Машиналар – аның хынызы
28.08.2024
Статья
Надежда Бабаева
Пiлiңер пістіңнернi. «Пабам паза iҷем пиҷелерiме сiлiг кӧклӧлер ал пирҷеңнер, мин, тiзең, ойнаҷаң машинкалар ал пирерге сурынҷаңмын», – сағысха кирче олған тузын чиит хыс Надежда Бабаева. Машиналарға хынызы, тізең, амды аның ӧӧн тоғызы пол парды
Чиит хыс Асхыс аймаандағы Индiркi Паза аалдаң. Сӧбiреде пис пала, Надежда тӧртiнҷiзi. Орындағы школаны тоозып, ХГУ-ның аал хонии колледжiнзер ӱгренерге кiрген. Пастап специальность хоостыра тоғынарға иткенӧк, че соонаң сағызы алыс парыбысхан.
– Минiң пабам машиналарнаң кӧп айғасчаң. Тура тастында хайдағ ла техника чох полҷаң. Итсе-де, олар ам даа пар. Техникаа хынызым кiчiгдӧк тӧреен. Машиналарға ам даа уғаа хынчам. Пiстiң сӧбiреде тӧрт хыс, пизiнҷiзi – оолах. Пабам хаҷан даа оолах сахтаптыр. Тӧрт хыс тӧрiп парғанда, минi оолағас тоғызына кӧнiктiрген. Ол, машиналар аразында хасхланчатcа, минi полызарға сурынҷаң. Итсе-де, мин позым аны ибiр турҷаңмын. Хызыҷахтарнаң ойнирға хынминчатхам, минiң нанҷыларым оолахтар полҷаңнар. Iҷе-пабам пиҷелерiме кӧклӧлер алчатсалар, мин позым машинкалар паза пистолеттер алдыртчаңмын, – сағысха кирче Надежда.
Сӧбiре мал кӧп ӧскiрҷең. Хызыҷах кӧмес ӧзiбiскенде, пабазы аны от тоғынарға ал чӧр сыххан. Пастап ол трактор кабиназында пабазының хыринда одыр турҷаң, тӱрчедең пабазы аны, хойнынзар одыртып алып, трактор тiнiн тударға ӱгрет сыххан. Азахтары педальларға чит сыхханда, пабазы Надежданы тракторлығ пос алынҷа чӧрерге кӧнiктiр сыххан.
Iди тӧртінҷi хыс сӧбiренiң ӧӧн полысчызы полыбысхан. Надежда тракторлығ от сапчаң, аны чыы тартчаң. Нинҷе-де хати арбанаң отты сығарғанох.
Тракторлығ чӧрчеткен хыс мотоцикллiг ноо чӧрбеҷең?! Iкi тегiлектiг транспортнаң чӧрерге ӱгренiп алғанох. Пастап iҷе-паба Надяа скутер ал пирген. Соонаң паба кізі позына тағларҷа ойлат чӧрчеткен мотоцикл алып алған. Аннаң маллар соонҷа чӧрерге ниик. Тӱрчедең чиит хыс аның даа тiнiн тударға ӱгренiп алған. Пiр ле хати аңдарылбаам тiпче Надя. Хол-азахтарым матап сызырылҷаңнар. Пiр палығ ирт парза, пасхазы пол килчеткен.
Аттығ чӧрерге ӱгренiбӧк алған. Пабазы аны кирi, чахсы ӱгредiглiг атха одыртыбысчаң, позы чиит атха мӱнiп алҷаң. Iди олар iкӧлең маллар соонҷа чӧр турҷаңнар.
Амды, тiзең, чиит хыс изер дее чох аттығ чазыларҷа халыхтапча.
– Нинҷе-де чыл мының алнында пабамнаң Тун пайрамда ат чарызында аралазарға сурынғам. Ол чаратхан. Халыхтапчатханда, пiр сомҷы пӧзiк оттарда чазын салғанын кӧр салғам. Чахсы сом идiп аларға иткен полбас па. Минiң адым аны сизiн салған, iкi азахха турыбысхан. Мин аны амыратханҷа, прайзынаң хала парғам. 13-зi пол парғам. Ағаа хоза, ат чарыстырчатханда, наңмыр тоолап сыххан. Ат туйғахтарынаң кӧдiрiлчеткен тозын паза наңмыр сырайыма прай чапсын парған. Алнында пiр дее ниме кӧрiнминібіскен. Чалғыс хыс араласханнаңар идiнҷек Иван Миндибеков паза Латвиядаң килген пiр ипчi мағаа сыйыхтар ит пиргеннер, – сағысха кирче тыс пiлбес хыс.
