ӦӦН КӦСТЕЕ ПАЗА ПӦГІННЕРІ АЛЫСПААН
13.01.2017
Хабарлар
ПРАЙЫНАР ХЫГЫРЛАНАР ПОСТЫН ТIЛНЕН СЫХЧАТХАН ГАЗЕТАНЫ.ОЛ СIРЭРНI СИДIК ЧОБАГЛЫГ ХОНЫХТАН СЫГАРЫП, ЧАХСЫ ЧУРТИР ЧОЛГА КИРЭР.- піди мындағ сӧстернең, кӧстегнең 90 чыл мының алнында чолын пастапча газетабыс. Пістің чонның чуртазында ол уғаа танығлығ кӱн полған. Ол кӱннең сығара хакас чоныбыс пос тілінең чирібістің паза тилекей хабарларын хығырып пастаан.
90 чыл аразына газетабыстың ады тӧрт хати алысхан. Іди 1927 чылда тӧстелген «Хызыл аал» газета 1959 чылда «Ленин чолы» адалған, 1991 чылдаң - «Хакас чирі» паза 2008 чылдаң сығара «Хабар» адалча. Че хайди даа адалза, 90 чыл мының алнында алылған ӧӧн кӧстее паза пӧгіннері алыспаан.
Ӧӧнінде Хакас чирінің тиксі чуртазынаңар, хазна паза халыхтар политиказынаңар, аймах хоныхтарның чидіглерінеңер, тілібістің, ӱгредіг киреенің, культурабыстың тилізінеңер паза чонны сағыссыратчатхан сурығлардаңар пазып, хығырығӌыларға искірерге. Пу ирткен тус аразына газетабыс улуғ чарыдығлығ тоғыс апарған. Алынӌа таныхтирға кирек, газетабыс хакас тілі паза тиксі культуразы тилізіне паза аны хайраллирына улуғ хозым иткен. Литература даа тілі газета тіліне тӧстеніп пӱткен.
Пӱӱн ирткен тустағы газетабыстың сарғал парған страницаларынӌа чорыхты чирібістің, чоныбыстың тархынынӌа чорыхнаң тиңнестірерге чарир. Мында Хакас чирінің 90 чыл тархыны, чоныбыс чуртазының тилізі, хомзынызы паза ӧрінізі.
Ыраххы отыс чылларда газетабыста ӱгредіг киреене, культураа паза аал хонии тилізіне кӧп хайығ салылча. Хырых чылларда чоныбыстың хорылыстығ чуртазы, азымахчы фашисттердең тоғыр чаа тузындағы пірлезі паза махачызы полған на пічікте, полған на сомда чарых пілдірче. Прай ниме фронтха, прай ниме чиңіске. Чаа соондағы чылларда олох чоныбыстың матыры, че амыр хоных пӱдіриинде. 60 - 70 чылларда газетабыста кӧп пазылча аал хониин паза промышленностьты кӧдірчеткен тоғысчылардаңар: матыр хыраҷылар, чабаннар, дояркалар, пӱдірігӌілер. Соондағы чылларда перестройка, Совет Союзының изелізі, Хакас Республикабыстың тӧстелгені...
Газетабыстың чуртазы тиксі хазнабыстың чуртазынаң палғалыстығ. Редакция тоғынӌылары, хайдағ даа тус полза, постарының тоғызын тӱзімніг толдырғаннар. Хайдағ даа полза, ол - пістің чуртазыбыс, тархыныбыс. Піс аны ундубасха кирекпіс. Аннаңар танығлығ чылда газетабыстың тархынынзар айланар паза хығырығӌыларыбыснаң тіл алызар кӧстегнең - Газетабысха - 90 чыл - рубрика асчабыс. Полған на пайрам - ол салтарлар, кӧстеглер, че ӧӧнінде газетаны тӧстееннең сығара пу тусха теере аны, туза паза хынығ идіп, тиліткен кізілерні таныхтиры паза алғыстиры.
Аарлығ хығырығӌылар, кем пазынарға ундут салған алай, маң чохтанып, маңнанмаан, пазынарға ам даа орай нимес. Пазыныңар паза хозылыңар газетабыстың тархынынӌа чорыхха. Сахтапчабыс чапсых, тузалығ, хынығ хабарлар паза чӧптер.
Автор :
Радион СУНЧУГАШЕВ, «Хабар» газетаның ӧӧн редакторы
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы