ЧИР-ЧАЙААННЫ ХАЙРАЛЛИРЫ - ПАСТАҒЫ ПӦГІН
20.08.2021
Хабарлар
Танығлығ кирек. Н.Ф.Катановтың адынаң Хакас хазна университеді тиксі тилекей синіндегі «Кимдегі Сибирь» наука-ӱгредігліг кіннің (НОЦ) араласчызы полыбысты
НОЦ - нимедір ол? Нимее ол тӧстелген? Пу сурығларға толдыра нандырығлар пирер пӧгіннең, республиканың ӧӧн вузында хабарҷыларға ӧнетін пресс-конференция ирткен. Анда Хакасия пазы Валентин Коновалов, ХГУ-ның ректоры Татьяна Краснова паза «Кимдегі Сибирь» наука-ӱгредігліг кіннің программазынзар кирілген проекттернің авторлары араласханнар.
Наука-істезігліг кін - ол Россия регионнары ахчалығ хабазығ пирчеткен вузтарның, наука учреждениелерінің паза республика-областьтар экономиказының тилізіне улуғ хозым итчеткен промышленность предприятиелерінің хада-пірге пірігізі. Аның пӧгіннері орындағы ученайларнын істезіглерін чуртасха кирері паза тиксі тилекей рыногына сығарары полчалар. Сағамғы туста Россия президенті чахиинаң тиксі хазнада андағ 15 кін тӧстебізері кӧрілче.
«Кимдегі Сибирь» пастағы пис НОЦ-тың пірсі полча. Ол Сибирьдегі федеральнай университетте тӧстелген. Андар Хызылчар крайының, Тываның паза Хакасияның ӧӧн вузтары, наука-істезігліг пірігістері паза улуғ промышленность предприятиелері киріл парғаннар. Прай 28 пірігіс. Пістің республикадаң анда аралазарға часкалығ ӱлӱс тӱскен Н.Ф.Катановтың адынаң Хакас хазна университедіне.
- «Кимдегі Сибирь» наука-ӱгредігліг кінзер кіріп аларга Хакасия правительствозы чахсы хабас пирген, ӧӧнінде республика устағӌызы Валентин Коновалов, ӱгредіг паза наука, чир-чайаан ис-пайы паза экология министрлері Лариса Гимазутинанаң Владимир Лебедев. Аның ӱчӱн оларға улуғ алгыс. Регион устағ-пастаана Россияның ӱгредіг паза наука министерствозы чарлаан марығда пістің вуз ученайлары тиксі республикаа теелчеткен ағырсымнығ сурығларны пӧгерінде аралазарлар тіп киртіндіріп аларға кирек полған нооза. Істезігҷілернің ӧӧн кӧстеглері мындаг: чир-чайаан, наа технологиялар паза наа ӱгредіглер. Хакасия правительствозы піснең чарасхан паза проекттерге ахча позыдарға ынабысхан. Іди піс НОЦ-тың программазының араласчылары полыбысхабыс, - чарыт пирген Хакасияның ӧӧн вузының ректоры Татьяна Краснова.
ХГУ-ның наукаҷа проректоры Андрей Поповтың искіриинең, «Кимдегі Сибирь» наука-ӱгредігліг кін араласчызы полып, пістің ученайлар пис проект тимнеп салғаннар.
- Оларны піс республиканың ӱлгӱ органнары паза промышленность предприятиелері устағ-пастаа хабазиинаң чуртасха кирерге кӧстег тургысчабыс, - теен устағҷы кізі.
Пастағы проект хара тас аныпчатхан производстволарның тозынын чох итчен технологияларны чуртасха толдыразынаң кирері полча. Университетке ол наа ниме нимес, ағаа кирек патент пар. Аның ӱчӱн ученайларның мыннаң мындархы ӱс чыл аразындағы пӧгіні - сағын тапхан технологияларын производство тоғызына пӱкӱлеезінең кирібізері. Олар «СУЭК-Хакасия» компаниянаң хада-пірге тоғыс апарарға пӧгінчелер. Ікінҷі проект электростанциялар нинҷе паза хайдағ оңдайнаң чарытхы пирчеткеннерін сыныхтағда тутчатхан хыйға системаларны чуртасха кирерінең палғалыстығ, ӱзінҷі паза тӧртінҷі проекттер - нанопорошоктар сағын табарынаң. Олар оолығ газтарны ілезіне сығарарға хабазарлар тіп чарытчалар істезігҷілер. Пизінҷі проектче «Кимдегі Сибирь» наука-ӱгредігліг кіннің араласчылары полчатхан ӱс регионда - Хакасияда, Тывада паза Хызылчар крайында - карбоновай полигоннар тӧстирі кӧрілче. Аны хоостыра Хакас хазна университедінде экосистемаларны спутник пастыра паза чирде сыныхтағда тутчаң лаборатория азыбызарға пӧгінчелер.
- Хайди прайзы пілче, пістің регионда кии кірлелчеткені прайзын тың сағыссыратча. Аның ӱчӱн киині арығ тудар наа технологиялар чох оларны пӧгерге сидік полар. Аннаңар ХГУ-ның НОЦ-ха кіріп алганы Хакасияның, тиксі Сибирьнің тилізіне улуғ хозым полар, - теен Хакасия пазы Валентин Коновалов.
Чоохтирға кирек, «Кимдегі Сибирь» кіннің программазы хоостыра ідӧк чир-чайаанны хайраллир специалисттерні тимнирі кӧріл парған.
Автор :
Александра КАРАМЧАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде