САХСАР ТАҒ ТӦЗІНДЕГІ ПАЙ ЧИР
16.06.2021
Хабарлар
Пайрам. Асхыс аймаандағы Паза аал чӧбі 100 чылын таныхтады. Ӱлӱкӱнге улуғ аалӌылар прай республикадаң килгеннер
Аал чуртағҷылары аалҷыларны, удурлап, айраннаң паза талғаннаң сыйлааннар. Орындағы Культура туразының алнында сцена турғызылған. Пайрам пасталғанда, улуғ нимес ойын кӧзіділген. Хайди таныхталған, Сахсар тағ тӧзіндегі пай чирде Пазаның илбек чоны чуртапча. Ол пурунғыларының кибірлерін аарлапча. Улуғларының чахии хоостыра ол чон палаларын ӧскірче, суғ хазында малларын хадарча.
Сценаа, айраннығ чірчелер тудынып, чарых кӧгенектіг хыстар сыхханнар. Олар, чыылысхан чонзар айланып, прайзын ӱлӱкӱннең алғыстааннар. Паза чирінеңер сарын толдырылғанда, аалҷыларны айраннаң сыйлааннар. Анаң оолағастар паза хызыҷахтар теелбек турғысханнар.
Хайди таныхталған ӱлӱкӱнде, Паза аал чӧбі тӧстелгеннең пеер 100 чыл ирт парған. Аның тархыны хазнабыстың кӧп аалының тархынына тӧӧй. Че тархын - ол кізілер. 1920 чылда хосхар айының 1-ғы кӱнінде Паза аал чӧбі тӧстелген. 1922-1923 чыллардағы танығлар хоостыра Паза аал чӧбіне сигіс аал кірген, олар пай кресеннернің адынаң адалғаннар: Арчаков, Каримов, Суханов (Индіркі Паза), Ефимов, Цыганов, Чичкомов, Тилоков.
Ӱлӱкӱнде Паза аал чӧбі пазы Светлана Майнагашева чоох тутхан. Ол, чир-суғҷыларын паза аалҷыларны алғыстап, таныхтаан:
- Пістің Паза чирі уғаа сіліг паза истіг. Тиктең нимес, Паза чазызында онарлап чыллар Тун пайрам ӱлӱкӱн Хакас чирінің аймах нациялығ чонын піріктірген. Пістің чон кибірліг полча. Паза істінде хакас тілі хаҷан даа истілче, чоныбыстың кибірлері кӱннең кӱнге піснең хада. Мында чон удур-тӧдір пілізіп, полызызып чуртапча. Паза чирінең кӧп хыйға, чайаачы кізі сыххан. Олар тӧреен чирібісті кӧдір парчалар, - таныхтаан Светлана Васильевна. - Сіліг тайғадаң инген Паза суғ сайлығ чолынҷа туртухпин ахсын, сағыс-кибірліг Пазадағы чон, салымнығ полып, кӱстіг чуртазын. Халын тайғадаң сыххан Паза суғ хорым чирлерңе соолбин ахсын, хара пастығ
паза абахайпазадағылар ынағ чуртазын.
Ідӧк пазадағыларны Асхыс аймаа пазы Абрек Челтыгмашев паза депутаттар чӧбінің кнезі Александр Челтыгмашев алғыстааннар. Абрек Васильевичтің таниинаң, Асхыс аймаанда Калининнің адынаң совхоз тоғынған. Индіркі Паза совхозтың ӱзінҷі фермазы полған.
- Улуғ алғызым ферма устағҷызы полған Камзар Камчатович Чертыковха читірчем, - таныхтаан Абрек Васильевич. - Пӱӱн аал чӧбінің тархынынаңар чоохтааннар. Минің кӧрізімнең, аймах кіні мында орнығарға кирек. Асхыс аал чӧбі 1924 чылда тӧстелген, Паза -1920 чылда. Мында чон ынағ чуртапча, аал чӧбінің тархыны уғаа илбек. Мының алнында аал чӧбінең Юрий Карпович Чертыков паза Евгений Иванович Каков чахсы устааннар. Светлана Васильевнаны ідӧк таныхтирға кирек. Аның кӱстенізінең Паза аал чӧбі тиліпче. Мында асфальт салылча, олған площадкалары пӱдірілче.
Чооғын тоозып, Абрек Челтыгмашев Паза аал чӧбіне сыйыхтар читірген. Аның таниинаң, амғы туста Паза аал чӧбінің тархынынаңар кинде тимнелче, чарыхха сыхса, аал чӧбіне пирілер. Александр Челтыгмашев Асхыс аймаа депутаттар чӧбінің алғыстас пічиин читірген. Асхыс аймаа администрациязының Аарластығ пічиинең аал чуртағҷызы Ирина Салдыгашева, алғыстас пічиинең «Саңыҷах» ТОС-тың кізізі Фаина Алжибаева сыйыхтатханнар.
Анаң Хакасия пазының орынҷызы Ольга Пономарева, национальнай паза территориальнай политика министрі Михаил Побызаков чон алнынзар сыхханнар.
- Пеер килгенде, мин хакас тілінің пайын, сілиин паза кӱзін оңардым. Пір чылға аны ӱгреніп аларға сӧс пирчем. Паза чирінде паарсах, аалҷыларға ӧрінчеткен чон чуртапча. Истіг чирлер чӱзерлеп чыллар чуртапча. Сірер ікінҷі чӱс чылына алтабыстар. Мыннаң мындар ідӧк чахсы, истіг чуртаңар. Паза аал чӧбі тилізін! - таныхтаан Ольга Игоревна. Чооғын тоозып, ол аал чуртағҷыларына Хакасия пазының алғыстас сӧстерін читірген. Ідӧк аал чӧбіне 100 муң салковайлығ сертификат пирілген.
Михаил Побызаковтың таниинаң, Паза чирінең кӧп хыйға паза таланттығ кізі сыххан. Пічіктер хоостыра аалға 100 чыл толды, че сынында мында чон муңарлап чыл чуртаан, маллар тутхан. Паза чирінде палалар пос тілінең матлама чоохтасчатханы ӧріндірче. Пӱӱл Хакасия правительствозы пос тілін чахсы пілчеткен олғаннар аразында марығны узарадар.
- Паза аал чӧбіндегі полған на аалулуғ хайығда. Школалар паза Культура туралары тыхталчалар. Муниципалитет аймах программаларда турыстыра араласча, - таныхтаан Михаил Анатольевич.
Республиканың Ӧӧркі Чӧбінің депутады Пётр Ворониннің чооғынаң, Калининнің адынаң совхозтың алтынҷы, ӱзінҷі паза ікінҷі фермалары иң чахсы хоныхтар санында полғаннар. Аал чӧбінің 100 чылына чарыдылған ӱлӱкӱн прайзының сағызында халзын. Республикада чӱс чылын таныхтаан аал чӧбі асхынах. Чооғын тоозып, Пётр Иванович Ӧӧркі Чӧбінің алғыстас пічиин Паза аал чӧбі пазына читірген.
- Пӱӱн Хакасия пазы полған Виктор Михайлович Зиминні улуғласнаң сағыста ал чӧрерге кирек. Аның пастаанаң республикада «Кічіг паза ыраххы аалларны хайраллиры паза тилідері» программа тӧстелген. Аны хоостыра Паза аал чӧбінде пӱӱн піс наа школаны паза ФАП-ты кӧрчебіс. Пасха даа объекттер пӱдірілер, - чооғын тоозып, Пётр Иванович Светлана Васильевнаа Россияның паза Хакасияның гербтерін читірген.
Паза чирінің чуртағҷыларын Асхыс паза Таштып аймахтардағы аал чӧптерінің устағ-пастаа ӱлӱкӱннен алғыстаан.
Ӱлӱкӱнде Ағбаннаң килген чайаачы ӧмелер аал чуртағҷыларына концерт кӧзіткеннер. Аннаң пасха, спорт марығлары паза ат чарызы ирткен. Пайрамны таныхтирға кічіглер дее, улуғ частығлар даа килгеннер.
Автор :
Антон ЧЕРТЫКОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде