ХАКАСИЯА ТУЗАЛЫҒ КӦП ЧӦПТЕЗІГ ИДІЛГЕН
22.06.2022
Хабарлар
Хакасия пазы Валентин КОНОВАЛОВ паза РУСАЛ компанияның вице-президенті Елена БЕЗДЕНЕЖНЫХ
ПМЭФ-2022. Хакасия делегациязы республика пазы Валентин Коновалов устаанынаң Петербургтағы чоннар аразындағы XXV экономика форумында араласхан
«УЛУҒ СИБИРЬ» ПІРГЕ ЭКСПОЗИЦИЯ
15 июньнаң 18 июньға теере ирткен экономика форумында Сибирьдегі федеральнай округтағы субъекттернің «Улуғ Сибирь» пірге экспозициязы тоғынған. Піріктірілген стенд тоғызы хоостыра пістің республиканың делегациязы форум араласчыларын паза аалӌыларын регионның инвестиция проекттерінең таныстырған: кӧзідіге инвестициялар кирӌең 17 чӧп сығарылған, тиксі 60 миллиард артиинаң салковайға.
Ідӧк «Улуғ Сибирь» площадкада Хакасияның пазы аймах-пасха сфераларда пірге тоғынардаңар, проекттерні чуртасха кирердеңер чӧптезіглерде хол салған. Хакасия правительствозы Петербургтағы чоннар аразындағы XXV экономика форумында иткен чӧптезіглернің тиксі паазы 10 миллиард салковай артиинаң пол парған.
- Ізенчем, ол чӧптезіглер республиканың экономиказын тилідеріне улуғ хабазығ пирерлер, - таныхтаан республика пазы Валентин Коновалов.
Форум тузында Хакасия делегациязы тоғысчы тоғазығлар иртірген, пӱӱнгі чуртас-экономика сурығларын ӱзӱрерінде араласхан. Валентин Коновалов ідӧк Сибирьдегі федеральнай округтағы субъекттер устағӌыларынаң хада «Сибирское соглашение» Россия субъекттерінің экономикаӌа пірге тоғынар регионнар аразындағы ассоциацияның Чӧбі чыылии тоғызында араласхан. Чыылығны Россия президентінің СФО-дағы полномочиеліг кізізі Анатолий Серышев апарған.
ПАСТАҒЫ ЧӦПТЕЗІГ - «1С» КОМПАНИЯНАҢ
Петербургтағы чоннар аразындағы экономика форумында пірге тоғынардаңар пастағы чӧптезіглернің пірсі «1С» компаниянаң иділген. Пічікте Хакасия пазы Валентин Коновалов паза компания директоры Борис Нуралиев хол салғаннар.
Чӧптезіг искірігліг технологиялар сферазында пірге тоғынарына кӧстелген. Чоох иң пурнада ӱгредіг проекттерінеңер, хазна устаанзар аналитика сервистерін кирердеңер, ідӧк 1С технологияларынаң тузаланып, кадрларның паза бухгалтерияның тӱзімніг тоғызын кӧдірердеңер парча.
- Чӧптезігде алынҷа хайығ ӱгредіг системазын искірігліг технологиялар сферазында тилідеріне салылча, - таныхтаан «1С» компанияның директоры Борис Нуралиев. - Піс ізенчебіс, пірге тоғызыбыс Хакасияның ӱгредіг заведениелерінде 1С кафедраларын тӧстиріне ағылар, кӱстіг ІТ-специалисттерні тимниріне оңдайлар азар. Паза саннығ технологияларнаң палғалыстығ профессияларны сабландырарына хабазар.
Хакасия пазы, позы саринаң, экономиканы, социальнай сфераны, муниципальнай паза хазна устаан саннығ технологияларға кирері республиканы тилітчең ӧӧн кӧстеглернің пірсі полча тіп таныхтаан.
- Амғы чуртасты саннығ технологиялар паза сервистер чох оңарарға сидік, - салтарлар иткен Валентин Коновалов. - Цифровизация социальнай сфераны, экономиканы, экологияны, инфраструктураны тилідеріне паза чуртағҷыларның чуртас синін кӧдіреріне хабасча.
УЛУҒ ХАЙЫҒ - ЭКСПОРТХА
Хакасияның пазы «Сибирское соглашение» Россия субъекттерінің экономикаӌа пірге тоғынарынӌа регионнар аразындағы ассоциацияның Чӧбі чыылииның тоғызында араласхан. Аның ӧӧн сурии «Сибирьдегі экспорт-кӧстегліг хырығ озаринзар парчатхан коридорларны тилідері» комплекстіг инвестиция проектін чарадыға алары полған. Ол 2030 чылға теере Россия экспортындағы Сибирь регионнарының экспорт ӱлӱзін 8,8 %-тең 15 %-ке теере ӧскірібізерге кирек.
- Проектті чуртасха киргені регион экономиказындағы ӧӧн отрасльларзар инвестиция кирерін тибіредер, СФО субъекттері аразындағы тоғыс палғалыстарын тыыдар, Сибирьнің туризм инфраструктуразын тилідер, - сағыс-кӧрізінең ӱлескен Хакасияның пазы пу чыылығның салтарларынӌа.
Пӱӱн Хакасияда «Енисейская Сибирь» комплекстіг инвестиция проектінзер кирілген 11 инвестпроект чуртасха кирілче. Оларның тиксі паазы - 293 миллиард салковай. Проекттерні чуртасха киргені пістің республикада 7,5 муң тоғыс орнын тӧстирге оңдай пирер. «Сибирское соглашение» ассоциациязар кірчеткен регионнарның тиксі инвестиция портфельінде, тізең, 232 проект 5,57 триллион салковайға.
«Сибирское соглашение» регионнар аразындағы ассоциацияның Чӧбі ідӧк «Азия палалары» чоннар аразындағы 2-ӌі хысхы спорт ойыннарына тимненер сурығны ӱзӱрібіскен. Ол марығлар 2023 чылда Кузбасста иртер тіп кӧріл парған.
«ПРОСВЕЩЕНИЕ» КОМПАНИЯЛАР ӦМЕЗІНЕҢ ЧӦПТЕЗІГ
Хакасияның пазы Валентин Коновалов орынӌызы, регионның Москвадағы тӧреміл кізізі Юлия Исмагилованаң хада «Просвещение» компанияның президенті Михаил Кожевниковнаң паза «Просвещение» компаниялар ӧмезінің вице-президенті Павел Зеньковичнең тоғысчы тоғазығ иртірген.
Тоғазығда ӱгредіг сферазында пірге тоғынары ӱзӱрілген. Кӧзідімге, республиканың школаларын тиріндірердеңер, ӱгретчілернің квалификациязын кӧдірердеңер, ӱгренӌілерге профессия таллирында полызардаңар чоох парған.
- Мыннаң мындар пірге тоғысты узарадардаңар, искірігліг паза консультациялығ хабазығдаңар чӧптес салғабыс, - сағыс-кӧрізінең ӱлескен Хакасияның пазы тоғазығның салтарларынӌа.
«Просвещение» издательство Россия чуртағӌыларына чахсы таныс. Аның учебниктерінең 16 миллионӌа ӱгренӌі тузаланча. Компаниялар ӧмезінің методикаӌа службалары хазнаның прай даа регионнарында пар.
Пӱӱн «Просвещение» - ол мультимедиа компаниязы, хайзы регионнардағы ӱгредіг устаа органнарына ӱгредіг литературазын на нимес, че ідӧк ӱгредіг тоғызын апарӌаң оборудованиені, методикалығ хабазағны, квалификацияны кӧдірӌең программаларны пирче. Ол «Ӱгредіг» паза «Саннығ экономика» нацпроекттерні чуртасха кирерінде ӧткін араласча.
«СИБИРЬДЕГІ КАНИКУЛЛАР»
Форумда пис наа национальнай маршруттың презентациязы ирткен, оларның пірсі «Сибирьдегі каникуллар» полча. Ол чол Хакасия, Тува паза Хызылчар крайының ӱстӱнзархызынӌа иртер. Аның тиксі узуны - 1244 километр.
«Сибирьдегі каникуллар» - ол пурунғы Хакасия культуразынаң, Сибирьдегі промышленностьнаң, илбек Ким суғнаң, чир-чайаан хайхастарынаң, пурунғы тустарның ис-пайынаң паза кӧс чӧрӌең культуранаң танызары.
Андағ чол тӧстирі - ол ӱс регионның пірге тӱзімніг тоғызы: Хакасияның, Туваның паза Хызылчар крайының. Таныхтирға кирек, Хакасия мында ӧӧн тимнегӌі паза маршрут координаторы полча.
- Хакасия кӧзіт пирген - ол Россияның уғаа кирек туризм чолы пол поларын. Регионның туризмі чапчаң тиліпчеткені мындағ улуғ маршрут тимниріне паза аннаң устирына тӧстег полча. Полғанына ла тус табарға паза «Сибирьдегі каникуллар» чолынҷа пар килерге чӧп пирчем. Городтардаң, суум-саамнығ орамалардаң тынанып алар, хакастарның аалҷыларны удурлап полчатханын кӧріп алар, Тува чазыларында, Хызылчар тайғаларында полып алар ӱчӱн. «Сибирьдегі каникуллар» сағыста кӧп ниме артызар, - таныхтаан Хакасияның экономика тилізі министрі Виктор Богушевич.
РЕГИОННАР ПІРГЕ ТОҒЫНАРЫН УЗАРАДАРЛАР
Петербургтағы чоннар аразындағы XXV экономика форумы тузында Хакасияның пазы Валентин Коновалов паза Иркутск облазының губернаторы Игорь Кобзев пірге тоғынардаңар алында иділген чӧптезігні чуртасха кирерінӌе 2022 - 2024 чылларға мероприятиелер планында хол салғаннар.
Регионнар экономиканың ӧӧн отрасльларынӌа, ол санда аал хониинӌа паза туризмӌе, национальнай паза территориальнай политиканы чуртасха кирерінӌе пірге тоғынарын узарадарлар. Анзынаң пасха, ибіркі чир-чайаанны хайраллаӌаң сферада, ӱгредігде паза чииттер политиказында, ис-пай паза чир хайызығларында, физкультурада паза спортта пірге тоғынӌаң чӧптезіглер иділген.
- Хакас Республика паза Иркутск облазы ам даа кӧп кӧстегҷе пірге тоғын полар оңдайлығлар. Пістің пӧгінібіс - регионнарның хайызығларын тыыдары, пірге тоғысты мыннаң мындар підӧк тӱзімніг апарар ӱчӱн, - таныхтаан Валентин Коновалов.
«МАГНИТ» САДЫҒ СЕТЬІНЕҢ ЧӦПТЕЗІГ
Сибирьдегі федеральнай округтағы субъекттернің «Улуғ Сибирь» пірге площадказы программазының тоғызы Хакасия правительствозы паза «Магнит» ПАО аразында пірге тоғынардаңар чӧптезіг иділгенінең узарадылған.
Чӧптезіг орындағы ас-тамах сығарчатхан идінӌектерге хабазарына кӧстелген. Республиканың чирінде сығарылчатхан товарлар аймағы «Магнит» сетьтің садығ тураларында хайди даа пол турар ӱчӱн. Чӧптезігӌе ідӧк садығ сетьі объекттерінзер кинек кізілерге кірер оңдайны улам нииктирі кӧрілген.
- Санкциялар хыза пасчатхан оңдайларда паза импорт ниме-ноозын алыстырары киректелчеткенде, Хакасия идінҷектеріне наа тиліс оңдайлары азылча, - таныхтаан Хакасияның пазы Валентин Коновалов. - Улуғ садығ сетьінең пірге тоғынып, региондағылар сығарчатхан ниме-ноо садиин алғыдарлар, марығлас поларлар, постарын Хакасия істін де паза хазнаның пасха регионнарында кӧзідерлер.
Пӱӱн Хакасияда компанияның ӱс садығ объекті тоғынча: «Магнит Косметик» паза «Магнит Семейный» ікі гипермаркет. Ол садығ туралары республиканың 130 артиинаң чуртағӌызына тоғыс орнын пирчелер. 2021 чылда республика бюджедінзер «Магнит» сетьтің садығ объекттерінең 23 миллион салковай налог ахчазы кірген.
ИНДУСТРИЯ ПАРКЫ
Форумда ідӧк регионның экономиказына улуғ тузалығ ікі чӧптезіг иділген. Хакасияның пазы Валентин Коновалов «Ки Партнер» ООО (Москва г.) компанияның паза «ТрансАренда» ООО (Харатас г.) устапчатхан компанияның устағӌыларынаң пірге тоғынардаңар чӧптезіглерде хол салған. Чӧптезіглер регионда «Ташеба» частнай индустриальнай парк тӧстирінӌе инвестиция проектін чуртасха киреріне кӧстелгеннер. «Ки Партнер» паза «ТрансАренда» парктың бизнес-модельін хада тимнееннер. «Ташеба» парк тӧстирінӌе проект кічіг паза ортын предприятиелерні тилідеріне килістіре оңдайлар пирер. Иң пастап ол пӱдіріг отрасльын тилідеріне кӧстелген: парктың чирінде пӱдіріг материаллары сығарызына пӱдіріглер тӧстирі кӧрілче. Анзынаң пасха, парк резиденттері тоғызының кӧстеглері санында органоминеральнай удобрениелерні сығарары, ЛЭП-тарға тіреглер сығарызы.
«ТрансАренда» ООО пӱдірілер парктың устапчатхан компаниязы полча, ол инфраструктура объекттерін паза парк резиденттері тоғынар промышленность площадкаларын пӱдірерінӌе заказчик полар. Ол «Барит» компаниялар ӧмезінзер кірче, хайзы АПК отрасльларында, барит рудазын анирынаң, пӱдіріг порағларын, органоминеральнай удобрениелер сығарарынаң айғасча.
«Ки Партнер» ООО Россиядағы паза хырығ озариндағы компанияларға пістің хазназар кӧні инвестициялар идерге полысча. «Ки Партнер» полызиинаң Россияның экономиказынзар 1,4 триллион салковайға инвестиция иділген, 30 азыра индустриальнай парк тӧстелген паза 67 регионда проекттер чуртасха кирілген.
- Парктың резиденттері сығарчатхан продукция республика істінде кирексініснең тузаланар, импорт ниме-ноозын алыстырарына хабазар. Амғы экономика киреенде мындағ парк тӧстеені орындағы идінҷектернің оңдайларын алғыдар, наа тоғыс орыннарын тӧстир, бюджетсер кірчеткен налог ахчазын ӧскірер, - таныхтаан Хакасияның пазы пу чӧптезіглернің салтарларынӌа.
Тиксі парктың чирінде 15 МСП субъекті орнығар, оларда 400-тең ас нимес тоғыс орнын тӧстирі пӧгінілче. Проекттің тиксі паазы - 700 миллионӌа салковай. Ахча бюджеттердең (федеральнай паза регионның) паза инвестициядаң кірер тіп кӧрілче.
КЛАСТЕРЛЕР, ТЕХНОПАРКТАР ПАЗА АЛЫНҶА ЭКОНОМИКА ЗОНАЛАРЫ
Петербургтағы чоннар аразындағы экономика форумында Хакасияның пазы Валентин Коновалов паза Россияның кластерлер, технопарктар паза алынӌа экономика зоналары ассоциациязының (АКИТ РФ) директоры Андрей Шпиленко республиканың чуртас-экономиказын тилідеріне кӧстелчеткен пірге тоғынардаңар чӧптезігде хол салғаннар. Ассоциация хабазиинаң Хакасияда кластерлерні, технопарктарны, промышленность инфраструктураларын тилідері кӧрілче.
- Алынҷа экономика зоналарын, хайзылары пос кирее тоғызын апарарына льготалығ оңдайлар пирерлер, тиліткені орындағы идінчектерге истіг оңдайлар тӧстир, республиканың экономиказының ӧӧн отрасльларынзар наа инвесторларны тартар, - теен Валентин Коновалов.
АКИТ РФ директоры Андрей Шпиленко ассоциацияның опыды паза экспертизазы Хакасияа кооперация ілӌірбезінзер кірерге, наа улуғ инвестиция проекттерін чуртасха кирерге, промышленность инфраструктуразында наа объекттер тӧстирге оңдай пирерін таныхтаан.
- Хакасияның марығлас полҷаң килістіре оңдайлары пар, регионда ӧңніг металлургия паза хара тас аныпчатхан промышленность тиліпче. Промышленность кластерлерін тӧстиріне, иң ас пу ікі кӧстегҷе, уғаа чахсы оңдайлар пар. Пірге тоғынарбыс паза тилирбіс, - салтарлар иткен Андрей Шпиленко.
ААЛ ХОНИИ МИНИСТРІНЕҢ ТОҒАЗЫҒ
Хакасияның пазы Валентин Коновалов форум тузында ідӧк Россияның аал хонии министрі Дмитрий Патрушевнең тоғыс хоостыра тоғасхан. Тоғысчы тоғазығда республикада аал хониин тилітчең сурығлар ӱзӱрілген.
Халғанӌы тӧрт чыл аразына Хакасияның агропромышленность комплексіне ахча позыдары ікі хати ӧс парған: 2021 чылда аал хониина 1,74 миллиард салковай позыдылған. 2021 чылның салтарларынӌа республика «Аалларның тиксі тилізі» программаны чуртасха кирерінӌе хазнаның пис иң чахсы субъекті санына кірген. Халғанӌы ӱс чылға Хакасияда тоңастығлар сығызы рекордтығ полғаны таныхталча. Республика правительствозының аал хонииндағыларға хабазарынӌа хай пірее пастағлары пасха регионнарға кӧзідімніг чіли кӧрілчелер.
Дмитрий Патрушевнең тоғазығда Хакасияның пазы отрасль тилізінде сығысчатхан ағырсымнығ сурығларға, хайзыларын федеральнай кін полызии чох пӧк полбассың, алынӌа хайығ салған.
- Россияның аал хонии министерствозы мин искірген чӧптерні кӧрібізер паза федеральнай синде оларны чуртасха киреріне хабазар, - чоохтаан Валентин Коновалов тоғысчы тоғазығның салтарларынӌа. - Дмитрий Николаевичке Хакасияа аал хонии сурығларынҷа хабасчатханы, социальнай программаларны чуртасха киреріне полысчатханыӱчӱн алғызым читірчем.
«СТЕПНОЙ» РАЗРЕЗНЕҢ ЧӦПТЕЗІГ
Хазнаның ӧӧн форумында Хакасия правительствозы «УК «Разрез Степной» АО пірге тоғынарын тӱзімніг паза удур-тӧдір тузалығ идер кӧстегнең чӧптезігде хол салғаннар. Пірге тоғынардаңар чӧптезіг регионны чуртас-экономиказы тилізіне килістіре оңдайлар тӧстиріне кӧстелген.
- Хара тас аныпчатхан компания регионның культура, ӱгредіг, спорт сфераларындағы чуртас-экономика программаларына ахчанаң хабазар паза полызығлығ пастағларын чуртасха киреріне полызар тіп кӧрілче, - таныхтаан Валентин Коновалов.
2022 чылда хара тас аныпчатханнарның ол мероприятиелерге хозымы 15 миллионӌа салковай полар. Мероприятиелер саны хоостыра ахча сині чыл сай тӱзеділ турар.
- «Степной» разрез - Хакасияда ӧӧн предприятиелернің пірсі, хайзы социальнай программаларны чуртасха киреріне хаҷаннаң сығара хабасча, - теен «УК «Разрез Степной» АО-ның директорлар чӧбінің кнезі Дмитрий Толоконников. - Хакасия правительствозынаң чӧптезіг иткені - танығлығ кирек, піс регионнаң тӱзімніг паза ӱр тусха кӧрілген пірге тоғысты узарадарға пӧгінчебіс.
ХАКАСИЯНЫ ТАНЫЗЫННАР
Петербургтағы чоннар аразындағы экономика форумында Хакасияның пазы Валентин Коновалов паза СНГ, хырығ озаринда чуртапчатхан чир-суғӌылар киректерінӌе паза чоннар аразындағы гуманитарнай пірге тоғысча федеральнай агентство (Россотрудничество) устағӌызы Евгений Примаков партнёрстводаңар чӧптезігде хол салғаннар.
Чӧптезіг аймах-пасха сфераларӌа, ол санда ӱгредігӌе, культураӌа паза наукаӌа пірге тоғынарына кӧстелген. Мындағ чӧптезіг хырығ озаринда чуртапчатхан чир-суғӌыларға хабазарына, чир-суғӌылар пірігістерінең палғалыстарны тыыдарына, хырығ озаринда орыс тіліне хабазарына, пасха хан чирі студенттерін Хакасияның ӱгредіг заведениелерінде ӱгренерге хығырарына кӧстелген пірге мероприятиелер иртірілерін таныхтапча.
Россотрудничество - хазна агентствозы, хайзының ӧӧн пӧгіні - Россияның тилекейдегі гуманитарнай хайызығларын тыыдары. Агентствоның тоғызында ӧӧн хайығ СНГ хазналарынаң пірге тоғынарына салылча.
- Республика правительствозы Хакасияны чоннар аразындағы синде танирын кирексіпче, - таныхтаан Валентин Коновалов. - Хол салылған чӧптезіг хоостыра пістің хырығ озаринда чуртапчатхан чир-суғҷыларыбысты Хакас национальнай чир-суғ ӱгренҷең музейнің кӧзідіг проекттерінде, форумнарда, фестивальларда, Доможаковтың адынаң национальнай библиотекада тимнелген телемосттарда, спорт марығларында араластырары кӧрілче.
Ідӧк Хакасияның чайаачы ӧмелері чоннар аразындағы Россия искусствозынаң таныстырчатхан фестивальларда аралас турарлар тіп пӧгінілче.
РУСАЛ ХАКАСИЯНАҢ ПІРГЕ ТОҒЫНАРЫН ТИЛІТЧЕ
Форум тузында тилекейдегі алюминий сығарчатхан иң улуғ компанияларның пірсі полчатхан РУСАЛ Хакасияда социальнай инфраструктураны тилідердеңер ікі чӧптезіг иткен. Оларда Хакасияның пазы Валентин Коновалов паза РУСАЛ-ның вице-президенті Елена Безденежных хол салғаннар.
Чӧптезіглер хоостыра республикада пӱдіріг проекттерін чуртасха кирерінӌе паза социальнай инфра-структураларны тилідерінӌе, ол санда чурт паза спорт-хазых объекттерін пӱдірерінӌе, пірге тоғынары кӧріл парған. Салтарында наа тоғыс орыннары тӧстелер тіп сахталча.
- РУСАЛ предприятиелері тоғынчатхан регионнарда социальнай инфраструктураларны тилідері - компания стратегиязының ӧӧн чардығы. Проекттер, хайзыларын Хакасияда чуртасха кирерге пӧгінілче, чуртас синін кӧдірчелер, тынағнаң паза спортнаң айғасчаң оңдайларны алғытчалар. Олар республиканың прай чуртағҷыларына киректер, аннаңар РУСАЛ, экономика сидіксіністеріне хайбин, оларны чуртасха кирче, - искірген Елена Безденежных.
- Туризм инфраструктуразы объекттерін пӱдіргені паза нааҷылааны пістің республиканың сіліг чир-чайаанына, аның пос оңдайлығ культуразына паза кибірлеріне хайығны ӧскірер, Хакасияны тиксі Россияда паза чоннар аразындағы синде сабландырар, туризмні тилідер, - сағыс-кӧрізінең ӱлескен республика пазы Валентин Коновалов.
РУСАЛ тоғынӌыларының паза оларның сӧбірелерінің чуртас синін ӧскіреріне кӧстелген социальнай программаны чуртасха кирче. 2021 чылда компания ол кӧстеглерге 11,6 миллиард салковай позытхан. РУСАЛ-ның социальнай инвестицияларында инфраструктура пӱдірӌең проекттері кӧріндіре орында полчалар, хайзылары тоғынӌылары істенчеткен городтарда чуртасха истіг оңдайлар тӧстепчелер.
Автор :
Тимнеен Альберт ТОЛМАШОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде