Промышленность тилізіне чахсы чӧлег
23.10.2024
Хабарлар
Хакасияның промышленность тилізінҷе чӧптің пастағы чыылии тузында
Чыылығ. Хакасия правительствозында республика пазы Валентин Коноваловтың устаанынаң республикадағы промышленность тилізінҷе чӧптің пастағы чыылии иртірілген
Хакасия правительствозында республиканың Тиліс чӧбі тоғынча. Ол тиксі инвестиция проекттерінең танысча, республикаа аның тузазын паалапча паза чуртасха кирерге чарадығ пирче. Наа чӧпті тӧстирі, тізең, 2023 чыл тоозылчатханда, Россияның промышленность паза садығ министерствозы паза республика правительствозы хол салған регион промышленнозын тилідерінҷе тоғыстар планында кӧрілген. Аның ӧӧн пӧгіні – Хакасияның промышленность тилізіне хабазары. Аның мыннаң мындархы тоғызынаң таныстырған республиканың экономика тилізі министрі Роман Ковтун:
– Амды пістің ӧнетін орын пар, хайда піс промышленностьты тилідерінҷе планнарны тимнирбіс паза тоғыс салтарларын ӱзӱрербіс. Россия президенті Владимир Путиннің промышленностьты тилідерінҷе турғысхан пӧгіннерні санға алып, пу чӧп тӧстелгені уғаа кирек. Прайзы искен, президенттің часхыдағы айланызында ӧӧн хайығ ниме-нооны тимнепчеткен промышленностьха, наукаа паза пасха кӧстеглерге салылар.
Чыылығда республика экономиказын тӧстепчеткен ӧӧн предприятиелер пічии чарадылған. Хакасияның экономика тилізі министерствозы ол пічікке 31 предприятиені кир салған. Ӧӧнінде ол 300 азыра тоғынҷылығ предприятиелер. Чӧптің пӧгіні – пу предприятиелернің ахча-экономика тоғызы салтарларын хайығда тудары. Ол тоғысты экономика тилізі министерствозы апарарын узарадар. Чӧп, тізең, промышленностьты тилідерге харығ полчатхан сидіксіністерні ілезіне сығар турар, оларны пӧкчең чӧптерні тимнир, предприятиелернің паза идінҷектернің чӧптерін чыыр, ӱзӱрер паза иптеп турар.
Министрнің орынҷызы Наталья Дворяк чӧп араласчыларына Хакасияның промышленность предприятиелеріне кӧрілген хазна хабазиинаңар паза аның тиліс чолларынаңар искірген. Прай хазна хабазиин ӱс ӧмее пӧлерге чарир. Пастағызына предприятиелерге паза оларның инвестиция проекттерін чуртасха киреріне хазна хабазии кірче (налогтар хызырылча, чир участоктарын тикке алҷаң оңдай пар паза пасхазы), ікінҷізіне – Россияның промышленность паза садығ министерствозының хабазии, ӱзінҷізі – индустриальнай промышленность ачыхтарына хабазары.
– 2020 чылда Хакасиядағы промышленность предприятиелері хабазиина пір дее салковай позыдылбаан. Халғанҷы тӧрт чыл аразына піс 500 миллион салковай позытхабыс, – хайығ айландырған Наталья Дворяк. – 2021 чылда Хакасияның промышленность тилізі чыындызы тӧстелген. Пастап хазна хабазии паза льготалығ алымнар ниме-ноо тимнеп сығарчатхан предприятиелерге ле кӧрілген, 2022 чылда хабазығ кӧрімі алғыдылған сылтаанда ас-тамах промышленнозы предприятиелерінің ідӧк хазна хабазиинаң тузаланҷаң оңдай пар. Хакасия Россияның промышленность паза садығ министерствозының субсидияларын аларында ӧткін араласча. 2022 чылдаң пасти республика хоза 161 миллион салковай субсидия тартып алған. 2025 чылға 36 миллион салковай позыдылары чарадыл парған.
Наталья Владимировнаның таниинаң, промышленность предприятиелеріне уғаа тузалығ хабазығ – наа тиріг садызарынҷа хорадығларның чардығын айландырарына субсидия. 2022 чылдаң пасти 36 предприятие, пу хабазығнаң тузаланып, 140 миллион салковай субсидия алған. Олар 300 азыра наа тоғыс орнын тӧстеен паза бюджеттегі нимес 1 миллиард азыра салковай инвестиция киргеннер.
