ЧИҢІС ООЙ ЛА ПИРІЛБИНЧЕ
06.06.2018
Хабарлар
«Алыптар ойыннары». Казановтағы «Хакас аалы» этнография комплексінде Олғаннарны арачылачдң чоннар аразындағы кӱнде «Ойын» площадка азылған. Ідӧк анда олғаннар аразында «Алыптар ойыннары» марығлар ирткен.
Охчаадаң атарынҷа марығ тузында.
Музей орнында, Кӱг суғның пилтірінде, олғаннар ӱні чайылды. Анда олған-узах хакас ойыннарынаң танысхан.
Тоғазығны асхан «Казанов» музей-заповедниктің устағҷызы Виктория Кулимеева. Музейнің улуғ наука тоғынҷызы Леонид Еремин олғаннарға хакастар ойыннарының тархынын чоохтап пирген. Анаң Асхыс аймааның ӱгредіг устааның специализі Николай Сагалаков «Алыптар ойыннары» марығлар хайди, хайда иртерін чоохтап пирген. Прай он команда полтыр, 70 азыра араласчы.
Олғаннар ойыннар иртер орыннарҷа тарас парғаннар. Охчаадаң атчатханнар илееде полған. Урух тастап, миргеннер марығласханнар. Мындох пакпа ойнааннар. Пу ӱс марығ сібее істінде ирткен.
Алында пу сібее мында чох полған. Ол аалдаң ырах ниместе мал хазаазы хыринда турған.Ол - тӧрткіл тӧгелернең ханалалған сібее. Тӧгелер чіке турғызылғаннар. Оларның пӧзии 3-4 метр, тӧгелер пазы устығ иде чазал парғаннар, тӧзі, тізең, чирге хазыл парған. Ікі метр пӧзікте тӧгелер ӱтел партырлар, анңа сыраларны тоғыра позыдыбыстырлар, тігі саринда істінде хадағҷылар пас чӧрер чардылар тӧзел партыр. Анңа пас чӧрчеткен кізіні тастынаң кӧрзе, пазы ла кӧрінче.
Сібеенің тастында олғаннар ағас тартызып, хол пазызып, хур тартызып паза улуғ тоғылах тасты пас азыра тастап парчалар. Индіре суғ хазынзар алдыра кӱресчілер кибістерін тӧзебістірлер. Хазых паза тобит ойнапчатханнар иб істінделер. Амыр
ойыннар, аннаңар мында сымзырых.
Кӱресті кӧрерге паза чарғыҷыларға полызарға Совет Союзының кӱресче спорт устары Юрий Чертыков паза Александр Кильчичаков стол кистінделер. Кӱресчілер чаба хуҷахха хабызып тастас парчалар. Чарғыҷыларға тың даа кӧп тоғыс чоғыл. Ооллар, сімеркелерін кӧзідіп, кӧрігҷілерні ӧріндіргеннер.
Аар-пеер пас чӧргенҷе, марығлар тоозыл парғаннар. Чарғыҷылар, саннар санап, артыхтарын ілезіне сығар парчалар. Музей тоғынҷылары, тізең, ол арада олғаннарны азырааннар. Часхы чағбанда, иттіг ӱгре ізібіссе, уғаа хандыра.
Мына чиңісчілерні чарлапчалар.
Ағас тартызарында
хыстар аразында иң кӱстіг -
Таня Векшина, Пилтір аалдаң,
II орында - Надя Бабаева, Пазадаң,
III орында - Настя Сигаева, Пилтір аалдаң.
Ооллар аразында
I орында - Слава Бозыков, Ис пилтірінең,
II орында - Максим Нагловский, Пилтірдең,
III орында -Алеша Коктояков, Катановтаң.
Хазых ойында
хыстар аразында
I орында - Настя Чебодаева, Ис пилтірінең,
II орында - Ангелина Чертыкова, Пазадаң,
III орында - Анна Угдыжекова, Чоғархы Асхыстаң.
Ооллар аразында
I орында - Варлам Ивандаев, Пазадаң,
II орында - Леонид Толмашов, Индіркі Тӧӧдең,
III орында - Артем Асочаков, Пилтірдең.
Хол пазызарынҷа марығда
хыстар аразында
I орында - Таня Векшина, Пилтірдең,
II орында - Надя Бабаева, Пазадаң,
III орында - Настя Сигаева, Пилтірдең.
Ооллар аразында
I орында - Максим Ултургашев, Индіркі Тӧӧдең,
II орында - Виталий Гутарев, Пилтірдең,
III орында - Владислав Чебодаев, Катановтаң.
Хурнаң тартызарында
I орында - Казимир Кучугешев, Чоғархы Асхыстаң,
II орында - Кирилл Кучин, Катановтаң,
III орында - Виталий Майнагашев, Казановтаң.
Кӱрес салтарлары.
48 кг кӧдірімде
I орында - Эдуард Топоев, Катановтаң,
II орында - Вадим Идимешев, Кызластаң,
III орында - Данил Толмашов, Кызластаң.
55 кг кӧдірімде
I орында - Марат Кыржинаков, Чоғархы Асхыстаң,
II орында - Кирилл Кучин, Катановтаң.
62 кг кӧдірімде
I орында - Алексей Коктояков, Катановтаң,
II орында - Сергей Чочиев, Чоғархы Асхыстаң ,
III орында - Станислав Тиников, Пазадаң,
65 кг кӧдірімде
I орында - Казимир Кучугешев, Чоғархы Асхыстаң,
II орында - Павел Ненашев, Катановтаң.
Охчаадаң мирген атарынӌа марығда
Хыстар аразында
I орында - Оксана Попова, Истең,
II орында - Елена Сагалакова, Истең,
III орында - Анна Угдыжекова, Чоғархы Асхыстаң.
Ооллар аразында
I орында - Богдан Бастаев, Истең,
II орында - Кирилл Попов, Истең,
III орында - Ярослав Кыржинаков, Чоғархы Асхыстаң.
Тас хабарында
I орында - Виталий Гутарев, Пилтірдең,
II орында - Максим Ултургашев, Индіркі Тӧӧдең,
III орында - Максим Нагловский, Пилтірдең.
Тобит ойында
хыстар аразында
I орында - Сабина Топоева, Чоғархы Асхыстаң,
II орында -Алина Чанкова, Чоғархы Асхыстаң,
III орында - Мария Мамышева, Истең.
Ооллар аразында
I орында - Савелий Баинов, Асхыстаң,
II орында - Андрей Топоев, Истең,
III орында - Руслан Чепчигашев, Чоғархы Асхыстаң.
Урух тастирында
I орында - Алина Тахтаракова, Кызластаң,
II орында - Виктор Бытотов, Индіркі Тӧӧдең,
III орында - Евгений Сербигешев, Казановтаң.
Пу марығда хыстар оолларнаң хада марығласханнар. Хайди кӧрчезер, Алинаа ооллар даа турыспааннар.
Пакпа ойында
хыстар аразында
I орында - Диана Чепчигашева, Чоғархы Асхыстаң,
II орында - Настя Швед, Катановтаң,
III орында - Настя Еркибеева, Истең.
Ооллар аразында
I орында - Денис Мамышев, Чоғархы Асхыстаң,
II орында - Данил Толмашов, Кызластаң,
III орында - Евгений Сербигешев, Казановтаң.
Марығлар тоозыл парған. Чоғархы Асхыстағы ырӌы ооллар Сергей Толмашов паза Сергей Тиников, сарыннарын сарнап, олғаннарны ӧріндіргеннер. Казановтағы ӱгренӌілер ідӧк сарыннар толдырғаннар. Сағынчам, анзы - хандыра.
Мындағ марығлар пастағызын на полды. Аны «Казанов» музей-заповедник Асхыс аймаа администрациязының ӱгредіг устаанаң хада иртіргеннер. «Олғаннар илееде поларӌых, - тіпче ӱгредіг устааның специализі Николай Сагалаков. - Че сағам экзаменнер иртче. Тігі чылға пу сурығны пӧгібізербіс».
Автор :
Михаил ИДИМЕШЕВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 1 | 2 | 3 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде