ПАЗЫН КЕМ ТААП ТУРАР: ТАБЫҒҶЫЛАР АЛАЙ ӦӦРКӀ ЧӦП?
18.02.2022
Хабарлар
Тегілек стол. Хакасияның Ӧӧркі Чӧбінде халыхтар ӱлгӱзінеңер наа федеральнай законны хайди чуртасха кирерін ӱзӱргеннер
ХАКАСИЯ РОССИЯНЫҢ ХАЗНА ДУМАЗЫ, ИРТКЕН ЧЫЛ ТООЗЫЛЧАТХАНДА, ДЕКАБРЬДА, «РОССИЯ ФЕДЕРАЦИЯЗЫНЫҢ СУБЪЕКТТЕРіНДЕ ХАЛЫХТАР ӰЛГӰЗӀН ТӦСТЕҶЕҢ ТИКСӀ ОҢДАЙЛАРДАҢАР» ФЕДЕРАЛЬНАЙ ЗАКОННЫ АЛЫБЫСХАН. НАА ЗАКОННЫ ЧУРТАСХА КИРЧЕҢ ТИКСі ТУС 2027 ЧЫЛҒА ТЕЕРЕ КӦРІЛГЕН, ЧЕ АНЫҢ ХАЙЗЫ ЧАРДЫХТАРЫ ПУ ЧЫЛНЫҢ 1 ИЮНЬЫНАҢ СЫҒАРА КӰЗІНЕ КӀРЧЕ, ХАЙЗЫ - 2023 ЧЫЛНЫҢ 1 ЯНВАРЬЫНАҢ.
АННАҢАР 16 ФЕВРАЛЬДА ӦӦРКІ ЧӦПТІҢ УЛУҒ ЗАЛЫНДА «РОССИЯ ФЕДЕРАЦИЯЗЫНЫҢ СУБЪЕКТТЕРІНДЕ ХАЛЫХТАР ӰЛГӰЗІН ТӦСТЕЧЕҢ ТИКСІ ОҢДАЙЛАРДАҢАР» 414-ФЗ№ ФЕДЕРАЛЬНАЙ ЗАКОННЫ ЧУРТАСХА КИРЕРДЕҢЕР» СУРЫҒЧА ТЕГІЛЕК СТОЛ ИРТКЕН. АНЫҢ ТОҒЫЗЫНДА ӦӦРКІ ЧӦП ДЕПУТАТТАРЫ, РЕСПУБЛИКА ПРАВИТЕЛЬСТВОЗЫ, ХАКАСИЯ ПРОКУРАТУРАЗЫ ПАЗА ФЕДЕРАЛЬНАЙ ВЕДОМСТВОЛАР КІЗІЛЕРІ АРАЛАСХАННАР.
Хакасияның Ӧӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев, тегілек столның тоғызын азып, наа законның тузазын таныхтаан.
- Піс алҷаас ит салғабыс, хаҷан орындағы пос устанысты хазнадаң чарыбысхабыс, - теен парламент устағӌызы. - Ол улуғ алҷаас полған. Пӱӱн аны тӱзетчебіс, халыхтар ӱлгӱзі системазын (федеральнай, региональнай ӱлгӱлерні паза орындағы пос устанысты) пірге идіп.
Пір сӧснең чоохтаза, орындағы пос устаныс ӱлгӱ «ілӌірбезінең» оортах пол парған. Федеральнай ӱлгӱлер амды ол киректі тӱзедерге пӧгінчелер. Ол кӧстегнең наа оңнағ киріл-ген - «халыхтар ӱлгӱзі» («публичная власть»). Халыхтар ӱлгӱзі системазынзар хазна ӱлгӱзі, субъекттернің ӱлгӱ органнары паза орындағы пос устаныс кірче. Наа оңнағны, Россияның Конституциязынзар тӱзедіглер кирчеткенде, кир салғаннар, амды наа законнаң тыыт салғаннар.
Владимир Штыгашев наа законда хайдағ алызығлар парынаң таныстырған. Оларның пірсі паза ӧӧні тиирбіс - республика пазын тапчаң оңдай. Наа законӌа Россия субъекттері регион устағӌызын хайди табарын постары таллапчалар. Чарыда чоохтаза, амды Хакасия пазын табарына ікі оңдай пирілче: табығлар иртіріп, прай чоннаң табары алай Ӧӧркі Чӧп пастыра.
Итсе, Ӧӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашевтің искіриинең, регион устағӌызын закон сығарчатхан орган пастыра табары, пу закон алылғалахтох, тузаланылған.
- Пістің хазнада 8 регион, хайда регион пазын парламент таапча, - искірген Владимир Штыгашев.
Хакасияда чи регион устағӌьізын кем таап турар: табығӌылар алай Ӧӧркі Чӧп? Пістің Ӧӧркі Чӧп депутаттары сағам республика пазы прай чоннаң табыл турарға кирек тіп санапчалар. Че кем пілер, соонаң оларның сағызы, арса, алыс парар.
Хазна кінінең андағ чӧп тӱзірілзе, пістіңнер тоғырлан поларлар ба?
Наа законҷа ідӧк президентке хомай тоғынчатхан губернаторларны тоғызынаң суурыбызарға оңдай пирілче. Итсе, пу оңдай хаҷанох тузаланылча тиирге чарир. Олох туста регионнар устағҷыларының, наа законға тӧстеніп, полномочиелерін толдырбинчатхан город паза аймах пастарын тоғыстаң суурар правозы пар полар.
Паза наа законҷа депутаттарның статузы кӧдірілче - олар амды хазна должностьтарының пірге категориязынзар кірерлер. Пасха саринаң, депутаттың нандырығ тудары ідӧк ӧскірілче - тоғызын уйан толдырчатса алай «Коррупциядаң тоғыр кӱрезердеңер» законның кирексіністерін толдырбинчатса, аның депутат полномочиелері азынада тохтадылар.
Таныхтирға кирек, наа закон ідӧк регионнарға парламенттерінзер табығларда партия списогынҷа ӱн пирісті хыйа идерге оңдай
пирер. Амғы законҷа Ӧӧркі Чӧпсер депутаттарның «25 %-інең ас нимес» чардығы партия списоктарынҷа табыларға кирек, пасхазы - пір мандаттығ округтарха. Ол «25 %-тең ас нимес» сӧстер хыйа иділген сылтаанда, депутаттарны пір мандаттығ округтарха ла таап турарға чарир. Че анзын регионнар постары кӧрчелер.
Тегілек стол тузында ӧӧн чоох парған республиканың законодательствозын федеральнай законға килістіре идер тоғыстаңар. Наа закон алыл парғанда, пістің законнарны, ол санда Хакас Республиканың Конституциязын, алыстырарға кирек. Ӱзӱріг араласчыларының кӧбізі Хакасия Конституциязынзар хыйа ит полбас алызығларны ла кирерге кирек тіп санапча.
- Конституцияны тура тӧстеенең тиңнестірерге чарир, - таныхтаан Хакас Республикаңа федеральнай инспектор Николай Сайбараков, пу сурығҷа чоох тудып. - Тура тӧстеен удаа алыстырзаң, тура изел чӧрібізерге айабас.
Аннаңар ол алызығларның кӧбізін, Конституцияа теңмин, республика законнарынаң на тыыт саларға чӧп пирген.
Хакасияның юстиция киректерінҷе паза регионда хорғыс чох поларынҷа министрі Сергей Ромашов наа федеральнай законны чуртасха кирер ӱчӱн алызығларны законнарзар ла нимес, ідӧк кӧбізі норматив-право акттарынзар кирерге киректелчеткенін таныхтаан.
Тегілек стол салтарларынҷа резолюция алылған, чыылығ араласчылары искірген прай чӧптер андар кирілген. Ӧӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев, тегілек стол араласчыларына алғызын читіріп, депутаттарны улуғ паза нандырығлығ тоғыс сағыпчатханын таныхтаан. Республиканың прай законнарын, ол санда Конституцияны, тӱптестірерге киректелче нооза. Паза Ӧӧркі Чӧп кнезі искіриинең, пір ай пазынаң пазох тегілек стол иртірерге килізер - пу хати наа законны орындағы пос устаныс синінде чуртасха кирерінҷе.
Автор :
Альберт ТОЛМАШОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде