АМЫР ЧУРТАСТЫ ПІРДЕЕЗІ САЙБАБАЗЫН
07.09.2022
Хабарлар
Театрның артисттері Бесландағы теракттың киречілерінің пічіктерін хығырчалар
Тоғазығ. Пу тынағ кӱннерінде «Читіген» театрның артисттері, Терроризмнең тоғыр кӱрезігде пір чӧптіг тудынары кӱнге чарыдып, Ағбандағы 10№ школаның 10-11 класстардағы ӱгренҷілерінең тоғазығ иртіргеннер
Терактта хаҷан даа пырозы чох кізілер чуртастарын алдыртыбысчалар. Терроризм мының алнындох тӧстелген. 1878 чылның январь айында террорист ипчі Вера Засулич Санкт-Петербург городтың пазы Фёдор Треповты кабинедінде, атып, аар палығлатхан. 1878 чылның август айындағ Санкт-Петербургтың ӧӧн орамаларының пірсінде революционер Сергей Кравчинский жандармнарның устағҷызы Николай Мезенцовты пычахтабысхан. Мындағ чӧрімнер терроризмні тӧстееннер.
1970 чылдаң сығара 2017 чылға теере Россияда 65 муң терроризм акты толдырылған. Пӱӱнгі кӱнде ол тиксі тилекейде пар: Африкада, Азияда, Алтынзархы Америкада, СССР-зар кірген хазналарда, Латинскай Америкада, Чағынғы Востокта паза Кидеркі Европада.
1995 чылда Япониядағы метрода полған чара чачырасты улуғ теракт тіп санирға чарир. Анда 12 кізі ӱреен, 5000 кізі газха оох парған. 2001 чылның 11 сентябрьында Нью-Йоркта хорғыстығ теракт иділген - ікі самолет ікіс башняларға урунған. Анда 2977 кізі ӱреен, 6300 кізі палығлатхан. Ол теракт тилекейні халтыратхан. Андада прайзы «Аль-Каида» чоннар аразындагы террористтернің улуғ пірігізінеңер піліп алған. Аның пӧліктері 55 хазнада тоғынча. 2015 чылның октябрь айында Египеттең Россиязар учухчатхан самолетта хорғыстығ теракт иділген. Анда 217 чир-суғҷыбыс ӱреен.
«Россияның чаа сабланызы кӱннері» федеральнай закон хоостыра 2005 чылның 3 сентябрьы пістің хазнадағы хомзыныстығ кӱннернің пірсі тіп саналча. Анзы 2004 чылның 1 сентябрьында полған Бесландағы терроризмнең палғалыстығ.
Тоғазығда «Читіген» театрның тоғынҷылары ӱгренҷілерге Бесландағы хорғыстаңар видео кӧзіткеннер. Анда кӧзіділче, хайди ачых-чарых кӧңніліг олғаннар, 1-ғы сентябрьға сіліг чазан салып паза холларында чахайахтар тудынып, школа тастында чыылысчалар. 1-ғы класстағы олғаннарны іҷе-пабалары паза школаа чӧргелек туңмаҷахтары ӱдес килчелер.
9.00 часта Бесландағы 1№ школаның алнында линейка пасталча. 9.15 часта чаа тиріглерін тудын салған террористтер кире ойлапчалар, олар, чонны чочыдарга тіп, киизер атчалар, прайзын школазар сӱрчелер. Хан-харығ тузында хай піреезі тизерге маңнанча. 1128 кізі заложникке алыл парча. 9.20 часта прайзын спорт залында пиктеп салғаннар, пос тілінең чоохтазарга чаратпинчалар. Боевиктер коридорларда миналар турғысчалар, ізіктерні пиктепчелер, кӧзенектерні оода саапчалар. Кічіг палалар ылғапчалар. Пір ирен, Руслан Бетрозов, осетин тілінең пірсін часхарарга кӱстенче. Че аны ат салғаннар, пос тілінең чоохтазарга чарабас нооза. Ікінҷізін ӧдірт салған Вадим Боллоев. Ол тізекке турарға тоғырланыбысхан.
11.05 часта террористтер пиктегде одырчатхан Лариса Мамитованы позыдыбысханнар, анзы пічік читір пирерге кирек полған. Террористтер Ингушетия президенті Мурат Зязиковнаң, Северная Осетия-Алания Республиканың президенті Александр Дзасоховнаң паза доктор «Рашайлонаң» тоғазарға сағынғаннар. Че террористтер пирген телефон номерінҷе Лариса пірдеезінең палғалыс полбаан.
16.10 часта - пастағы чара чачырас. Анда 21 кізі ӱреен. Лариса Мамитованы пазох пічік читірерге ысчалар. Амды телефон номері орта пазыл партыр...
Пу хорғысты ундударға чарабас. ФСБ спецназының «Альфа» паза «Вымпел» группаларының махачы ооллары, олғаннарны алҷаах парған террористтернің ханнығ холларынаң позыдып, постарының чуртастарын пир салғаннар. Бесландағы терактта прай 334 кізі ӱреен: 186 олған, 17 ӱгретчі, 118 туған-чағын, спецназтың 13 чааҷызы. 700 азыра кізі палығлатхан.
- Пу фильм минің идімҷе соох ойлатты, - сагызынаң ӱлесче Ағбандағы 10 № школаның 11-ҷі класстағы ӱгренҷізі Светлана Топоева. - Мин Бесландағы теракттаңар испеен полғам. Пӱӱнгі мероприятиеде аралазып, тирең сағысха тӱстім, кӧңнім дее тӱс парды. Фильмні кӧрерге аар пілдірген, че піске сын тархынны хайди даа пілерге кирек. Терроризм пістің чуртаста паза полбазын.
Чайғыдағы сценада театрның артисттері Неля Карачакова, Айсили Майнагашева, Алина Майнашева паза Вероника Ивандаева Бесландағы терактты пос хараанаң кӧрген киречілернің пічіктерін хығырғаннар.
«Линейка алнында мин туңмамның клазынзар пастырғам. Ол чағын ӧӧрезі Алинанаң хада чоох-чаахнаң турчатхан. Минің оларнаң хада ӱр арах полып аларым килген.
Че халғанҷызын кӧріспинчебіс нооза сағын салғам. Позымның ӧӧрелерімзер парим. Іҷем минің сурынызымнаң школазар линейканы сомға суурарға килген.
Мин 11-ҷі классха сыххам. 1-ғы класстағы олғанахтарға сыйыхтар читірерге паза класстарынзар ӱдезерге кирек полғам. Минің іҷем, туңмам паза аның ӧӧрезі Алина ӧдірт салғаннар.
Андох Алинаның іҷезі паза 2 частығ оол туңмазы чох иттірт салған. Ол хорылыста ідӧк класс устағҷызы, орыс тілі, тархын, биология ӱгретчілері, хонҷыхтар, арғыс-ӧӧрелер ӱреп парғаннар.
Прай ниме пасталыбысханда, минің пазымда «сағамох чӱгӱр» тіп сағыс тӧреен. Мин чӱгӱр сыххам. Че соонзар айланыбысханымда, кӧрчем - пірдеезі тиспинче.
Мин, нандыра ойлап, прайзына «Тизіңер! Нимее турчазар?!» тіп хысхырғам. Нинҷе-де кізі, минің табызымны ис салып, чӱгӱр сыххан. Прай ол ниме секунда аразына ла пол парған.
Мин пабама школа тастында урун парғам. Андада пу чуртаста пабамнаң на хада халарбын тіп пілбеем.
Прай имнег туралары сыныхтал парғанда, пабам моргтарча чӧрген. Туңмамны ӱс кӱн пазынаң таап алған, ічемні - 50 кӱн пазынаң Чара чачыраста іҷем туңмамны позынаң чабарға кӱстентір», - сағысха кирген пічиинде 11 класстың ӱгренҷізі Залина Богазова.
- Мындағ хомзыныстығ проекттерні тимнирге сидік, - таныхтапча «Читіген» театрның директоры Ирина Чустугешева. - Артисттернің тоғызы оой нимес. Ойыннарда даа «Читігенде» тоғынчатхан артисттерге пӧзік паалағ пирерҷікпін. Олар кӧрігҷілернең хада чуртапчалар тиирге чарир. Сценадаң сығара кӧрігҷілер залына теере пір метрҷе ле нооза.
Хакасияның ӱгредіг паза наука министерствозы школаларға чахығлар ысча. Анаң школалар «Читіген» театрнаң, чӧптезіглер идіп, хада тоғынчалар.
Автор :
Татьяна ТЮТЮБЕЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде