Тоғазығны асхан «Казанов» музей-заповедниктің устағҷызы Виктория Кулимеева. Музейнің улуғ наука тоғынҷызы Леонид Еремин олғаннарға хакастар ойыннарының тархынын чоохтап пирген. Анаң Асхыс аймааның ӱгредіг устааның специализі Николай Сагалаков «Алыптар ойыннары» марығлар хайди, хайда иртерін чоохтап пирген. Прай он команда полтыр, 70 азыра араласчы.

Олғаннар ойыннар иртер орыннарҷа тарас парғаннар. Охчаадаң атчатханнар илееде полған. Урух тастап, миргеннер марығласханнар. Мындох пакпа ойнааннар. Пу ӱс марығ сібее істінде ирткен.

Алында пу сібее мында чох полған. Ол аалдаң ырах ниместе мал хазаазы хыринда турған.Ол - тӧрткіл тӧгелернең ханалалған сібее. Тӧгелер чіке турғызылғаннар. Оларның пӧзии 3-4 метр, тӧгелер пазы устығ иде чазал парғаннар, тӧзі, тізең, чирге хазыл парған. Ікі метр пӧзікте тӧгелер ӱтел партырлар, анңа сыраларны тоғыра позыдыбыстырлар, тігі саринда істінде хадағҷылар пас чӧрер чардылар тӧзел партыр. Анңа пас чӧрчеткен кізіні тастынаң кӧрзе, пазы ла кӧрінче.

Сібеенің тастында олғаннар ағас тартызып, хол пазызып, хур тартызып паза улуғ тоғылах тасты пас азыра тастап парчалар. Индіре суғ хазынзар алдыра кӱресчілер кибістерін тӧзебістірлер. Хазых паза тобит ойнапчатханнар иб істінделер. Амыр

ойыннар, аннаңар мында сымзырых.

Кӱресті кӧрерге паза чарғыҷыларға полызарға Совет Союзының кӱресче спорт устары Юрий Чертыков паза Александр Кильчичаков стол кистінделер. Кӱресчілер чаба хуҷахха хабызып тастас парчалар. Чарғыҷыларға тың даа кӧп тоғыс чоғыл. Ооллар, сімеркелерін кӧзідіп, кӧрігҷілерні ӧріндіргеннер.

Аар-пеер пас чӧргенҷе, марығлар тоозыл парғаннар. Чарғыҷылар, саннар санап, артыхтарын ілезіне сығар парчалар. Музей тоғынҷылары, тізең, ол арада олғаннарны азырааннар. Часхы чағбанда, иттіг ӱгре ізібіссе, уғаа хандыра.

II орында - Надя Бабаева, Пазадаң, 

III орында - Настя Сигаева, Пилтір аалдаң. 

Ооллар аразында 

I орында - Слава Бозыков, Ис пилтірінең, 

II орында - Максим Нагловский, Пилтірдең, 

III орында -Алеша Коктояков, Катановтаң.

хыстар аразында 

I орында - Настя Чебодаева, Ис пилтірінең, 

II орында - Ангелина Чертыкова, Пазадаң, 

III орында - Анна Угдыжекова, Чоғархы Асхыстаң. 

Ооллар аразында

I орында - Варлам Ивандаев, Пазадаң,

II орында - Леонид Толмашов, Индіркі Тӧӧдең, 

III орында - Артем Асочаков, Пилтірдең.

хыстар аразында 

I орында - Таня Векшина, Пилтірдең, 

II орында - Надя Бабаева, Пазадаң,

III орында - Настя Сигаева, Пилтірдең. 

Ооллар аразында 

I орында - Максим Ултургашев, Индіркі Тӧӧдең, 

II орында - Виталий Гутарев, Пилтірдең,

III орында - Владислав Чебодаев, Катановтаң.