Спорт. Ағбанда РСФСР-ның саблығ тренері Михаил Боргояковтың хумартхызына чарыдылған грек-рим кӱрезінҷе марығ ирткен

Саблығ тренер

РСФСР-ның саблығ тренері Михаил Боргояков Хакасиядағы улуғ спорттың пастағҷызына саналча. Анзы тиктең нимес. Орындағы спортсменнер пастағы улуғ чидіглерге Боргояковтың устаанынаң читкеннер. Тренернің ӱгренҷілерінiң аразында СССР первенстволарының чемпионнары – Семён Мамышев (1970), Александр Канзычаков (1973), Геннадий Тыгдымаев (1975, 1976), Андрей Боргояков (1980) – пар. Ағаа хоза, Геннадий Тыгдымаевнең Андрей Боргояков «Ынархас» чоннар аразындағы турнирде пастағы орынға сыхханнар. Чоннар аразындағы класстығ спорт узы Иван Голощаповты алынҷа таныхтирға кирек. 1990 чылда кӱресчі, М.И.Боргояковтың холында узын таптап, РСФСР чоннарының спартакиадазында чиңіс тутхан, 1994 чылда – Финляндияның азых чемпионадында.

Михаил Игнатьевич тренер тоғызына 36 чыл пир салған. Ол син тус аразына Боргояковтың устаанынаң 30 артиинаң кізі СССР-ның паза Россияның спорт узы нормативтерін толдырыбысхан. Чир-cуғҷыбыстың олаңай кӱресте хозымы парох. Саблығ тренерлер Анатолий Аданаков, Иннокентий Тюмереков, Иосиф Уксеков, Валерий Межеков паза Олег Чебодаев аның холында харбазарға пастааннар.

Боргояковтың турнирі 1995 чылдаң тархынын апарча. Марығны иртірер пастағнаң Михаил Игнатьевичтің ӱгренҷілері сыхханнар. 15 чыл арға-мӧрій аның адын ал чӧрген. Чир-суғҷыбыс 2010 чылда ах чарыхтаң парыбысхан соонда турнир саблығ тренернің хумартхызына чарыдылча. Ол чиит кӱресчілерге кӧрілген. Пір сӧснең, Боргояковтың марии – кибірліг арға-мӧрій. Че пӱӱл аны иртір полбастар тіп чочыныс полған. Cылтағ – республика бюджедінде ахча чоғыл. Ӱзӱріглер соонда Хакасияның спорт министерствозы паза тренерлер узы-пазына сых полғаннар. Ахчанаң полыс пиргеннер спонсорлар: «Ойна» алтын аныҷаң компания, «Антоневич паза партнерлар» юридическай бюро, Хызылчар крайының Законодательнай чыылииның депутады Владимир Вахтель. Марығның тӧстегҷілері – Хакасияның физическай культура паза спорт министерствозы, «Хакасияның кӱресчілері» пірігіс, республиканың спорт кӱрезінің федерациязы. Турнирні директор Сергей Смирновтың устаанынаң Республиканың аймах оңдайлығ харбазығлар школазы 2-3 кічіг хырласта иртірген.

Марығ

Пӱӱл турнир тиксі Россия синінде полған. Анда 18 часха читкелек (2008-2009 чылларда тӧреен) кӱресчілер харбасханнар. Тиксі алза, 119 кізі. Олар марығ тузында Сибирьнің 7 регионының алнын алғаннар, ол санда Иркутск, Кемеров областьтары, Хызылчар крайы ӱчӱн. Ідӧк пастағызын на турнирге Таджикистанның 5 кӱресчізі хозылған. Аалҷылар арға-мӧрійні чоннар аразындағы синге кӧдір парыбысханнар тирге чарир. Пӱӱлгі турнир саарбахтарға спорт узына кандидат нормативін толдырыбызар оңдай пирген.

Марығны пайрамни азарында араласханнар Хакасия пазының орынҷызы Михаил Побызаков, спорт министрі Сергей Кочан. Михаил Анатольевич саарбахтарға чиңіс тударға, сіліг кӱресті кӧзідерге алғаан. Ідӧк чоох тутхан Сергей Владимирович. Ол теен:

– Прай командаларға чахсы чыылысхан ӱчӱн алғызым читірчем. Боргояковтың турнирін спонсорлар иртірерге полысчалар. Олар хорадығларның ӧӧн чардығын постарына алғаннар.

Алғыстас сӧстері арға-мӧрійнең узарадылғаннар. Спортсменнер ікі кибісте харбасханнар. Пастағы кӱнде таллағ парған, 3-ҷі кічіг хырласта – финаллар. Спорт кӱрезінде пір харбазығ 6 минута парча. Че 18 часха читкелек улус кибісте 4 минута кӱресчеттір. Андағ даа полза, тоғазығлар хазыр ирткеннер. Таджикистанның кӱресчілерін махтирға кирек. Прайзы пӧзік устығ, чапчаң, кӱстіг. Олардаң Махди Баротов, Абдурахмон Ашуров паза Алишер Рузимадов Таиландта ирткен Азияның первенствозының чемпионнары полтырлар.

Сынны чоохтаза, пу ӱзӧлең, азах-меетке сығып, сибирьдегілерге кӧзітчең ниме кӧзіткеннер. 55 килограмм кӧдірімде Баротовнаң пістің Кирилл Барашков тоғасхан. Сизінгенде, хакас саарбах партерде чахсы харбас полбинча. Барашков Таштып аймаанаң, анда пик сындырлығ чон чуртапча. Кӱс алынып алза, азах меетте пірдеезіне маң пирбес. 60 килограмм кӧдірімде Аймир Карамчаковнаң Абдурахмон Ашуров харбасханнар. Спортсменнернің узы тиң полза, оларның тоғазиин кӧрерге хынығ. Ашуров хакас оолны пӱкти пазыбысча, анзы «ыырҷызын» силібіcче. Саарбахтарның тренерлері тынминыбысханнар тирге чарир. Пір пулуңда Артём Кулумаев чӱрексіпче, ікінҷізінде – Нуриддин Алланазаров. Салтарында, Карамчаков чиңіс тутхан.

Таджикистанның спортсменнерін турнирге тренер Нуриддин Алланазаров ағылған. Хакасияда аның хада тӧреен харындазы чуртапчаттыр. Хайди таныхтаан тренер, олар пістің республиказар пос ахчазына килгеннер. Мында диаспора чахсы хабас пирген. Боргояковтың мариинда аалҷылар ікі алтын паза пір кӱмӱс медаль холға киргеннер.

Аймир Карамчаковтаңар чоохтаза, аның чиңіс тударына прайзы ізенген. Саарбах ӱзінҷі чылы, аймах-пасха синде иртчеткен марығларда узын сынап, тӧреміл сыйыхтығ орынға сыхча. Турнирде аның ӱчӱн арғыстары ла нимес, сӧбірезі «ағырған». Аймир спортха хынчатхан cӧбіредең. Алты паладаң ӱзі кӱреснең айғасча. Валерия, Аймир паза Ангелина іҷезінің чолын пасчалар. Любовь Григорьевна Карамчакова, хыс фамилиязы – Ахпашева, ипчілер кӱрезінҷе спорт узына кандидат. Хакас ипчі, хабарҷыларнаң сағыстарынаң ӱлезіп, чоохтаан:

– Хада хонғаным Виталий Терентьевич тимір чолда істенче. Піс палаларыбыс кӱреснең айғасчатханына ӧрінчебіс. Олар спортта постарын таап аларына ізенчебіс. Тренерлерге улуғ алғыс.

Пӱӱл Хакасияның командазына 39 кізі кірген. Олардаң 10 спортсменні марыға Вадим Ильич Топоевнең Юрий Альбертович Боргояков тимнееннер. Тренерлер хада-пірге ікі чыл тоғын салтырлар. Юрий Боргояковха 27 час, ол Россияның спорт узы. Чиит специалисттің таниинаң, 10 ӱгренҷідең 7 кізі сыйыхтығ орынға сыххан. Оларның аразында чиңісчілер паза призерлар пар. Анзы хомай нимес, че читпестер полғаннарох. Юрий Альбертович прай чӱреенең Дмитрий Штайцтың ӱчӱн ӧрінген. Саарбах Алтай аймаандағы Хойбал аалдаң. Кӱреснең ӱзінҷі чылы айғас парир. Дима кӱннің cай, 6 часта турып, кросс чӱгӱр чӧрче. Амды ол спорт узына кандидат нормативін толдырыбысхан. Хакас тренер таныхтаан:

– Пу турнирде араласчатхан ӱгренҷілерібістiң кӧбізі пасха кізілернің холында харбазарға пастаан. Кӧзідімге, Руслан Торточаковтың пастағы тренері – Геннадий Леонтьевич Бурнаков, Алтаир Табурчиновтың – Степан Самуилович Мамышев. Ікізі дее чиңіс тутхан. Дима Штайц, тізең, минің ӱгренҷім. Тренер тоғызы чӱрексіністіг полтыр.

Салтарлардаңар чоохтаза, Хакасияның кӱресчілері 13 медаль холға киргеннер: 5 алтын, 4 кӱмӱс, 4 хола. 51 килограмм кӧдірімде пьедесталда саңай хакастар ла турғаннар. Чиңіс тутхан Алтаир Табурчинов, Кирилл Албычаковтың кӱмӱс медаль, ӱзінҷі орынға сыххан Евгений Ахпашев. Турнирнің тархынында пастағызын на чемпионнарға хурлар кизірткеннер. Хурда Михаил Игнатьевичтің сомы кӧзіділік. Ол Хакасия пазы Валентин Коноваловтың сыйии.

Алынҷа таныхтааннар Роман Казанцевті (Хызылчар крайы), Аймир Карамчаковты (Хакасия) паза чарғыҷы Андрей Топоевті. Пастағы спортсмен «Чиңіске кӱстенген ӱчӱн» номинацияда утхан, Карамчаков техниказы ӱчӱн сыйыхтаттырған. 20 частығ Андрей Топоев «Турнирнің иң чахсы чарғыҷызы» атха турысхан.

Ӧнетін сыйыхтар тимнеп салғаннар грек-рим кӱрезінҷе СССР-ның спорт узы, стоматолог Владимир Угдыжеков паза Хакасияның спорт кӱрезі федерациязының президенті Геннадий Канзычаков. Владимир Алексеевич ахчалығ сыйыхтарны Руслан Торточаковха, Сергей Поросёновха паза Алтаир Табурчиновха читірген. Геннадий Степановичтің сыйиина Аймир Карамчаков, Вадим Чебочаков паза Руслан Палтушев турысханнар. Палтушев – Россияның спорт узы. Ол пӱӱл тиксі Россиядағы универсиадада хола медаль утхан.

Сом Валерия Тамбовцевани