ПӦЗӀК СЫЙЫХХА ТУРЫСХАН КӦГҶӀЛЕР
15.02.2023
Хабарлар
Хысхылых-2022. С.П.Кадышевтiң адынаң чон чайаачызы кiнiнде кӧгҷілернің чайаачы иирі ирттi. Анда «Хысхылых-2022» сыйыхха турысхан композиторларны таныхтааннар
у сыйых 2015 чылда Хакасияның чон артизi, композитор, ырҷы Герман Танбаевтiң кӱстенiзiнең паза Хакасияның композиторлар халых пiрiгiзi чарадиинаң тӧстелген. Аннаң сығара композиторларның чайаачы иирi чыл сай ирткен. Че ковид чуғынҷах ағырығның пандемиязы «Хысхылыхты» iкi чылға чылдырыбысхан. Андағ даа полза, республиканың композиторлары наа кӧглер пазарын тохтатпааннар.
Герман Гавриловичтiң таниинаң, олар ирткен чылдағы тоғыстарынаңар сан пирiстiг чайаачы иирнi тимнепчеткенде, ӧрiнiстiг хабар чиде тӱскен – Хакасия правительствозының паза культура министерствозының хабазиинаң Г.И.Челбораковтың паза А.А.Кенельнiң аттарынаң кӧг сыйыхтарын чуртасха кирерiнеңер чарадығ алыл парған.
Чиңiсчiлернiң аттарын пiлiп алар алнында кӧрiгҷiлер 2022 чылдағы наа сарын-кӧглернi искеннер. Чайаачы иирнi Ағбан городтың концерт оркестрi Россия паза Хакасия культуразының саблығ артизi Андрей Штарктың устаанынаң асхан. Композитор Оксана Алахтаеваның «Хайадағы тiрiлген хоостар» сюитазы залға толдыра чайылған. Оксана Герасимовна музыка паза искусство школаларына, музыка колледжiне паза Хакас филармониязының симфоническай оркестрiне кӧглер пасча. Аның тоғыстары тиксi Россия синiндегi марығларда сыбыра истiлче.
Пылтыр кӱскӱзiн хазнада чардыхти мобилизация чарлалғанда, республикадаң илееде оол ӧнетiн чаа операциязына хабылған. Ағаа чарыдып, композитор Сергей Толмашов «Синiң чолың» чӱрекке теерте сарын пас салған. Аның оолғы iдӧк чуртазын чааҷы чолына чарыт салған. «Хысхылых» концертте пу сарынны Герман Танбаев толдырған.
Хакасия искусствозының саблығ деятельi Игорь Боргояковтың чайаачы тоғызы Хакас чирiнiң озаринда даа матап сабланча. Аның сарын-кӧглерi Россияның аймах фестиваль-марығларында чиңiске турысчалар. Чайаачы иирде ырҷы Ольга Васильева Игорь Фёдоровичтiң «Хакасия» паза «Абакан – город мой» сарыннарын толдырған.
Композитор Антонида Аршанова хакас чонның кибiрлерiн хайраллирында улуғ тоғыс апарча. Ол тахпахтарға ӧӧн хайиин айландырча. Герман Гаврилович залдағы чонға Антонида Егоровна пасхан Тун пайрамның гимнiн читiрген.
Г.Г.Танбаевтің «Хакасия» сарыны 2015 чылда республиканың гимнiне айлан парған. Валерий Майнашевтi сағысха кирiп, Герман Гаврилович пастағы сарынны толдырған. Залдағы чон аны iзiг айа сабызынаң удурлаан.
Хакасияның культура министрiнiң орынҷызы Лариса Киштеева, сценазар сығып, композиторларға чылығ сӧстер читiрген:
– Халғанҷызын «Хысхылых» 2019 чылда ирткен. Пандемия хайын сыхханда, культура учреждениелерiнiң прай мероприятиелерiн тохтадарға килiскен. Че пӱӱн пiс кӧрчебiс, композиторлар пiр орында турбиндырлар, тилееннер, репертуарларын пайытханнар. Пiрiгiссер наа кiзiлер хозыл парғаннар, чииттер дее пар. Анзы пiстi ӧрiндiрче.
Наа сарыннарны истiп, сағызым 2000 чылларзар ырабысхан. Хакасиязар Россияның композиторлар пiрiгiзiнiң кнезi полған Владислав Игоревич Казенин кил парған. Ол пiстiң чайаачыларыбысха пӧзiк паалағ пирген. Андада Россияның композиторлар пiрiгiзiнiң региондағы пӧлиин тӧстирдеңер чарадығ алылған. Анзы республикадағы композиторлар школазына улуғ хаалағ полған.
Лариса Юрьевна чоох тутхан соонаң «Хысхылых-2022» сыйыхха турысхан композиторларны таныхтаан. «Музыкальное событие года» номинацияда «Чатханнаң ойнаҷаң школа» ноталар чыындызын сығарған ӱчӱн Евгений Улугбашевке сыйых читiрiлген. Чыындының презентациязы Хакас национальнай олған школа искусствозында А.Кенельнiң марии тузында ирткен. Анда Россияның ӧӧн вузтарының профессорлары араласханнар. Евгений Александровичтiң кӱстенізiнең школаларда чатхан наа ӱннең ойнап сыххан. Олох номинацияда Тун пайрамның гимнiн пас салған ӱчӱн Антонида Аршанова таныхтатхан. Ол сарын С.П.Кадышевтiң адынаң чон чайаачызы кiнi 2020 чылда иртiрген марығда чиңiсчi полыбысхан. Анда кӧп кiзi араласхан. Че чарғыҷылар Антонида Егоровнаның ырын таллап алғаннар. 2022 чылда гимн Сағай чазызына толдыра чайылған.
«Музыкальное достояние Хакасии» номинацияда кӧгнең ӱр чыллар айғасчатхан паза Хакасияның кӧг культуразынзар улуғ хозым ағылчатхан ӱчӱн «Хысхылых» сыйых Тамара Маганаковаа пирiлген. Олох номинацияда Ағбан городтың концерт оркестрi таныхтатхан. «Концерт года» номинацияда Герман Танбаевтiң пайрамнығ чайаачы иирi иң артых тiп саналча. Сергей Толмашовтың чааҷыларға чарыдылған «Синiң чолың» сарыны, прайзының чӱреен аптап, «Песня года» номинацияда чиңiсчi полыбысхан. Оксана Алахтаеваны композитор тоғызын саблапчатхан паза тилiтчеткен ӱчӱн «Композитор года в жанре инструментальной музыки» номинацияда чеестееннер. Оксана Герасимовна Хазандағы консерваторияны тоосхан. Ол пианинонаң ойнапча.
Алғыстастығ пiчiктер читiрiл парғанда, iкi ӧӧн сыйыхтың ээлерiнiң аттарын пiлiп алҷаң тус читкен. Iди Г.И.Челбораковтың адынаң аарластығ сыйыхтың турыстығ ээзi «Час ханат» олған эстрада студиязының устағҷызы Игорь Боргояков полыбысхан. Ол илееде чыл чиит тӧлнi музыкаа хынарға ӱгретче, республиканың культуразына улуғ хозым итче.
– Пандемия тузында, ибдең сыхпин, матап тоғынғам. Ам ол тоғызымны чахсы пааладылар, – алғызын читiрiп, таныхтаан Игорь Фёдорович.
А.А.Кенельнiң адынаң аарластығ cыйиина Хакасия культуразын пӧзiк ӧӧрлендiрген ӱчӱн Россия паза Хакасия искусствозының саблығ деятельi Павел Ким турысхан. Пу чайаачыларыбыстың чидiглерiне ӧрiнiп, залдағы кӧрiгҷiлер, iзiг айа саап, «Браво!» тiп хысхырысханнар.
Сыйыхтар ээлерiнде пол парғанда, композиторларның чайаачы иирi аннаң андар узараан. Сценаа толдыра чарых, сiлiг хакас кӧгенектiг паза чазанҷыхтығ «Чон кӧглерi» хорның араласчылары турыбысханнар. Олар Хакасия композиторлары пiрiгiзiнiң аарластығ кiзiзi Нина Катаеваның «Кӱскӱ хараалар» (сӧстерi Е.Тыгдымаевани) паза «Рассветай, мой край» (сӧстерi В.Кирковти) сарыннарын толдырғаннар.
Ырҷы Иван Доможаков сценазар «Что с тобой, любимая?» сарыннаң сыххан, сӧстерi А.Кыштымовти, кӧӧ Т.Маганаковани.
Николай Разумовтың сарыннарына прайзы хынча. Чииттер аны клубтарда даа ойнатчалар. Николай Николаевич чайаачы иирлерде дее сыбыра сарнапча. Композиторларның концертiнде ол, сценазар сығып, чайаачы оол Алексей Торбастаевнең кӧглiг «Тун Пайрам» паза хомзыныстығ «Ызығда» сарыннарны ырлаан. Халғанҷы сарында 1930 чыллардағы политика репрессиязынаңар чоохталча. Николай Разумов ол хорғыстардаңар кiчiгде ууҷазынаң истiп алтыр.
Хакасия культуразының саблығ тоғынҷызы Альбина Алахтаева «Хысхылыхтың» «Музыкальное событие года» номинациязында чиңiс тутхан Антонида Аршанованың «Турналар» сарынын толдырған.
Композитор Олег Токояков аймах сарыхтығ 50 азыра кӧг пас салған, ол санда олғаннарға. Аның тоғыстары «Хакасия, солнечный край» (1989), «Колокольчики» (1994) паза пасха даа чыындыларда чарыхха сыххан. 1990 чылда сарыннары Москвада «Мелодия» фирманың пластинкаларында пазылған. Чайаачы иирде чиит ырҷы Саяна Сабурова композитор Олег Токояковтың «Чалғыс харағай» сарынын сiлiг ырлаан.
«Хысхылых-2022» иирде Хакасияның композиторлар пiрiгiзiнзер наа кiзi хозылған. Чиит оол Кирилл Потылицын 700 азыра ыр пас салған. Оларны илбек хазнабыстың аймах пулуңнарында сарнапчалар. Концертте композитор кӧрiгҷiлернi позының «Улетай» (сӧстерi Е.Морозовани) паза «Моё сердце пополам» (сӧстерi Е.Морозовани) сарыннарынаң ӧрiндiрген.
Россияның паза Хакасияның саблығ артизi, композитор, хайҷы Евгений Улугбашев «Хан сын» ансамбльына сарын-кӧглернi ӧӧнiнде позы пасча. Чайаачы иирде ансамбль «Алнындағы чол» паза «Кӱскӱ» сарыннарны толдырған.
С.П.Кадышевтiң адынаң чон чайаачызы кiнiнiң улуғ залында iкi час парған композиторларның сан пирiстiг чайаачы иирiн Герман Танбаев «Я люблю тебя, жизнь» сарыннаң чапхан.
Автор :
Татьяна Тютюбеева
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде