ТОҒЫСТАР ХЫЫЗЫНДА ПАРЧА
22.09.2021
Хабарлар
Тоғыс чорығы. Хакасия пазы Валентин Коновалов тоғыс чорығынаң Алтай аймаанзар чол хайди тыхталчатханын паза аал хонии тоғызын кӧрерге чӧрген
ЧОЛ ПАЗА САЙБАЛБАС
Алтай аймааның Кӧк хайа аалы хыринҷа Ағбаннаң Минсуғзар парчатхан чолның Ким суғ кизіре тахта алнындағы участогы халғанҷы чылларда сайбал ла парчатхан. Андағ сидіксіністер пис чыл мының алнында пасталған. Ол чолдағы асфальт, чіктеніп, тӧбін инчеткен, чол чӧрізіне ол хорғыс ағылчатхан. Чолхылар чыл сай, аны тыхтап, наа асфальт тӧзеп салҷаңнар, че андағ тоғыстарның тузазы асхынах полған, нинҷе-де тус пазынаң чол участогы пазох сайбал сыхчаң.
Мында пілдістіг полыбысхан - чол участогы ноға сайбалчатхан сылтағны таап, аны тиксі тыхтирға кирек. Ағаа хоза, пу чолны федеральнай собственностьтаң республикаа пирібіскеннер, аннаңар аны тыхтир чӱк пістің регионға салылған. Хакасияның транспорт паза чол хонии министерствозы пу сурығны пӧгер оңдай тапхан. Автомобилисттердең правительствозар пу чол участогына кӧп хоп кірҷең нооза.
Пылтыр республиканың транспорт министерствозы Хызылчардағы подряд организациязынаң чӧптезіг иткен. Специалисттер, істезіг тоғыстарын апарып, чол ноға сайбалчатханын ілезіне сығарғаннар. Чол алтындағы чирзер тимір чол саринаң суғ кіріп, аны сыхтандырчаттыр, аннаңар сыхтығ чирнең хада асфальт индіре чыл парыбысчаң. Аны тыхтирға, прай ол участоктағы чӧрісті тохтадып, улуғ тоғыс апарарға кирек полған. Прай толдырылар тоғыстар 74,6 миллион салковайға паалалған.
Хайди искірген Хакасияның транспорт паза чол хонии министрі Дмитрий Василиади, пу туста тыхтағ тоғыстары хыызында парча, тӱрчедең участок нааҷылал парар. Участокта прай асфальт паза аның алтындағы чир хыйа иділген, аның орнына хайалығ сай урылған. Тимір чол алтынҷа суғны иртірҷең труба тизіл партыр, аннаңар суғ, автомобиль чолының алтынзар ағып, аны иңзерчеткен. Олаңай тыхтағ тоғыстарының, наа асфальт тӧзеенінің тузазы чох полған. Амды трубалар алыстырылған, наа хутухтар турғызылған, анаң наа асфальт тӧзелер.
Подрядчикнең контракт 31 октябрьға теере тоғыстарны тоозарға иділген. Че ам кӧргенде, чолхылар тоғыстарын графиктең ирте тоос саларлар. Тыхтағ тоғыстарын апарчатханда, андох чолны сайбапчатхан ікінҷі участок ілезіне сығарылған. Аннаңар ам анда ікі подряд организациязы тоғынча - «ДСП-8» паза «дСК-77» ООО-лар. Оларның техниказы кӧп, тыхтағ тоғыстарынаң 17 самосвал, 2 экскаватор, 1 бульдозер айғасчалар.
Валентин Коновалов тыхтағ тоғыстары апарылчатхан орынзар килгенде, аны удурлааннар Хакасия пазының орынҷызы Юрий Курлаев, министр Дмитрий Василиади, «Хакасавтодор» учреждениенің устағҷызы Михаил Евтушенко паза Алтай аймааның пазы Татьяна Раменская.
Чолҷыларның штаб вагонында «ДСК-77» ООО-ның устағҷызы Томази Сиукаев стенеде хызылған схемада тыхтағ тоғыстары хайди апарылчатханын кӧзіткен. Анда участоктың хайдағ орыннарында ниме иділчеткені кӧзіділче. Аның соонда, вагоннаң сығып, устағҷылар тыхтағ тоғыстары апарылчатхан орыннарзар парғаннар. Томази Сиукаев Хакасия пазына киректер хайди парчатханын чоохтап турған.
Іди тимір чол алтынаң суғ ағысчаң труба, таттап парып, тизіл парғаны кӧрінген. Сайбалған кизек нааға алыстырылар. Участоктың узуны 400 метрҷе полар, анда хайалығ тас урылтыр, аның пӧзии - 9-ча метр. Алтында тимір-бетон хутухтары турғызылых, андар ахчатхан суғ чыыл турар. Чол алтынҷа суғны иртірер таттабас пластик трубалар салылча, чол хыринда чарытхы столбалары чатча. Чолҷыларның устағҷызы Хакасия пазын чол паза сайбалбас тіп ізендірген. Тоғыстарны тӱрчедең тоос саларға молҷаан.
Юрий Курлаев «Братский мост» адалчатхан тахта хыриндағы асфальт ідӧк сайбалып пастабысханын таныхтаан. Анда мындағох тыхтағ киректелер, неке.
Хакасия пазы, чолхыларны алғыстап, тоғыстарны чахсы апарчатхан ӱчӱн махтап, оларға наа чидіглер алғаан.
ЧАХСЫ УРОЖАЙ ПОЛАР
Хакасиядағы хыраларда ам тамах кизер тоғыс хыызында парча. Пу тусха республикада 50 муңҷа тонна тоңастығлар чыып алғаннар. Пір гектардаң ортымахти 23,3 центнер тамах алылча.
Валентин Коновалов, чолдағы тыхтағ тоғыстарын кӧрген соонда, Алтай аймаандағы Очыр аалзар чол тутхан. Анда ол аал хыринда тоғынчатхан «Аршановское» ООО-ның зернотогынзар парған. Регион пазын предприятиеде удурлааннар Хакасияның аал хонии паза ас-тамах министрі Сергей Труфанов, министерствоның ӧзімнер механизациязы паза ас-тамах политиказы пӧлиинің пастығы Александр Фёдоров, Очыр аал чӧбінің пазы Александр Тальянский паза «Аршановское» ООО-ның ӧӧн директоры Михаил Фролов.
Предприятиенің тоғызынаңар Хакасия пазына искірген Михаил Фролов. Олар, зернотокча чӧріп, тамахты хурутчаң наа оборудованиені, тамахты хайраллахаң складты кӧргеннер. Анда тамахты хайраллир наа склад пӱдірілче, ол объекттегі тоғыстарнаң устағҷыларны таныстырғаннар.
Анаң Валентин Коноваловха хыраларда тоғыс хайди парчатханын кӧзіткеннер. Михаил Фроловтың чооғынаң, пӱӱл урожай хомай нимес полғадағ. Хакасияның пазы, тамах хайди кизілчеткенін кӧріп, комбайнның тӱзімніг тоғызын паалаан.
Аал хонии тоғыстарын кӧріп, Валентин Коновалов ідӧк Тустығ кӧл аал хыринда орныхчатхан кресен-фермер хониинда полған. Новороссийскай аал чӧбінің пазы Ольга Абаринова, аны удурлап, хоныхтың тоғызынаңар искірген. Анда ікі КФХ тоғынчаттыр, оларның устағҷылары полчалар идінҷектер Наталья Хисматулина паза Василий Хисматулин. Идінҷектер хоныхтарының тоғызын Хакасия пазына толдыразынаң чарытханнар, ідӧк олар устағҷаа постарының чирлерін кӧзіткеннер.
Хайди таныхтаан Валентин Коновалов, тамах чыырынҷа иң пӧзік урожай кӧзітче Алтай аймаа, анда гектардаң 24,7 центнер тамах алылча. Кӧзідімнерҷе аның соонҷа парчалар Пии, Орджоникидзе паза Шира аймахтары, оларда гектардаң 23 азыра центнер тамах алылча. Иң асхынах кӧзідімнер - Асхыс аймаанда (гектардаң 16 центнер алылча) паза Ағбан пилтірі аймаанда (гектардаң 12,6 центнер). Пӱӱл сула паза ас чахсы сыххан, прай даа хоныхтарда малға азырал пилетелче.
- Алынҷа таныхтирға кирек «Аршановское» ООО-ны. Пылтыр предприятие пуғдайның айдас урожайын чыып алған: гектардаң 70-ҷа центнер алылған. Анзы хазнадағы ортымах урожай синінең 2,5 хати кӧп. Пӱӱл чахсы тоғынчатхан аал хонии предприятиелері ідӧк пӧзік урожай чыып алар сағыс тутчалар. Андағ пӧгіннең олар наа агротехнологияларнаң тузаланчалар, тамах таарыҷаң чирлерін алғытчалар, тоңастығларны тӱзімніг чыыпчалар, - таныхтаан Валентин Коновалов.
Федеральнай паза республика бюджеттерінең пирілчеткен субсидиялар - аал хонии предприятиелеріне чахсы хабазығ. Хакасияда аал хонии производствозын тилідеріне субсидия алар кӧстеглер саны чылдаң чылға хозылып одырча.
Автор :
Николай СУЛТРЕКОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде