ХАКАС ТIЛIН ПIЛГЕНI ПАРЫС АҒЫЛЧА ПАЗА IЗЕНIС ПИРЧЕ
Республика правительствозы туразының чыылығлар иртiрҷең залында чон тығырама полған. Андар Ағбан городтаң, Асхыс, Пии паза Таштып аймахтарынаң тiл мариинда чиңiс тутхан палалар чыылысханнар.
Cӧбiрелер танығлығ кӱнге чахсы тимнен килтiрлер. Олғаннарның прайзы даа хакас кип-азахтығ полған, улуғлары даа сигедектер кис килтiрлер. Аннаңар даа, неке, кииде ӧрiнiс паза поғдархас пiлдiрчеткен. Улам оолғыҷахтарның паза хызыҷахтарның ӧрiнчеткен харахтарын кӧрчетсе.
Эксперт комиссиязының араласчыларына прайзы таныс. Асхыс аймаандағы ӱс чул аалдаң марығда кӧп олған араласхан, прайзы даа чиңiсчi полыбысхан. Чарғыҷыларның хайиин Мартин Боргояков тартхан. Уғаа ӧткiн, чоохчыл паза ачых-чарых оолах. Ол тӧреен тiлнең матлама чоохтасча. Марығ иртчеткенде, чарғыҷыларға хайдағ нанҷызы пос тiлiнең чахсы, хайзы, тiзең, уйан чоохтасчатханын, чазырбин, прай искір пирген.
– Марыға ӧнетiн тимненмеебiс. Пiстiң пала пос тiлiнең чахсы чоохтасча. Аннаңар ол даа, пiс тее тың чӱрексiбеебiс. Ол хыйғаҷах паза уйатчыл нимес. Хоных хонар алнында мин городта чуртаам паза ӱгренгем, сӧбiрелiг пол парғанда, пiс хонғанымнаң Асхыс аймаандағы Индiркi Паза аалзар кӧскебiс. Ирім мағаа теен: «Син хасты-хазинеңнi хазах ит салба». Асхыста даа чуртапчатханда, пiс сӧбiреде пос ла тiлiнең чоох алысчабыс. Класста 20 ӱгренҷi, оларның аразында Ярослав прайзынаң артых хакас тiлiнең чоохтасча. Утып алған ахчазына ол велосипед ал пирерге сурынча.
Аима Чебодаева Ағбандағы 3 № школада ӱгренче. Ол iдӧк чиңiсчiлер санында.
– Мин позыма смартфон алдыртып аларбын. Амды мин iҷемнең телефонын сурап алчам, мультфильмнер кӧрчем алай ба ойыннар ойнапчам. Ол, тiзең, позы телефонда «одырарға» хынча, аннаңар мағаа пос телефоны кирек, пiрдеезi аны пыласпас ӱчӱн, – кӧңнiн чазырбинча хызыҷах.
Аима Чебодаева – чайаачы пала. Ол теелбек кружогына чӧрген, хоостирға паза сарнирға хынча.
– Марығда аралазарға пiске кӧмес сидiк пiлдiрген. Алғызым читiрчем паба-iҷеме, Григорий Николаевичнең Изольда Ивановнаа. Олар Пии аймаандағы Маткичiг аалда чуртапчалар. Чайғызын паза каникулларда палам оларда полча. Аға-ууҷа Аиманы паза даа пасха пархаларын тӧреен тiлге кӧнiктiрче. «Иб иркiнiн алтазарох, пос ла тiлiнең чоохтаныңар» тiп чахыпчалар олар пархаларына, – чоохтапча Аиманың iҷезі Римма Чебодаева.
Мартин Боргояковха, Ярослав Ивандаевке, Аима Чебодаеваа паза даа пасха хакас тiлi мариинда чиңiсчi полыбысхан олғаннарға Хакасия пазы Валентин Коновалов ахчалығ cертификаттар читiрген. Тиксi 31 палаа.
– Марығда чиңiс тутхан олғаннарны алғыстапчам. ӱгретчілерге паза паба-iҷелерге алғызым читірчем. Сірер палаларны тӧреен тiлге кӧніктірчеткен ӱчӱн, – теен Хакасия пазы Валентин Олегович.
Хайди таныхтаан республиканың национальнай паза территориальнай политика министрiнiң тоғызын толдырчатхан Лев Сафьянов, халғаннарына сыйых пу чағында читiрiлер. Аның кӱнi паза орны сӧбiрелерге азынада искiрiлер.
Пӱӱл министерствозар iҷе-пабалардаң марығда аралазардаңар 80 азыра сурыныc пiчии кiрген. Алындағы чылларда, тiзең, 100 азыра полған.
– Ирткен чылларда чуғынҷах ағырығ тарапчатхан сылтаанда тiл марии заочно ирткен. Эксперт комиссиязының араласчылары олғаннарны видео пастыра паалааннар. Пӱӱл ол пастағызын на харахтаң харахха ирткен. Аннаңар, неке, араласчыларның cаны хызырыл парған, – таныхтапча министр орынҷызы Юрий Чертыков.
Марығда иң кӧп балл чыып алған 68 олғанға 15-ер муң салковай пирiлер. Сыйыхтарны олар пу кӱннерде аларлар.
Тiл марии республикада хакас тiлiн хайраллир программа хоостыра иртiрiлче. Хакасияның национальнай паза территориальнай политика министерствозы пӱӱл iдӧк 5-ҷi класстағы ӱгренҷiлер паза хакас нимес чоннар аразында хакас тiлi мариин иртiрген.
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |