыс пол парча.
Паза аның кӧрізінең, закон проекті чахсы тимнелбеен, аның читпестері кӧп. Аннаңар ол закон проектін хыйа идерге хығырған.
Пасха даа депутаттар саринаң тоғырланыстар полған. Кӧзідімге, Олег Иванов пу закон проектін піди маңзытта алчатханы табығлар алнындағы (Ағбан город пазына) пиар-кампанияа тӧӧй тіп искірген.
Ӧӧркі Чӧп кнезінің орынҷызы Григорий Назаренко (КПРФ фракция) оларның фракциядағылар сессияа килбеенінең закон проектінең тоғыр полчатханнарын кӧзіткеннер тіп искірген.
– Мин Ағбан ӧңненерінең тоғыр нимеспін, че аны пасха город-аймахтарны хыйыхтабин идерге кирек, – таныхтаан ол.
Че пасха депутаттарның кӧбізі, Ағбанның алнын алып, чоох тутханнар.
Салтарында, пір час чарым ирткен талас-тартыстар соонаң закон кӧбізі ӱннең алыл парған:
ӱчӱн – 31 депутат;
тоғыр – 3 депутат.
Пу оңдайнаң, килер чылға бюджетті тимнепчетсе, Хакасияның финанстар министерствозына Ӧӧркі Чӧптің пу чарадиин толдырарға килізер.
Сессия соонаң Ӧӧркі Чӧп кнезі Сергей Сокол паза Ағбан город пазы Алексей Лёмин, хабарҷыларнаң тоғазып, сағыс-кӧрістерінең ӱлескеннер.
– Тархындағы чарадығ, тархындағы закон тирге чарир. Ағбан закон хоостыра Хакасияның ӧӧн городы пол парды. Ол город кӱні алнында уғаа чахсы сыйых. Столица статустығ полғаны Ағбанның тилізіне хоза оңдайлар пирче, – теен Сергей Сокол.
Алексей Лёмин Ағбан чуртағҷыларына алғызын читірген, сурастырығ иртіргенде, закон проектіне хабасханнары ӱчӱн.
Сом Дмитрий Сунчугашевти
Автор :
Альберт Толмашов
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
| 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
