Пресс-конференция. Хакасияӌа МВД-да кӱӌӱрлердең тоғыр кӱрезiг апарар сурығӌа пресс-конференция ирткен

Амғы туста пöзiк технологиялар, табырах тилiп, чуртасха iдöк тӱзiмнiг кирiлчеткенде, оларның чидiглерiнең аймах сайбағӌылар, ол санда кӱӌӱрлер тузаланчалар. Олар, олаңай чонны алаахтырып, оой оңдайнаң пайып аларға сағынып, кiзiлернiң ахчазын холға кирiп алчалар. Андағ пöгiннең кӱӌӱрлер, öмелерге пiрiгiп, алғым сетьтер тöстеп, наа оборудованиенең тузаланып, килкiм ахча тоғынып алчалар. Ööнiнде андағ пiрiгiстер хырығ озаринаң хайынчалар. Че пiстiң дее хазнада кӱӌӱр сағыстығ сайбағӌылар читче.

Хакасияда даа илееде кiзi телефон пастыра сығдыратчатхан кӱӌӱрлернiң холына кiр парча. Iди алаахтыртып, сайбағӌыларға ахча ызыбысханнаңар искiрiглернi кӱннiң сай даа истерге килiсче. Полиция тоғынӌылары нинӌе хати кӱӌӱрлерге киртiнмеске тiп сизiндiрчелер, че ахчазын сайбағӌыларға ызыбысхан кiзiлер iдöк кӱннiң сай полициязар айланчалар.

Аннаңар Хакасияӌа МВД-ның пресс-службазы, мындағ сайбағлардаң то­ғыр кӱрезiг апарар сфераа теелчеткен тоғынӌыларны чыып, журналисттерге пазох пресс-конференция иртiрген. Мындағ мероприятиенi полиция тоғынӌылары удаа иртiрчелер. Амғы пресс-конференцияда араласханнар: Хакасияӌа МВД-ның искiрiг-коммуникация технологияларынаң, правоны сайбап, тузаланчатханнаң тоғыр кӱрезiг апарчатхан пöлiк пастығы, полицияның подполковнигi Александр Мерзляков, Хакасия прокуратуразының уголовно-процессуальнай паза оперативнай тiлег тоғысты сыныхтағда тутчатхан пöлиинiң улуғ прокуроры, юстицияның кiчiг чöпчiзi Ульяна Мишакова, Россия Банкының Хакасияӌа пöлии устағӌызының орынӌызы Владимир Алферов.

Хайди банк тоғынӌызы искiрген, чыл сай Россияда 1 чарыста Улуғ частығлар кӱнi таныхталча, аннаңар пу ай тооза улуғ частығларға чарыдылча. Амғы пöзiк технологияларнаң тузаланып идiлчеткен кӱӌӱрлестер ööнiнде улуғлан парған кiзiлерге теел парчалар. Олар пасха кiзiлерге киртiнерге кöнiк парғаннар, оларны кӱӌӱрлер оой ла алаахтырып алчалар. Кöзiдiмге, имнег туразынаң сығдыратчатхан полып, кiзiнi диспансеризация иртерге хығырчатхан полып, аның прай искiрiглерiн сурастырып алчалар. Анаң СМС-наң ыс пирген кодты ызыбызарға чöптеп алчалар, iди постарына кирек искiрiглерзер кiрiп, кiзi счедынаң ахча суурып алчалар.

Андағ аймах оңдайлар кöп. Социальнай фондтаң сығдыратчатхан полчалар. «Сiрернiң санға алылбаан icтенiс стажы табыл партыр. Аны кирiп, пенсияны хати санабызарға кирек», – искiрчелер улуғ кiзее. Iди тоғазыға килерге, теес номерiн искiрчелер. Кiзiнiң пос кабинедiнзер кiрер оңдай таапчалар, аны хоостыра прай искiрiглернi алып, пенсионерлернiң ахчазын суурып алчалар. «Хазна полызығлары» портал пастыра кӱӌӱрлестер кöп идiлче. Анда iдöк кiзiнiң искiрiглерiн алар оңдайлар илееде.