Пазағы чылларда Хакасияның 2030 чылға теере алынҷа тиліс программазын чуртасха кирер регионнар санына кирілгені республикада промышленностьты тилідерге паза ағаа килістіре инфраструктура тӧстирге чахсы полызығ полар. Іди Хакасияның промышленность тилізінің чыындызының капиталы 400 миллион салковайға ӧскірілер. 1 миллиард 350 миллион салковай алынҷа экономика орнын тӧстиріне позыдылар, 1,5 миллиард салковай – промышленность инфраструктуразын паза парктарны тилідеріне. Пу чағында Россияның промышленность паза садығ министерствозынзар «Хакас технология ойымы» алынҷа экономика орнын тӧстиріне сурыныс пічии ызылар, сағам ол тимнелче. Аны тӧстирге Саяногорск городта, Пии аймаанда 312 гектар муниципальнай чир пӧлілген. Ӧӧн резидент РУСАЛ компанияның предприятиелері полар, ағаа хоза пасха резиденттерні табарынҷа тоғыс парча. Оларға ӧӧн налогтарҷа льготалар пирілер. Ідӧк республикада промышленность парктарын тӧстирінҷе тоғыс парча.
Хакасияның промышленность тилізі чыындызының тоғызынаңар искірген устағҷызы Татьяна Аникина. 1 чарысха чыындының капиталы 372 миллион салковайға тиңнелче, ол санда 353 миллион салковайы алымға алғаннарның счеттарында чатча, 19 миллион салковай – чыынды счеттарында. 2021 чылдаң пасти чыынды 20 инвестиция проектін, ол санда 12 промышленность предприятиезінің паза сигіс ас-тамах промышленнозының, чуртасха кирерге 402 миллион салковай позытхан. Предприятиелер хосхан ахчанаң хада проекттерні чуртасха киреріне тиксі 680 миллион азыра салковай позыдылған. Ахча алымға ӱс паза пис проценттерге пирілче. Хазна хабазиин читірерінең пасха, чыынды республикада промышленность кластерін тӧстирінең айғасча. Чыындыда ідӧк Инновацияларға хабасчаң фонд тоғынча.
Хакасияның істеніс паза социальнай арачыланыс министрі Татьяна Раменская тоғыс пирчеткеннерні чыл сай тиксі хазнада иртірілчеткен кадрлар кирексінізінҷе сурастырығда ӧткін аралазарға хығырған. Аның салтарларына хазна синіндегі аймах ӱлгӱ органнары тӧстенче, ол санда ӱгредіг министерствозы, хайзы хайдағ кӧстегҷе нинҷе бюджет орнын тӧстирін пӧкче. Хомзынысха, пӱӱнгі кӱнде, тиксі Россиядағы чіли, Хакасияда кадрлар прай даа кӧстеглерде чидіспинче. Хакасия пазы Валентин Коноваловтың кӧрізінең, пу сидік сурығны пір ле оңдайнаң пӧгіп аларға чарир: бюджет орыннарында ортын алай пӧзік профессия ӱгредиин алған оол-хыстарны кӧрілген орынзар хайди даа пис чыл тоғынарға ыс турарға. Че андағ чарадығны алар оңдай Хазна Думазы депутаттарының на пар.
Республикадағы промышленность тилізінҷе чӧптің пастағы чыылиинда тоғыс паза тиліс оңдайларынаңар чоох тутханнар «Хакасия бентониді» ООО-ның толдырығлығ устағҷызы Виктор Крючков паза Харатастағы кип-азах тікчең фабриканың ээлерінің пірсі, идінҷек Сергей Макович. Предприятиелер Хакасияның промышленнозын чахсы кӧдір парчалар. «Хакасияның бентониді» ООО тойдаң кӧп ниме-ноо тимнепче: нефть промышленнозына тузалығ порағлардаң пасти хоосхаларға тасхын чӧрҷең орыннарына ниме-нооға теере. Хазна хабазиинаң тузаланарынҷа тоғыс апарылча, республиканың экономика тилізі министерствозынаң чӧптезіглер парох. Че пір сурығ тилісті тутча: тимде ниме-нооны республика тастынзар, ӧӧнінде кидеркі саринзар, сығарҷаң оңдайлар хызым. Тимір чолның таарлағ тартчаң оңдайлары чидіспинчеткеннеңер, пу предприятие садығ планнарын толдыр полбинча. Ағаа хоза тимір чолҷа ызылчатхан таарлағның пис ле процент пасха ниме-нооға килісче, пасхазы прай хара тасха кӧрілген. Пу сурығ Россияның транспорт министерствозы алнында турча.
Макович ирепчінің, тізең, Харатастағы кип-азах тікчең фабриканы тилідерінҷе сағыстары чуртасха маңнаныстығ киріліп одырча. Пӱӱл ниик промышленность предприятиезі Харатаста ікі хадыллығ тураны муниципалитеттең садызып алған. Анда тыхтағ тоғыстары парча. Макович идінҷектер ідӧк хазна хабазығларынаң тузаланарға кӱcтенчелер. Аймах субсидиялар, льготалығ алым ахчазын алып, кип-азах тікчең амғы тусха килістіре тиріг, ол санда роботтар алылған.
– Пістің чӧп тузалығ, кӱстіг полғаны кирек. Тоғынчатхан законнарға тӧстеніп, сидік сурығларны пӧгербіс. Піс анзына тимдебіс, – салтарлаан республика пазы.
Сом Дмитрий Сунчугашевти
Автор :
Наталья Сюптерекова
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