Техникаа хынчатхан чиит хыс машиналығ хаҷанох ойлат чӧрче. Ӱр ниместе, тiзең, водитель удостоверениезін алып алған. Ағаа ӱгренерге 17 частығда парған. Андада 3-ҷi курста ӱгренчеткен. Амды ағаа 19 час. Механика коробкалығ машиналығ чӧрерге ӱгренген. Ноға тiп сурғанда, автомат коробкалығ машиналығ чӧрерге ирiстiг тiп хатхырча ол.
– Пабамның машиназы паза тракторы механика коробкалығлар. Аннаңар мағаа андағ машиналығ чӧрерге пiр дее аар нимес. Сыныхтағ соонаң удостоверениені аларын чарым чыл сахтирға килiскен. 18 час толғандох, аны алып алғам, пабам мағаа тӧреен кӱнiме машина сыйлап пирген, – ӧрiнiзiн чазырбинча Надя Бабаева.
Ол, техникаа хынчатханнаң пасха, iдӧк мал аразында хайынарға хынча. Сӧбiре пазы хаҷан-да фермер полған. Кӧп мал ӧскiрҷең. Хоныхта иң пастағы полысчы Надя полчатпас па.
– Колледжте ӱгренерге кӧмес ирiстiг полған. Анда пирiлчеткен пiлiстер мағаа прай таныс. Ӱгренерге сидiк полбаан. Мал аразында кiчiгдең ала хайынҷаңмын нооза. Он тӧрт частығда iнек сағарға ӱгренiп алғам. Пызоҷахтарнаң айғазарға хынҷаңмын. Олар кiчiг палаҷахтар ла осхастар нооза. Табырах холға ӱгрен парчалар. Ачыныстығлар, – тiпче ол.
Надя пӱӱл ХГУ-ның аал хонии колледжiн тоосхан. Ол зоотехникке ӱгренген. Тоғыс сурии турыбысханда, ол автомобильлернең палғалыстығ тоғыс тiлеп сыххан. Ағбанның пiр сервис кiнiнзер автоэлектрикке кiрiп алған.
– Тоғазыға килгенде, кiннiң устағҷызы машиналар тыхтир опыдың пар ба тiп сурған. Теория саринаң сурығлар кӧп пирген. Стажировка ирткен соонаң минi тоғысха алып алған. Сервисте пис кiзi электриканаң айғасчабыс. Мин чалғыс хыс полғам. Ӧӧнiнде машиналар каподы алтында тоғынчам. Сидiк нимес, хол ла прай чирзер чит парза, итчең ниме идiл парча. Хол удаа хап-хара пол парча, итсе-де, анзына мин кӧнiк тее парғам.
Тоғыста кӧбiзi орыс ооллар. Хатхы-кӱлкiде тоғынчабыс. Ирiстiг полбазын тіп музыка исчебiс. Пiстiң хаҷан даа арығ, автосалоннардағы чiли. Кондиционерлер пар, азыранҷаң орын иптiг. Неделяда iкi кӱн тынанчабыс, – ӧрiнче чиит автоэлектрик.
Надежданың тоғызы машиналарнаң палғалыстығ полза даа, ол пасха хыстар чiли сiлiгленерге хынча.
– Ӱлӱкӱннерге парарға кирек полза, пiр пиҷемзер кiрбiктер итiрерге пар килчем, пасха пиҷемзер – тырғахтарым иптирге, пірсінзер – кӧмiскелерім сырлаттырарға. Кӧгенектер, тахалығ ӧдiктер кизiбiсчем. Олаңай кӱннерде, тiзең, спорт кип-азаан кис чӧрерге хынчам. Кӧӧленiсчеткен оолғым пар. Син пасха хыстарға тӧӧй нимессiң, аннаңар чӱрееме чағынзың тiпче. Ол минi паба-iҷезiнең таныстыр салған. Оларға техникаа хынчатханымны, машиналар тыхтапчатханымны паза тракторлығ, мотоциклліг, аттығ ойлат чӧрчеткенiмні чоохтаалахпын, – хатхырча абахай хыс.
Мына мындағ пiстiң пӱӱнгi матыр хызыбыс. Халыхтапчатхан атты тохтадып алча, оодыл парған машинаны тыхтабысча, тракторлығ отты сабысча, мотоцикллiг маллар соонҷа ойлат пар килче, анаң пiр-iкi ле чазаныбысча. Че хайдағ даа кӱлӱк, матыр полза, ол иң пастап ciлiгленерге, чазанарға хынча нооза. Анзы пiсте чир-чайааннаң салыл парған...
Cом авторни
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