Халғанӌы туста инвестициялар сферазында идiлчеткен кӱӌӱрлестер саны кöп полыбысты. Киртiнӌек кiзiлернi улуғ парыс алар инвестиция проекттерiне кiрерге чöптеп алчалар. Iди, парыстанып алар ӱчӱн, кiзiлер халғанӌы ахчазын кӱӌӱрлерге ыс пирчелер. Улам хомзыныстығ кирек пол парча, хаӌан кiзiнi миллионнарнаң саналчатхан кредиттер аларға чöптеп алчалар. Улуғ парыс алар орнына кредиттер тöлирге килiсче.

Ульяна Мишакованың чооғынаң, пöзiк технологияларнаң тузаланып идiлчеткен сайбағлар саны халғанӌы туста тың öс парыбысхан. Кӱӌӱрлер право хайраллаӌаң органнарның тоғынӌылары полып сығдыратчалар. Пӱӱл республикада кiзiлер 341 миллион салковай кӱӌӱрлерге ызыбысханнар. Анзы пылтырғызынаң кöп. Iди 1202 кiзi хыйалға кiрген. Кӱӌӱрлерге алаахтыртханнарның 57 процентi – ипчiлер, иреннерге 43 процент килiсче.

Ööнiнде кӱӌӱрлернiң холына улуғ частығлар кiр парчалар, че 30 – 45 частығлар даа удаа алаахтыртып алчалар. Чиит тöл андағ ла киртiнӌек нимес. Постың искiрiглерiн чахсы хайраллирға кирек, сизiктiг поларға. Оғырлаан ахчаны айландырар искнең прокуратура чарғызар айланча. Iди пӱӱл 21 иск пирiлген, читiзiнӌе чарадығ алылған, пасхазы ам даа кöрiлче. Iди Саяногорсктағы чуртағӌыны алаахтырып алған Москвадағы кӱӌӱрдең тоғыр иск кöрiлген, Хубачардағы чуртағӌыны Иркутск облазынаң алаахтырып алтырлар. Мындағ пасха даа кöзiдiмнер кöп пирерге чарир.

Александр Мерзляковтың чооғынаң, ööн хайығ айландырарға кирек профилактика тоғызына. Чонны сизiктiг поларға ӱгредерге киректелче. Кӱӌӱрлер кiзiлернiң ахчазын оғырлирға аймах оңдайларнаң тузаланчалар. Хайди чоохталған, халғанӌы туста инвестициялар сферазында сайбағлар саны öсче. Iдöк кiзiлерге «счёдыңардаң ахча суурчалар алай сiрернiң адыңарға кредит алчалар, аннаңар ахчаны «хорғыс чох счётсар» ызыбызарға кирек» тiп киртiндiрерге кӱстенчелер.

Пiлерге кирек, «хорғыс чох счёт» пiр дее чоғыл, ол хаӌан даа полбаан. Кемнiң-де счёдынаң ахча суурчатханын кӱӌӱрлер кöрбинчелер, андағ оңдай чоғыл. «Хазна полызығлары» порталда кiзiнiң кабинедiнзер кiрiп алар оңдай тiлепчелер, анда кöп искiрiг пирiл парча нооза. Iдöк хайығ саларға кирек хайдаң СМС ызылчатханына. Пöзiк технологияларнаң тузаланып идiлген сайбағларның 13,5 процентi ле iлезiне сығарылған. Кӱӌӱрлестернiң кöбiзi Хакасия тастынаң алай хырығ озаринаң идiлче, аннаңар оларны iлезiне сығарарға оой нимес. Сайбағ идiл парза, полициязар табырах айланарға кирек, андада счётты чабызарға маңнанарға чарир. Кӱӌӱрлер постарына ахчаны ызарға маңнанмастар.

Россия МВД-зында кӱӌӱрлестерӌе телеграм-канал пар, анда кöп ниме пiлiп аларға чарир. Кӱӌӱрлес идiл парза, мындағ хаалағлар идерге кирек: 1 – счётты чабызарға; 2 – банксар искiрерге; 3 – МВД-зар табырах айланарға. Ööн банктың сайтында пiрiгiс финанс рыногында парын пiлiп аларға чарир.

Сом Дмитрий Сунчугашевти

Сомда: Пресс-конференцияда араласханнар Александр Мерзляков, Ульяна Мишакова паза Владимир Алферов