Хакасия чуртағҷылары иртер референдумнардаңар ниме сағынчалар?
Пу чағында (23-27 сентябрьда) Донбасста, ідӧк Херсон паза Запорожье областьтарында Россияа хозылардаңар референдумнар иртер. Бюллетеньнер тимделер.
Ӱ пиріс хайди иртері
Донецк паза Луганск чон республикаларында, ідӧк Херсон паза Запорожье областьтарында пір туста референдум иртірердеңер чарлабысханнар. Участоктарда ӱн пиріс 27 сентябрьда ла иртер, 23-26 сентябрьда аны тура хыриндағы орыннарда иртірерлер. Полған на участокта республикадаң ікілер кӧрігҷі, ідӧк пасха хазналар кӧрігҷілері тоғынарлар.
Участоктар пу ла регионнарда азылбас. Хайди искірген Хакасияның Табығ комиссиязы, ол чирлердең Россиязар ӱр нимеске килібіскен паза амғы туста пістің республикада полчатхан кізілер ідӧк пос кӧрізін искір пирер оңдайлығлар. Табығ комиссиязы пос полномочиелері паза Россия ӧӧн табығ комиссиязының чоннар аразындағы чӧптезіглері хоостыра ЛНР, ДНР, Херсон паза Запорожье областьтарының табығ комиссияларына ӱн пиріс участоктарын тимнирге хабас пирер.
Нимее ол референдумнар кирек?
Чарадығ хаҷаннох пыс парған. Ол киректі кӧзіділген чирлерде чуртапчатхан сигіс миллионҷа кізі сағыпча. Социальнай сурастырығларның саннарынҷа, ДНР-ның 98% чуртағҷызы, ЛНР-ның 93% чуртағҷызы, Запорожье облазының 87% чуртағҷызы паза Херсон облазының 80% чуртағҷызы Россияа хозылар сағысха хабасча.
Хайди таныхтаан ЛНР пазы Леонид Пасечник, «піс Россияа хозылардаңар референдумны ӱр сигіс чыл сағаабыс. Ол пістің прайзыбыстың сағызы паза тиксі таңдағыбыс полған». ДНР пазы Денис Пушилин «Донбасстың кӧп хыйалны кӧрген чоны Илбек Хазнаның, хайзын ол хаҷан даа постың Чир-сууна санаан, чардығы поларына турыстығ» тіп хосхан.
Ол чирлер Россияа хозылғаны тархындағы сынны айландырар ла нимес, че ідӧк андағы орыс чуртағҷыларны арачылап халар.
«Украинаның тирігліг пірігіcтері тӧреміл террор акттарын иртірчеткен паза НАТО-зар кірчеткен хазналар піcтін чирде амыр чуртағҷыларны хырарына оларға тиріглер пирчеткен оңдайларда пу орта чарадығ полча», – санапча Херсон облазы администрациязының пазы Владимир Сальдо.
«Киев режиміне олар чуртағҷылар нимес. Киев режимінің ВСУ аттығ тирігліг пірігізі оларҷа атча, оларны ӧдірче. Кізілер оңарчалар – оларға арачылағ кирек, мында Россия ла сын полызығ пирче. Ол санда гуманитарнай полызығ ӱлелче, 1 сентябрьда школалар азылча, чурт пӱдірілче, инфраструктура тыхталча. Табығ кӧріндіре», – чарытхан Россияның саблығ политологы Александр Асафов.
Россия президенті Владимир Путин позының ӱр ниместе иділген айланызында «Россия Донецк паза Луганск чон республикаларының, Херсон паза Запорожье областьтарының чуртағҷылары постың таңдағызынаңар алған чарадыға хабазар» тіп искірген.
Ниме сағынчалар пістің чуртағҷылар?
Референдум иртірер сурыға хабасчатханын Хакасияның кӧп саблығ кізілері амох искіргеннер.
– ЛНР-да паза ДНР-да, ідӧк Херсон паза Запорожье областьтарының позыдылған чирлерінде Россияа хозылардаңар референдум иртірері, соондағы прай хаалағлар, чардыхти мобилизациядаңар указ – ол чалғыс паза орта чол. Халғанҷы киректер Украина позыдылған чирлерде чуртапчатханнарны постың кізілеріне санабинчатханын кӧзіткен. Аннаңар олар атарын узаратчалар, аның сылтаанда амыр чуртағҷылар чуртастарын чідірчелер. Пістің чир-суғҷылар оңарчалар, оларның пір ле таңдағызы пар – Россияа хозылары. Олар піссер сурыныснаң айланғаннар, Донецк паза Луганск чон республикаларының, ідӧк Херсон паза Запорожье областьтарының Россияа хозылардаңар референдумы иртчеткеніне хабас пирерге. Піс позыдылған чирлернің кӧбізі чуртағҷылары алған чарадыға хабазарбыс. Россия оортахта турбасха кирек, ол піcтің орыс кізілер нооза. Оларға полызығ паза арачылағ піс полчабыс, – таныхтаан Хакасияның Халыхтар палатазының кнезі Ольга Левченко.
Андағох кӧріске тудынча Л.Р.Кызласовтың адынаң Хакас национальнай чир-суғ ӱгренҷең музей директоры, Халыхтар палатазының кізізі Андрей Готлиб:
– ЛНР, ДНР, Херсон паза Запорожье областьтарының городтары нато тиріглеріне атыртча, олох туста НАТО аның пӧгіні Россия утырғаны полча тіп кӧні адапча, хазнабысты соонаң чарыбызар паза саңай чох идер кӧстегнең. 4 регионның кӧбізі чуртағҷылары позын орысха санапча: олар православие киртіністіглер, орыс тілінең чоохтасчалар, оларның ӧбекелері Россия ӱчӱн чат халғаннар, ол санда Илбек Ада чаада, хайзынаңар Киевтегі нацисттер сағысты чох идерге кӱстенчелер. Референдумнар иртіргені Украинаның позыдылған чирлеріндегі чуртағҷыларға – хорғыс чох чуртасха гарантия. Оңарарға кирек, піс мында орыс чонның паза піcтің хазнаның кирексіністерін арачылапчабыс, – теен ол. – Че ӧнетін чаа операциязын иртірері сидіктең сидік полыпча. Піс оңарарға кирекпіс, Запад ӧменең піcтең тоғыр тоғыр парча. Олар тиріглер ле пирбинчелер, олар ідӧк украин чаа кӱстерінең устапчалар. Чардыхти мобилизация ӧнетін чаа операциязының пӧгіннерін толдырыбызарға оңдай пирер.
– Пістің пӧгінібіс – правительство чарадиина хабазары. Ол пістің кізілер, оларға пістің полызиибыс кирек, – теен «Союз добровольцев России» тиксі Россиядағы халых пірігізінің Хакас региондағы пӧлии устағҷызы Никита Мальчиков.
Тасхархы сурастырығ Хакасия чуртағҷыларының кӧбізі референдумнар иртіреріне хабасчатханын кӧзіткен.
– Олар андағох пістің кізілер. Пістің хазнаны олаңай чарыбысханнар, чардых чирібіс Украинаа пиріл парған. Амды нандыра айланарға кирек, кізілерні арачылап аларға паза амыр чуртирға, – санапча Ағбан чуртағҷызы Людмила Ивановна.
– Кізілер сигіс чыл ол террорнаң ирееленгеннер. Аннаңар мин ол чирлер Россияа хозыларға итчеткеніне чахсы хайчам. Прай чир ӱстӱнде амыр чуртас ползын тіп сағынчам, – хосхан ХГУ студентказы Татьяна.
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |