ААЛҶЫЛАРҒА ІЗІКТЕР АЗЫХ
21.10.2016
Хабарлар
ПУ КӰННЕРДЕ РЕСПУБЛИКА УЛУҒ ААЛҶЫЛАРНЫ УДУРЛАДЫ. 19 ОКТЯБРЬ ИРТЕН АЭРОПОРТТА РОССИЯ ПРЕЗИДЕНТІНІҢ СИБИРЬДЕГІ ФЕДЕРАЛЬНАЙ ОКРУГТАҒЫ ПОЛНОМОЧИЕЛІГ КІЗІЗІ СЕРГЕЙ МЕНЯЙЛОНЫ ХАКАСИЯ ПАЗЫ ВИКТОР ЗИМИН, ӦӦРКІ ЧӦП КНЕЗІ ВЛАДИМИР ШТЫГАШЕВ, ХАКАСИЯҶА ӦӦН ФЕДЕРАЛЬНАЙ ИНСПЕКТОР ВИКТОР ЧЕРНЫШЕВ ПАЗА ПАСХАЗЫ УДУРЛААННАР.
ОЛОХ КӰН ДЕЛЕГАЦИЯ АСХЫС АЙМААНЗАР ЧОРЫХХА СЫХХАН. ПАСТЫХТАР КАТАНОВТАҒЫ КУЛЬТУРА ТУРАЗЫНДА, НАА ПӰДІРІЛЧЕТКЕН ШКОЛАДА, "ХУРТУЙАХ ТАС" ОҢХАКТАҒЫ МУЗЕЙ-ЗАПОВЕДНИКТЕ ПАЗА АТТАР ӦСКІРЧЕГКЕН ХОНЫХТА ПОЛ КИЛГЕННЕР.
Катанов аалдағы культура туразында улуғ аалҷыларны удурлирға чахсы тимнен салтырлар. Аалҷыларны удурлааннар Ӧӧк пилтірі аал чӧбінің пазы Николай Спирин, Культура туразынын, устағҷызы Татьяна Чанкова, хоос устағҷызы Валентина Тодозакова паза аалдағы парикмахер Марина Сагалакова. Хакас чонның кибірі хоостыра Марина Сагалакова паза Валентина Тодозакова, алғас сӧстерін чоохтанып, аалҷыларға айраннығ чірчелер читіргеннер.
Культура туразын кӧзіткен Татьяна Чанкова. Тураа кірзӧк, оң саринда "Этносувениры" кружоктың араласчылары тимнеен ниме-ноолар кӧзідии турған. Ниме-ноолар аразында кӧп поғолар полған.
Татьяна Егоровна поғо, хакас ипчілер чазанҷығы, ідӧк ибні хайраллапчатханнаңар чоохтаан. Ол туста залда хызыҷахтар теелбек турғысчатханнар. Культура туразының ікінҷі хадылында хореография клазы парох. Мында балетнең айғасчалар.
Тӧрт-пис частығ хызыҷахтар теелбек салҷаң пастағы хаалағларны ӱгренчелер. Пуох хадылда аалдағы библиотека орныхча.
Чоохтирға кирек, Катанов аалдағы культура туразы иң наа культура учреждениелерінің пірсі полча, ол 2012 чылда тимге сыххан. Асхыс аймаандағы ааллар аразында иң чахсы Культура туразы, неке. Республикадағы пірее ааллар мындағох клуб пӱдіртіп аларынаңар сағынчалар.
Пӱӱл, тізең, катановтағылар паза nip улуғ пӱдіріг тимге сығарын сағыпчалар - ортымах школаны. Аалдағы иргі школа 1939 чылдох пӱдірілген турада орныхча. Наа школа пӱдірии 2010 чылдох пасталған, че, ахчанаң сидіксіністер полып, аның пӱдірии соона салылған. Пӱӱл Хакасия "Россияның субъекттерінде тиксі ӱгредіг организацияларында наа орыннар тӧстиріне хабазары" федеральнай программада араласханнаңар, чыл тоозылғанҷа наа школа тимге сығарылар. Пу кӧстеге федеральнай бюджеттең 99 миллион салковай пирілген, ағаа хоза 25 миллион салковай школаа оборудование аларына кӧріл парған.
Хакасияның ӱгредіг паза наука министрі Галина Салата Сергей Меняйлоға пӱдірілчеткен школаны кӧзіткен. Пӱӱнгі кӱнде школа тастынаң прай даа иптел парир. Ол ырахтынох ӧңніг кӧзенектерінең хайығ тартча. Істіндегі дее тоғыстар тооза толдырыл парир. Поллар, стенелер, потолоктар тимдӧк. Коридорлар чалбах, класстар чарых - амох тиирге чарир, олғаннар даа, ӱгренҷілер дее мында уғаа истенерлер. Школа 150 ӱгренҷее кӧріл парған. Мында, Катановтағы олғаннардаң пасха, ідӧк хонҷых пис аалдаң олғаннар дее халбасха кирек, аның аннаң андар ӱгренеріне оңдайлар го-родтағы олғаннарнаң тиң ползын, - чарытхан Виктор Зимин.
Пу кӧстегҷе тоғынып, аалдағы школалар тӧреміл Россияның ТОП-200 аалдағы школалар санына кірчеткеннеңер искірген Галина Салата.
Пӱдірілчеткен школадаңар чоох парчатхан аразында президенттің полномочиеліг кізізі тиксі республикада ӱгредіг киреенеңер сурығлар пирген. Ол чиит ӱгретчілернің тоғыс оңдайларынаңар, ӱгренерлер. Оларны ӧнетін автобус тарт чӧрер.
- Таныхтирға кирек, Хакасияның пазы Виктор Зимин піске аалдағы школалар городтағы школалардаң тасты-істінең дее, оборудованиенең дее пасхалалбасха кирек тіп кӧстег турғысхан, - чоохтаан республика пазының орынҷызы Ирина Смолина.
- Сынап, ноға аалдағы пала пасха оңдайларда ӱгренерге кирек?! Ол городтағы паладаң пір олғаннарны тарт чӧрҷең автобустардаңар, класстарға оборудование аларынаңар паза даа пасха сурығлар пирген. Хакасияда чиит ӱгретчілер пастағы ӱс чыл чал ахчазын пӧзік категория ӱгретчілерінең тиң алчаттырлар, ол тусха олар, категорияларын арачылап, чал ахчазын ідӧк ӧскіріп алчалар. Андағ оңдайнаң чиит специалисттерні аалларзар тартчалар.
Катановтаң пастыхтар Оңхаксар чол тутханнар. Мында 2003 чылдаң сығара "Хуртуйах тас" музей-заповедник тоғынча. Аалны кӧрерге маңзырапчалар. Аалҷыларны Хакасияның культура министрі Светлана Окольникова паза музей устағҷызы Оксана Горбатова удурлааннар, "Айланыс" ансамбль паза музейнің абахай тоғынҷылары теелбек-кӧг сыйлааннар.
Музейнің наука тоғынҷызы Леонид Горбатов, аалҷыларны айран-талғаннаң сыйлир алнында, ноға хакас чон аалҷыларны пу ас-тамахнаң удурлапчатханын чарытхан. Аннаң андар хакас чонның киртінізінеңер, чазыдағы кӱргеннердеңер чоохтаан, Хуртуйах тассар иртірген, анда тастың тузазын чарытхан. Сағынчам, Сергей Меняйло хайхабин полбаан. Тас 4-5 муң чыл мының алнындох тимнелген нооза. Музей ибіре кӱргеннер дее чапсытчалар, оларны тимнирге улуғ кӱс киректелген. Нинҷе-нинҷе тонна чир, хайа, харағай тартылған. Че ӧӧн хайхас - ол Улуғ Хуртуйах тас, хайзы кӧп ипчілерге часкалығ іҷе поларға полысча.
Чорыхтың халғанҷы орны Иван Миндибековтың аттар ӧскірҷең хонии полған. Мында Асхыс аймааның аалҷыларын удурлааннар Хакасия пазының орынҷызы Иван Вагнер, Асхыс аймаа пазы Абрек Челтыгмашев паза аймахтың депутаттар чӧбінің кнезі Владимир Зимин. Хоныхтың ээзі ағырчаттыр, аннаңар улуғ аалҷыларны удурлирында араласпаан. Иван Вагнер полпредке паза республика пазына хоныхтың чӱгӱрік аттарын кӧзіткен. Породалығ аттар уғаа иптіг кӧрімніглер, сіліглер.
Иң улуғ чиңістер Раджтың полтыр, О-Нью, тізең, Россияның рекордсмені полчаттыр. Ідӧк чахсы чидіглерге читчеттір Корефей. Аалҷылар хай пірее аттарны сахарнаң азырааннар. Аттар хазаазынаң сыхханда, аалҷылар аттарны марығларға тимнеҷең орынны кӧрерге чӧргеннер.
Тоғылах хазаада полған на ат алынҷа пӧлікте пиктелче, анаң пӧліктер ибірілчелер, андағ оңдайнаң аттар пас чӧр-челер. Ат ӧскірҷең хоных тоғынҷыларының чооғынаң, андағ оңдай аттарны марығларға тимнирге чахсы полысча.
Хазааларны кӧрген соонаң, Хакасияның пазы Виктор Зимин Россия президентінің полномочиеліг кізізі Сергей Меняйлоға, Сағай чазызын кӧзідіп, хайди мында Тун пайрам ӱлӱкӱн иртчеткеннеңер чоохтаан:
- Пу чазыда хакас иблері турғызылча, сценалар чазалча, аймах марығлар иртче. Чон-чахсы 40 - 50 муңҷа чыыл парча. Тун пайрам - хакас чонның ӧӧн ӱлӱкӱннерінің пірсі. ГІІс аны ікі чылда пір хати алғым таныхтапчабыс.
Асхыс аймаа пазы Абрек Челтыгмашевтің кӧрізінең, республиканың улуғ аалҷыларына аймахта кӧзітчең кӧп ниме пар. Тиктең нимес ол республика "чӱрее" полча. Пу чорых соонаң Россия президентінің Сибирьдегі федеральнай округтағы полномочиеліг кізізі Сергей Меняйлоның ӱгредіг, культура киректерінеңер, Асхыс аймаанаңар паза хакас чонның культуразынаңар чӧпсіністіг ле сағыстар халды полар.
Автор :
Наталья СУБРАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы