Чӱрек тибіретчеткен рекордтар турғызылды!
01.11.2024
Хабарлар
223 чатханҷы, пір саңай «Очыхтығ хазан» сарынны толдырып, рекорд турғысча
Ас-тамах фестивальы. Хакасияда 26 чарыста пір кӱнде тӧрт рекорд турғызылған: чатханнаң пір саңай ойнааннар санынҷа, пір саңай читірілген талған конфеттері санынҷа, иң кӧп чафан салатча паза республика кӧрімінҷе тимнелген иң аар кӧдірімнiг тортча
Прай ол чапсых киректернең чуртағҷылар хайиин тартхан «Баран-Талган» Ӱстӱнзархы Сибирьнің II гастрономия фестиваль-форумы. Ол ікі кӱн, 25-26 чарыстарда, Хакасияның ӧӧн музейінде ирткен. Фестивальның ікінҷі кӱні чатханҷыларның «Очыхтығ хазан» сарынны толдырғанынаң пасталған. Музей ачығында чатханҷыларға узун одырчыхтар турғызылған. Ибіре, тізең, кӧрігҷілер пу танығлығ киректің араласчыларына хабазарға тіп чыылысханнар. Пастап чон алнынзар «Алтыр» мода театрының абахайлары сыхханнар, олар кип-азах чыындызын кӧзіткен туста кӧзідіг орнынзар ікі саринаң чатханҷылар ирткеннер. Пістің пір дее культура учреждениезінде иң улуғ алайларда кӧг тириинең пір саңай ойнапчатхан ол син кізі сыхпаан полар. Хакас чонның иң саблығ кӧг тириин – чатханны – тудынып, кічіг-улуғлар сыхханнар. Хайди ӧкерсіндібіс піс, олаңай чуртағҷылар, оларның кип-азаана! Прайзы – хызыҷахтар, оолағастар, чииттер, ипчілер паза иреннер, аға-ууҷалар – хакас кип-азаан кис килтірлер. Кӧгенектер, сигедек-холтырыхтар аймаа полған. Оларның аразында пір ӧме араласчылары харахха тасталчатханнар. Пілдістіг, олар пу чапсых кирекке ӧме кип-азаан кис килгеннер. Пӧзік аттарға читкен артисттерібіс тее оортах турбааннар, рекорд турғызарында араласханнар. Оларның кип-азаа уламох пай кӧрінген. Че араласчыларның асхынах нимес чардығы Хакасияның чон узы Сергей Чарковтың чатхан школазынаң полған.
Прай араласчылар ипти одырыбысханда, дирижёр Тамара Чустееваның устаанынаң Л.Р.Кызласовтың адынаң Хакасияның чир-суғ ӱгренҷең музейi ачығында «хайхас» пасталыбысхан. Араласчыларның салаалары чатханнарының хылларын пір саңай саап пастаан. «Очыхтығ хазан» сарынның кӧӧ «тын» сыххан. Чонда чахсы саблан парған сарыныбыс кӱзін алынып одырған, пола-пола прай ачыхха тарап. Тӱрчедең араласчылар ырлап пастааннар...
Ол арада алайда Олег Назаров турған. «Чон чидии» чоннар аразындағы чоннар чидіглерi паза рекордтары реестрінің ӧӧн эксперті прай адалған рекордтарны санға алған. Чатханҷылар, пір орында одырып, сарын толдырчатхан арада, ол прайзын санаан.
– Аарлығ арғыстар, сірерні «Баран-Талган» Ӱстӱнзархы Сибирьнің ікінҷі ас-тамах фестиваль-форумы азылғанынаң алғыстапчам. Хакасия даа, тиксі Ӱстӱнзархы Сибирь дее андағ килкім ас-тамах фестивальын позының чирінде кӧрбеен. «Чон чидии» чоннар аразындағы чоннар чидіглерi паза рекордтары реестрінің ӧӧн эксперті чіли, мин пӱӱнгі пастағы рекордты – тилекейдегі иң кӧп араласчы, алайзар сығып, хакас сарынын чон кӧг тирии чатхан хоостыра толдырғанын – улуғ ӧрініснең санға турғысчам. 223 араласчы! (Чон ізіг айа саапча. – Авт.) Піс 200-че кізі полар тіп сағынғабыс, че 10 процентке кӧп араласчы чыыл парарын сағыбаабыс! Ура, Хакасияа! Ура, чатханға! Ура, «Баран-Талганға»! – искірген Олег Назаров.
Олег Назаров пу рекорд турғызылғаннаңар ікі сертификат читірген: пастағызын – «Чатхан кіні» хакас культуразын паза кибірлерін хайраллаҷаң республикадағы халых пірігізінің кнезі Сергей Трофимович Чарковха, ікінҷізін – ас-тамах фестивальын иртірчеткеннерге. Чоохтирға кирек, чатханҷыларның рекордын турғызарынҷа тимненіс тоғызында ідӧк араласханнар Хакасияның культура министерствозы, республиканың прай муниципальнай пӱдістері, олар араласчыларны Ағбан городсар читірерге транспорт тапханнар.
Олег Назаровтың соонаң Хакасия пазының орынҷызы Михаил Побызаков паза «Сибирьдегі кресен (фермер) хоныхтарының паза аал хонии промышленность комплексі пірігістері ассоциациязының толдырығлығ директоры Андрей Попков «Баран-Талган» ас-тамах фестиваль-форумы араласчыларын удурлааннар.
– Хакасия пазы Валентин Коноваловтың адынаң прайзын удурлапчам. Пӱӱн уғаа танығлығ кирек. Пістің чатханҷыларыбыссар кӧріп, хакас чонның кибірлеріне, культуразына хорғыс чох полчатханына паза олар хайраллалчатханына ізеніс пар. Пу фестиваль-форумны иртірчеткеннерге мындағ чапсых сыйыхтар ӱчӱн улуғ алғызыбыс читірчебіс. Ниме-ноо сығарчатханнарны махтирға кирек, олар пісті полған на сай чапсыдарға кӱстенчелер. «Баран-Талган» фестиваль ады даа піске уғаа чағын, ол чоныбыс ас-тамаан кӧзітче. Мындағ чалахай, чапсых киректер чоныбыс кӧңнін кӧдірчелер. Аалҷыларға прай пу нимені пос хараанаң кӧрерге оңдай пиріп, піс хада-пірге Хакасиябысты сабландырчабыс, кибірлерні хайраллапчабыс паза уламох артых поларға кӱстенчебіс, – таныхтаан Михаил Анатольевич.
Газетабыс хығырығҷыларынаң пос кӧңнінең ӱлескен пу киректің пастаанда турчатхан матыр Сергей Трофимович Чарков:
– Иң пурнада піс пір саңай улуғ ӧменең алайзар пӱӱл Тун пайрамда сыххабыс, – таныхтаан ол. – Анда 140-ча кізі араласхан. Мында, тізең, 223 араласчы полды. Анзы уғаа ӧріністіг. Чатханҷылар, кем чатханнаң ойнапча, саны ӧсче. Прайзына, кем пу улуғ рекордты турғызарында араласхан, улуғ алғыс. Мыннаң мындар пу тоғысты узарадарбыс сағынчам.
Таныхтирға кирек, пу рекордты турғызар ӱчӱн пеер прай аймахтардаң араласчылар чыылысхан. Хакасияда сигіс аймах, прайзынаң чон килген. Боград таа аймаанаң, итсе, анда хакас чоныбыс асхынах чуртапча, ікі кізі килген. Уғаа ӧріністіг. Пу чӧрім мыннаң мындар узарадылар, ізенчем, чон піске хозылар.
Чоохтирға кирек, кізілерібіс чатханны уғаа хынып хахханнар. Чатхан – ол чоныбыстың улуғ кӧг тирии, чоныбыс омазы, аннаңар мында чыылысхан чон кӱлӱк. Чатханны хағарға ӱгреніп алары пір саринаң оой, пасха саринаң – сидiк. Мин апарчатхан чатхан уроктарына илееде чон килген, че кӧбізі тастабысхан. Халғаннар ол кізілер, кем сынында пу кӧг тириине тартылча, аннаң ойнирға ӱгреніп аларға пӧгінче. Олар прай кӱстерін ол кирекке салчалар. Кізілерзер айланарға сағынчам, Ағбанда иртчеткен чатхан уроктарына хозылыңар. Аннаң пасха, піс ай сай чатхан иирлерін иртірчебіс, чатхан ордазы, кіні пар. Ағбандағылар анда хынып араласчалар.
Сергей Трофимовичтің уроктарына чӧрчеткеннернің пірcі – Ағбандағы 22№ школаның ӱгретчізі Дарья Куркучекова.
– Пір саңай ол син кізі чатханнаң ойнааны – уғаа морсымнығ кирек. Мағаа анда аралазарға ӱлӱс тӱскені чуртас тооза сағызымда халар! – тіпче Дарья Андреевна.
Асхыстағы олған искусство школазының ӱгретчізі Юлия Ивановна Ташкенова позының ансамбльын, 10 оолағасты, ағыл килген. Ол, хакас оолахтар ансамбльын тӧстеп, позы тимнеен программаҷа он азыра чыл айғас парир. Ансамбльдағы оолахтар хакас чон кибірлерінең, культуразынаң тирең танысчалар, тахпахтирға паза чон кӧг тиріглерінең, ол санда чатханнаң, ойнирға ӱгренчелер. Ансамбльның оолахтары прайзының алнында сол саринда одырғаннар паза чонның хайиин тӧӧй ах пӧріктерінең, от кӧк холтырыхтарынаң тартханнар.
Араласчылар аразында таныстар кӧп полған: ӱгретчілер, культура тоғынҷылары, артисттер, ырҷылар, хабарҷылар, халыхчылар, тынаға сых парған паза пасха чуртағҷылар. Кӧрігҷілер «рекордсменнернің» полғанын на пу улуғ чидігнең алғыстирға паза алғыс читірерге маңзырааннар.
Хакасияның «рекордсмен» торты тимнелче
«Баран-Талган» ас-тамах фестиваль-форумы, тізең, пазағы рекордтарға тимненген. Музейзер кіріп, пасха рекордтар турғызылар орыннарзар парғанда, кӧбізі анда талған конфеттерін, чафан салатты паза Хакасияның картадағы кӧрімінҷе торт тимде турарын сағаан. Че рекордтар іди турғызылбинчаттыр. Олег Назаров, рекордтарны санға турғысчатхан пірігістің ӧӧн эксперті, прай рекордтарның чуртасха кирілчеткенін пос хараанаң киречілеен: конфеттерні санаан, чафанға паза тортха кірчеткен полған на ас-тамахты кӧдірген! Пу рекордтарның турғызылчатханының киречізі поларға сағынған чуртағҷыларға, тізең, кӧрілген тусты сағирға ла халған. Іди пастап олар талған конфеттері чатхан кӧрiмнiг улуғ харачахтаң читірілерін сағааннар. Кӧрігҷілер ирікпес ӱчӱн «Чатхан кіні» араласчыларының пис абахайы, чатхан хағып, ыр-кӧглер сал турған. Соонаң оларға Тамара Чустеева хозылған. Ол ідӧк хобырахнаң ойнап турған.
Чоохтирға кирек, пу рекордты турғызар сурыныснаң «Сытый бай» этно-кафе ээзі, идінҷек Елена Бурнакова айланған. Ол хаҷаннаң ала чоныбыстың ас-тамаан кӧдірерінең айғасча. Пу рекордты турғызарына улуғ тимненіс парған. Аның турғызылғанын даа сіліг иртіреріне хайығ салылған. Талған конфеттері подностарға ипти салылғаннар. Хакас киптеріне чазан салған идінҷек-ипчілер Нина Астанаева, Светлана Толмачева паза Зинаида Казагашева пастап оларны Олег Назаровха санирға апар турғаннар, анаң чатхан кӧрiмнiг улуғ харачахсар сал турғаннар. Ол туста паза пiр идiнҷек ипчi Ольга Головкина кӧрігҷілерге талғаннаңар, аның тимнелчеткенінеңер паза тузазынаңар искірген.
Олег Назаров кӧрігҷілерге талған конфеттерінің санын искір турған. Пастағы 10 подноста 60-ар конфет полған полза, соондағыларында 50-65 пол турған. Тиксі 2132 талған конфеді санға алылған. Пу сан искірілген соонаң пазох ла «Ура!» хысхырыстар полған. Пу рекорд ӱчӱн ідӧк ікі сертификат читірілген: аны турғысхан «Сытый Бай» этно-кафе ээзі Елена Бурнаковаа паза «Баран-Талган» ас-тамах фестиваль-форумын иртірчеткеннернің пірсі Андрей Попковха. Сертификатта ідӧк пу киректе араласханнар таныхталған: Хакасияның экономика тилізі министерствозы, «Саянмолоко» ООО, идінҷектер П.Г.Боргояков, С.В.Бургундосов паза Н.А.Ломакина. Рекорд турғызылған соонаң, Олег Назаров талған конфеттерін кӧрігҷілерге ӱлирге чаратхан. Чыылған чон, хаҷан даа талған конфеттерін чібеен чіли, аны амзап кӧрерге маңзыраан.
– Талған конфеттерін тимнирге полысханнар кафе ӧмезі, Асхыс аймааның чиис тимнеҷең устары, «Сағай чазызының кип-чоохтары» ӧменің араласчылары. Піс пу конфеттерні хада-пірге, чӧптіг тимнеебіс. Олар прайзы хыныснаң паза часканаң толдырылғаннар, – таныхтаан чидіге читкенін Елена Вадимовна. – Талған конфеттері чир-суубыста сығарылған ас-тамахтаң тимнелген: талғаннаң, мӧӧттең, сӱттең, нымырттаң.
Пір саңай 2132 талған конфеді читірілгенінҷе рекорд санға алылчатхан туста
Орындағы ас-тамах, чон ас-тамаа культурабыстың ӧӧн чардығы полчатханына хайығ айландырған Андрей Попков. Аның сӧстерінең, олох оңдайға тудынып, Хакасияда паза ікі рекорд турғызылған: «Хакасия – пис кӱс чирі» танығ кӧрімніг 338 килограмм пас парған чафан салат паза 248 килограмм пас парған торт тимнелген. Ікізін КФХ паза АПК ассоциациязы турғысхан. Оларны «Чон чидии» чоннар аразындағы рекордтар паза чидіглер реестрі санға турғысхан паза сертификаттар читірген.
Ас-тамах фестиваль-форумында ідӧк мындағ темаларҷа ӱзӱріглер парған: «Хакасияда ас-тамах туризмінің тиліс концепциязы» паза «Ас-тамах орынның тиліс стратегиязының чардығы чіли». Чіҷең ниме тимнепчеткен устар марығласханнар. Іди «Ӱстӱнзархы Сибирьнің иң артых чиизі» муниципальнай пӱдістер аразындағы марығда чиңіп алғаннар Асхыс аймааның ӧмезі «Сағай чазызының татхыннығ кип-чоохтары», андар кірчелер Оксана Боргоякова, Любовь Нербышева паза Татьяна Гиянова. Устар кибірліг тоғырамҷыны, халастаң тимнелген горшокка урып, наа оңдайҷа читіргеннер, «Сыр корзиназы» салатты тимнееннер: корзинаҷах сырдаң паза талғаннаң тимнелген, андар палых оды, ибде тимнеен сыр паза чир тамаа хозылған; тадылығ чииске «Кии ибіҷегі» талғаннаң паза зефирдең конфет тимнелген. Аннаң пасха, ипчілер мӧӧттіг чейнең паза харағат арағазынаң сыйлааннар.
«Чабрец» этно-кафе «Баран-Талган» пирогнаң «Ӱстӱнзархы Сибирьнің иң артых чон чиизі» национальнай диаспоралар аразындағы марығда чиңіп алған, «Авиатор» ресторанның бренд-шевы Денис Гурин иң артых шеф-повар полыбысхан.
«Баран-Талган» ас-тамах фестиваль-форумы прай пу чапсых киректерінең кізі миизін «чарылдырған» тирге чарир. Че Елена Бурнакованаң Андрей Попков мыннаң тохтирға сағынминчалар! Килчеткен чылға олар уламох пӧзік рекордтар паза чидiглер турғызарға пӧгінчелер. Кӧзідімге, пір саңай 5000 талған конфедінең чонны сыйлирға!
– Піс аны чуртасха ниик кирербіс! – ачых-чарых кӧңніліг, ізестіг ӱннең нандырған хабарҷыларға Елена Вадимовна.
Чоохтирға кирек, идінҷек Хакасияның экономика тилізі министерствозының грантын туризмде аалҷыларны удурлирынҷа чапсых киректі иртіреріне утхан сылтаанда пу улуғ фестиваль-форум чуртасха кирілген. Ол хазна хабазии, тізең, «Туризм паза аалҷыларны удурлиры» нацпроектче читiрілче.
Сомнар авторни паза Илона Каковани
Автор :
Наталья Сюптерекова
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 |
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 1 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
