КИБІСКЕ СЫХХАН АЛЫП-КӰЛӰКТЕР АЙДАС МИКЕЛЕРНЕҢ ТУЗАЛАНҒАННАР
11.10.2017
Хабарлар
ТӦРЕЕН-ӦСКЕН ЧИРІН ТИЛЕКЕЙДЕ МАХТАҒА СЫҒАРҒАН, СЕУЛДА ИРТКЕН ОЛИМП ОЙЫННАРЫНДА АРАЛАЗЫП, ХОЛА МЕДАЛЬ УТХАН СЕРГЕЙ КАРАМЧАКОВТЫҢ ХУМАРТХЫЗЫНА ЧАРЫДЫЛҒАН МАРЫҒ 15-ҷі ХАТИ ИРТІРІЛДІ. ПІСТІҢ ЧОННЫҢ САБЛЫҒ КӰРЕСЧІ ООЛҒЫ, ИЗЕН-ХАЗЫХ ПОЛҒАН ПОЛЗА, ПӰӰЛ 26 АВГУСТТА 55 ЧАЗЫН ТАНЫХТИРҶЫХ. УЛУҒ ХОМЗЫНЫСХА, АХ ЧАРЫХТАҢ ИРТЕ ПАРЫБЫСХАН, АҒАА ІКІНҶІ ХАТИ ОЛИМП ОЙЫННАРЫНДА АРАЛАЗАРҒА КИЛІСПЕЕН.
ЧЕ АНЫҢ АДЫ КӰРЕСЧІЛЕР АРАЗЫНДА УНДУДЫЛБИНЧА. ЧЫЛ САЙ ХАКАСИЯДА АНЫҢ ХУМАРТХЫЗЫНА ЧАРЫДЫЛҒАН МАРЫҒДА АРАЛАЗАРҒА СЕРГЕЙ КАРАМЧАКОВТЫҢ НАНҶЫЛАРЫ ПОСТАРЫНЫҢ ӰГРЕНҶІЛЕРІН АҒЫЛЧАЛАР, ПІСТІҢ ЧОННЫҢ САБЛЫҒ ООЛҒЫН УНДУТПИНЧАТХАННАРЫН КӦЗІТЧЕЛЕР. АМДЫ, ОЛАРНЫҢ ЧОЛЫН ПАЗЫП, ЧИИТТЕР КИБІСКЕ СЫХЧАЛАР, МИКЕЛЕРНІҢ АЙМАҒЫН ТУЗАЛАНЫП, ЧИҢІСТЕР ТУТЧАЛАР.
Спорт узы Алексей Медведев. 65 кг кӧдiрiмiнде чиңiс тутхан.
ХОМЗЫНЫС
Анзына киртінерге дее сидік, че Сергей Карамчаковтың 55 чазы таныхталчатхан чылда аның хумартхызына чарыдылған турнир тиксі Россия синіндегі спорт марығларына кирілбиндір. Аннаңар пӱӱл ол Сибирь регионнары аразында ла иртірілген.
Ол сылтағнаң марығ араласчыларының саны илееде хызырыл парғаны сах андох харахха тасталған. Хаҷан саблығ кӱресчібістің хумартхызына чарыдылған турнир тиксі Россия синінде иртірілчеткенде, постарының кӧдірімнерінде пастағы орын алған кӱресчілерге, сынап олар спорт узына кандидат полған полза, спорт узының нормативін толдырыбысханына тиңнелҷең. Амды пӱӱл андағ оңдай чох полған. Аннаңар піссер килҷең чиит кӱресчілерні пасха орыннарзар ысхлабысханнар. Туваның даа, Кемеров паза Новосибирск областьтарының даа тренерлері анзын чазырбинчатханнар.
Кӧзідімге алза, Новосибирскте тренер полып тоғынчатхан чир-суғҷыбыс Семён Уксеков ирткен чылларда сыбыра 10 артиинаң кӱресчі Ағбанзар ағыл турған полза, пӱӱл ікі ле оолнаң хада килтір. Хызылчарда, тізең, тиксі Россия синіндегі марығны чииттер аразында иртірчеткен осхастар. Аннаңар даа хонҷых Тувадағы чиит кӱресчілернің кӧбізі андар чӧрібісті полар. Ирткен чылларда Тувадаң пірее хати 30 - 40 кізі чиде салҷаң. Амды 17 ле кӱресчі ағылтырлар.
Ноға пӱӱл Сергей Карамчаковтың хумартхызына чарыдылған марығ тиксі Россия синіндегі спорт календарьына кирілбин парғаннаңар аймах таластар истерге килісче. Піреезі сурыныс пічии тузында пирілбеен тіпче, пасхазы Россияның спорт министерствозына взнос 15 муң салковай пирбиндірлер тіпче. Амды, тус ирт парғанда, аны ӱзӱріге сығарарға кирек тее чоғыл. Пір ле ниме хомзыныстығ - Сергей Карамчаковха 55 час толчатханда, марығ пӧзік синде иртпеді. Уламох чӱрекке толдыра поларҷых, сынап пірее турыстығ сыйых марыға сығарылғаннаңар чарлалған полза. Кибісте тоғазығлар уламох хазыр, уламох пӧзік синде ирт турарҷыхтар.
Чиңiс пе? Чох, сығара толғала халған.
ПАСХА ХАН ЧИРІ БЕ?
Пу марығ тузында чарғыҷы-искірігҷі прайзын тың чапсытхан: «Хызыл пулуңда Казахстанның кӱресчізі Султан Бейсов, спорт узы!» Кӧрігҷілер сах андох сиргектенібіскеннер: нӧӧс сынап таа Казахстаннаң кӱресчілер чиде салдылар? 1ди полза, айдас нооза, марығ чоннар аразындағы синге кӧдіріл парыбысты тиирге чарир. Анзына ӧрінерге ле кирек.
- Пайаа кӧргем пу оолны. Хости ікінҷізі пастыр чӧрчеткен, - оңнығ ла суулабинча прай ниме пілчеткен пір кӧрігҷі.
- Ча-а, хайдаң!.. Пісті хаңыртыпча поларлар, - сах андох таласха кірібісті пасхазы.
- Э-э, сірерні дее!.. Парып, амох прай ниме піл килербін, - тӧдір пазынарға хынминча прай ниме пілчеткен ир табан.
Ол парыбысханда, кӧрігҷілер аразында талазығ уламох тыыбысхан. Че сах андох прайзы сым одырыбысты. Ол казах кӱресчі пістің Алексей Медведевтең тоғыр сыххан полтыр. Оңнығ ла ӧткін хайынминча, матап сыдас парча. Тоғазығның пастағы чардығы 2:0 саннаң тоозылғанда, кӧбізі пастарын чайхап сыххан. Харын даа, чир-суғҷыбыс алнында. Че піс ізенчеткен кӱресчібіс пір ле мике толдырарға сыданған. Сынап таа, казах кӱресчі чахсы спорт узы осхас.
Хаҷан кибістегі тоғазығ 6:0 саннаң тоозылғанда, Алексей Медведев чиңіс тутханда, пайаағы кӧрігҷі нандыра айлан килген. Амды ниме піліп алғанын піске искірче. Сынап таа, казах оол спорт узы полтыр, тӧреен чирінде чахсы кӱресчі тіп саналчатхан осхас. Аннаң хада килген нанҷызы пастап харбазарға пазын салтыр, че имҷі аны ноға-да кибіссер позытпиндыр. Сыныхтағ ирт полбаан одыр.
- Пу оол Хызылчарда ӱгренче тіпчелер. Аннаңар Хызылчар ӱчӱн харбасча, - теен прай ниме пілчеткен кӧрігҷі.
- Ундутпаан поларзар, нинҷе-де чыл мының алнында ідӧк Хызылчар ӱчӱн пір итальянец харбас чӧргенін? Аны даа Италиядаң килген тіп чарлап турғаннар, - сағысха кирче пір ирен.
- Хызылчардағы кӱрес академиязынзар ӱгренерге позы кӧңнінең килген. Ікі бе, ӱс пе чыл Ағбанда харбасхан, - чоохха хозылча аның хонҷии.
- Ағбанда садығнаң айғасчатхан таджик тее маңат тимненіс кӧзіт турған... А-а тас пастығ табан ма? Пілчем мин аны, уғаа сыырах кӱресчі, - кӱлімзіресчелер кӧрігҷілер.
Казах кӱресчі, тізең, 65 кг кӧдірімде харбасчатханда, 12 кізінің аразында пизінҷі орын алғаны хомай нимес чидіг тіп паалирға чарир. Пірдең ол ам даа чиит, 20 ле частығ. Хайди тидірлер, аның чиңістері соонаң полар. Холын хайдағ даа сидік туста пос салбинчатханы махтағлығ. Пу марығ тузында Султан Бейсов чахсы кӱресчілерге ле утырған.
Марығ чарғыҷызы Алексей Сербигешев кӱресчiлернең харах албинча
МИКЕЛЕРНӀҢ АЙМАҒЫ
Хайдағ даа арға-мӧрій алнында, иң пастағызын пістің спортсменнер санынаң кем чиңіс тудардаңар пӧгініп-тӧлкеленіп, хазыр талазығлар парадыр. Мында даа андағох кирек полчатпас па. Оңарылыстығ, иң пастап прайзы даа Алексей Медведевке ізенген. Ӱр ниместе чир-суғҷыбыс чоннар аразындағы улуғ турнирде хола медаль утып алған. Анда, тізең, тилекейдегі 20 хазнадаң чыылысхан чахсы кӱресчілер матап харбасханнар.
Анаң Семён Терещенко хайди даа маңат тимненіс кӧзідерге кирек тіп матабох ізенгебіс. Ол даа халғанҷы туста аймах марығларда удаа араласча, Ағбанзар сыйых чох айланминча. Че аның пастағы тренері Иван Шулбаев позының ӱгренҷізі пу марығда араласпинча тіп хомзындырыбысхан. Халғанҷы харбазығ тузында хайди-да изі чох тӱс парған осхас.
Хомзын-хомзынма, че ибде, кибіс ээзі полып, сыйыхтығ орыннарға сыхчаң кӱресчілерні сағысха кирерге кирек. Виталий Канзычаковха пӱӱл спорт узының удостоверениезі пирілген. Ағаа 21 час, махалығ харбазар тузы. Россия первенствозында хола медаль утхан. Чииттер аразында Россия мариинда 20 чыл мының алнында ла мындағ чидіг полтыр. Итсе, Виталий амды улуғлар аразында харбасча. Анзы саңай пасха кирек.
- Денис Карамчаковты ундударға чарабас. Пис чыл мының алнында машина утып албады ба? - сағысха кирчебіс.
Олох арада пірее сағыбаан кӱресчі позының узын кӧзідіп пастирына тыңох ізенчебіс. Итсе, Ағбанзар чыылысхан кӱресчілер аразында уғаа чахсы спортсменнер пар. Олар даа пеер чиңіс тударға килгеннер нооза. Аннаңар хаҷанох харбасчатхан чир-суғҷыларыбысты хати-хати сағысха киріп пастапчабыс, кем хайди харбасчаң полғаннаңар чоохтасчабыс.
Ол туста Кемеровтаң килген кӱресчі «ыырҷызын» хол узына кӧдіріп алды -кӧрерге хайдағ махалығ. Кибісче аар-пеер пас чӧрче. «Кӧр халыңар алып-кӱлӱкті!» - теені полбас па. Че марығ тузында хаҷан даа иртінерге чарабинча. Аннаңар кибіске саңай сас ойда тастирға сағынған кӱресчі позы обалға кір парған. Силерін силіп алған, че саңай сас ойда нимес. Пірсі, хоосханың чапчаңын алып па, холынаң суура толғала халған, анаң на ағаа «накат» ит сыххан. Іди саннарнаң ас парыбысхан.
ЧАПСЫХ КИРЕКТЕР
Марығ тузында ӧрінерге дее, хомзынарға даа киліс парадыр. Пірее хати, тізең, кӧгліг хатхыр сыхчазың. Сынап таа чи, хайди тыстанып аларзың, хаҷан 125 кг кӧдірімде харбасчатхан тува оол, пірсіне ырғах суғып, анаң, кил, тастаанда, холын позыдыбысхан. Іди позы пір саринзар учуға халған, «ыырҷызы» кибістің пасха саринда чатча. Марығ чарғыҷызы тува оолны табырах турарға, пірсінің учазын кибіске чаба пазыбызарға кӧӧктірче. Че «ыырҷызы» аны сахтап чадар ба. Ідӧк азах узына тура хонған, харбазарға тимненібіскен.
Пір хати, тізең, Хызылчардаң килген кӱресчілер хынығ кирекке кір парғаннар. Хабыза-харбаза, пір дее силіс полбинчалар, анда ла кірлектеніс чӧрчелер. Анаң пірсі мике салған. Ікінҷізі суура толғала халған. Амды кибісте хости одыр тастабыстылар. Марығ чарғыҷызы суура толғалғанына 2 сан пирче. Анзы ынабинча, пазын кизе-тоғыр чайхапча, холынаң хонҷиинзар улапча, 2 санны ағаа пирерге кирек тіп тӱзетче.
Чоохха киліскенде, таныхтирға кирек, Ағбанда ирткен марығда Хызылчар крайының командазында прайзынаң кӧп кӱресчі полған - 45 кізі. Хакасияның командазында 44 кӱресчі саналған.
Кӱресчілерні частары хоостыра кӧрзе, ікӧлең прайзынаң улуғ полған: Кан-Демир Ондар Тувадаң паза Иван Елгин Хызылчар крайынаң. Оларға 32 час. Пістің Николай Чучумаковха 31 час. Прайзы даа ӧӧнінде спорт устары, аймах марығларның араласчылары.
Пістің ӧбекелерібіс «Алыптың холында алып тӧридір» тіп тиктең не чоохтаспаҷаңнар. Аннаңар, марығны ибде иртірчеткенде, чииттерні дее араластырарға чаратханнар. Анзы орта даа полар. Паза хаҷан мындағ чахсы кӱресчілернең харбазар оңдай табылар.
СЫЙЫХТЫҒ ОРЫННАР
Чир-суғҷыларыбыс санынаң кемге ізенгебіс, оларох турыстығ харбазыбысханнар, сыйыхтығ орыннарға сығып алғаннар. Хакасияның кӱресчілері аразынаң Алексей Медведев ле ізестіг чиңіс тутхан. Итсе, азах меетке Денис Карамчаков таа паза Владимир Сагалаков таа читкен полғаннар. Пастағы орын ӱчӱн харбазып, утыр салғаннар.
Мында 61 кг кӧдірімде харбасхан Владимир Сагалаковты таныхтирға чарир. Чазырбин чоохтаза, пу кӱресчінің чидіглерінеңер испеен дее полғам. Кибісте хайди ізестіг тудынчатханын кӧріп, аның ӱчӱн ӧрінгем. Анаң ол кем полчатханын, хайдағ улуғ марығларда араласханын сурастырғлап алғам.
Амды Владимир Сагалаковтың тренері Леонид Чучунов полчатхан осхас. Иң маңат чидіглері - Тувада ирткен «Азия кіні» марығда сыйыхтығ орынға сыхханы паза Якутскта ирткен тиксі Россия синіндегі турнирде чиңіс тутханы. Ағаа 21 час, спорт узына кандидат полча. Пу марығда спорт устарын даа утхлаан.
Амды саблығ кӱресчі Сергей Карамчаковтың хумартхызына чарыдылған марығда сыйыхтығ орыннар алғаннарнаң таныстырчабыс:
57 кг кӧдірімде -
1 орында - Белек-оол Кужугет, Тува;
2 орында - Денис Карамчаков, Хакасия;
3 орында - Эзир Тюлюш паза Мерген Шалык, Тува;
61 кг кӧдірімде -
1 орында - Ай-Хаан Ондар, Тува;
2 орында - Владимир Сагалаков, Хакасия;
3 орында - Илья Кызыл-оол паза Артыш-оол Арзыл, Тува;
65 кг кӧдірімде -
1 орында - Алексей Медведев, Хакасия;
2 орында -Руслан Жендаев, Хызылчар крайы;
3 орында - Виталий Канзычаков, Хакасия паза Бобуржон Абдусаматов, Кемеров облазы;
70 кг кӧдірімде - 1 орында - Иван Филиппов, Хызылчар крайы;
2 орында - Роланд Ондар, Тува;
3 орында -Эльвин Мамедов, Хызылчар крайы паза Арбак Сат, Тува;
74 кг кӧдірімде -
1 орында - Надирбек Хизриев, Хызылчар крайы;
2 орында - Дмитрий Зайнидинов, Хызылчар крайы;
3 орында - Эртине Мор-туй-оол, Тува паза Марат Гусенов, Хызылчар крайы;
86 кг кӧдірімде -
1 орында - Александр Зеленков, Хызылчар крайы;
2 орында - Никита Кинтслер, Кемеров облазы;
3 орында - Артур Хачтрян, Хызылчар крайы паза Иван Костерин, Кемеров облазы;
97 кг кӧдірімде -
1 орында - Игорь Овсянников, Хызылчар крайы;
2 орында - Сулейман Шидиев, Хызылчар крайы;
3 орында - Николай Чучумаков, Хакасия паза Иван Елгин, Хызылчар крайы;
125 кг кӧдірімде -
1 орында - Эрик Джиоев, Хызылчар крайы;
2 орында -Егор Зубков, Кемеров облазы;
3 орында - Константин Екимов, Хакасия паза Константин Пятаков, Хызылчар крайы.
Автор :
Анатолий СУЛТРЕКОВ Сомнар Максим АХПАШЕВТИ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы