РОССИЯ ХАҶАН ДАА ТӦДІР ПАЗЫНМАС
01.03.2023
Хабарлар
Ӧӧнінеңер хысхаҷахти. Россияның президенті Владимир Путин хазнаның Федеральнай Чыылиина айланыснаң чоох тутхан
СВО АРАЛАСЧЫЛАРЫНА ХАБАЗЫҒЛАР
Россия президенті Владимир Путин 22 февральда хазнаның Федеральнай Чыылиина айланған – халғанҷызын мындағ айланыс 2021 чылның апрельінде ирткен. Хазна устағҷызы ікі часха чағын чоох тутхан. Президент позының чооғында ӧнетін чаа операциязына, тастындағы политикаа, экономика тилізіне паза пасха даа кирек сурығларға теелген. «Хакас чирі» газета Россия президентінің айланызының ӧӧн кӧстеглерінең паза искіріглерінең хысхаҷахти таныстырча.
СВО сурии айланыстың ӧӧн сурығларының пірсі полған – президент ағаа чооғын пастапчатханда паза тоосчатханда теелген. Ол Украинадағы ӧнетін чаа операциязының сылтағларынаңар кӧп чоохтаан паза Россия ол киректің узы-пазына амыр оңдайнаң сығып аларына прай ниме иткенін, Кидеркінең чоохтазарға тимде полғанын таныхтаан.
– Чааны олар пастабысханнар. Піс, тізең, аны тохтадып аларына кӱснең тузаланчабыс, – чарытхан Владимир Путин. – Донбассты хати чаалирға тимненчеткеннер пілгеннер – пазағызын олар Крымны паза Севастопольны чаалирлар. Киевте аннаңар азых чоохтанчалар. Піс пос чуртын арачылапчабыс, Кидеркінің кӧстее – хырығлар чох ӱлгӱ.
Владимир Путин, Украинаа тиріглер ідӧк кӧптең кӧп пирілзе, Россия «хорғысты пос хырығларынаң улам ырахтын ырах идерге» кӱстенер тіп таныхтаан.
Ӧнетін чаа операциязы араласчыларына хабазар чӧптер аразында – СВО-да чуртастарын пир салған чааҷыларның сӧбірелеріне паза ветераннарға хабасчаң хазна чыындызын тӧстирдеңер. Аның ӧӧн пӧгіні прай полызығ кӧрімнерін (социальнай паза имнег полызығларынаң пасти тоғыс табарына теере) пирерінең устиры. Путиннің чооғынаң, чуртазын пир салған полған на чааҷының сӧбірезі паза полған на ветеран ӱчӱн пір социальнай тоғынҷы нандырығлығ поларға кирек. Чыындының пӧліктері, тізең, Россияның прай регионнарында азыл парар.
Президент ідӧк СВО араласчыларына тӧреміл отпусктар пир турарға молҷаан. Арачыланыс промышленнозы комплексінде істенчеткеннерге, тізең, чуртты льготалығ арендаа алҷаң программа кирерге чӧпнең сыххан.
ЧУРТАҒҶЫЛАРҒА ХАБАЗАРЫ
Россия президенті айланызында ідӧк олаңай чуртағҷыларға хабазар оңдайлардаңар искірген. Кӧзідімге, Владимир Путин хайзы налог кӧрімнерінің айландырылчатхан чардығы синін (чоох социальнай налоговай вычеттеңер) ӧскірібізер чӧпнең сыххан – палаларны ӱгредеріне чылдағы 50 муң салковайны 110 муң салковайға теере, посха ӱгренеріне паза имнер аларына – 120 муң салковайны 150 муң салковайға теере. Ол хорадылған ахчаның 13 процентін хазна айландыр пир турар.
Анзынаң пасха, президент пазағы чылда істеніс ӱчӱн тӧлегнің иң асхынах синін (МРОТ-ты) хоза 10 процентке ӧскірібізер чӧпнең сыххан. Мындағ оңдайнаң, 2024 чылның 1 январьынаң сығара МРОТ сині, тиксі алза, 18,5 процентке кӧдіріл парар тіп кӧрілче. Іди ол 19242 салковайға чит парар. Паза пір чӧп – Россияа хозылған наа регионнарда (Донецк паза Луганск чон республикаларында, Запорожье паза Херсон областьтарында) іҷе капиталын 2007 чылдаң санап тӧлирге, ол система пістің хазнада тоғынып пастабысхан тустаң сығара.
ЭКОНОМИКА
Владимир Путин айланызында хазнаның істеніс рыногында кирек хомайланмаанын таныхтаан. Саңай тискер – тоғыс чохтарның саны 4,7 проценттең 3,7 процентке хызырыл парған. Президенттің чооғынаң, хазна экономиказы сығысхан сидіксіністерні тобырып алған. Тӧбін тӱскені ікінҷі кварталда ла таныхталған, ӱзінҷі паза тӧртінҷі кварталда ӧзіс полған.
– Піс экономика ӧзізінің наа чардығына сых килдібіс тиирге чарир, – искірген Путин. – Специалисттернің паалааны хоостыра, аның кӧрімі, пӱдізі саңай пасха оңдайлыға айланча. Пастағы орынға наа рыноктар сыхча, ол санда Азиатско-Тихоокеанскай рынок.
Хазна пазы, 2023 чылда хазна істінде ниме-нооға кирексініс ӧсчеткенде, Россия компаниялары аннаң тузаланып аларларына ізенізін читірген. Пос сығарызын тӧстеп паза кирексініснең тузаланчатхан ниме-нооны сығарып, парыбысхан кидеркі компаниялар орнына турыбызарларына.
Владимир Путин ідӧк бизнестегілерзер айланған, оларны ахчаларын хырығ озаринаң айландырарға паза пос хазназын тилідеріне позыдарға хығырып.
ӰГРЕДІГ
Президент Россияның кибірліг ӱгредіг системазынзар айланар чӧпнең сыххан. Хазна пазы искірген алызығларның аразында – специалисттерні иргі оңдайҷа тимниріне (4 чылдаң 6 чылға теере) айланары, хоза ӱгредіг кирексіпчеткен профессияларға – ӱгредігні магистратурада алай ординатурада узарадары. Ідӧк алынҷа специальностьтарға, наукаа паза ӱгредіге кадрлар тимнир ӱчӱн, аспирантурада ӱгренері кӧрілче. Олох туста кибірліг ӱгредіг системазынзар айланары кӧӧлҷе иртерге кирек тіп таныхталған.
Владимир Путин, Россияның ӱгредіг системазын тилідерінеңер чоохтап, паза мындағ танығлар иткен:
– Россияның пӧзік ӱгредиин алыстырарға кирек, анзына СССР-ның иң часхы оңдайларын паза халғанҷы чылларның опыдын піріктірерге;
– Россияа чағынғы пис чыл аразына аймах отрасльларға киректелчеткен тоғысчы профессияларҷа 1 миллионҷа специалист тимнеп саларға;
– чииттернің пасха ӱгредіг системазына кірчеткені хоостыра наа оңдайлар тӧстелерге кирек, сидіксіністер нимес;
– ӱгретчі істенізінің аарлазын кӧдірерге кирек;
– студенттер тоғынчатхан программаларҷа ӱгредігні узарат поларлар, амғы бакалавриат, специалитет алай магистратура программаларынҷа ӱгренгеннернің правозы хыйыхталбас, оларның ӱгредіг сині паза дипломнары хати кӧрілбес.
ТАСТЫНДАҒЫ ПОЛИТИКА
Хазна пазының тастындағы политикаа теелчеткен ӧӧн искірии – Россия Стратегическай тиріглердеңер чӧптезігде араласчатханын тохтатчатханы. Владимир Путин США ядернай тиріг сыныхтағларын иртіреріне тимненчеткенін таныхтаан паза Россияның арачыланыс министерствозына, Росатомға ол сыныхтағларға тимнен саларға чахығ пирген.
– США сыныхтағларын иртірібіссе, піс ідӧк сыныхтағлар иртірербіс, – таныхтаан Россия президенті.
Iдӧк Киевке улам ырахха атчаң тиріглер пир сыхсалар, Россия ол хорғысты хырығлардаң улам ырах чылдырар тіп искірген Путин. Россия президенті чооғынаң, США-наң хайызығлар тың хомайлан парған. Анзында олар постары пыролығлар тіп таныхтаан ол.
ПАСХА ПӦГІННЕР ПАЗА ЧАРАДЫҒЛАР
Хазна пазы Владимир Путиннің искіриинең, Россия регионнарының инфраструктуразын, ол санда палғалысты паза чолларны, ӧткін тилідер. Тураларзар газты тикке тартчаң программа узарадылар, аны ідӧк социальнай объекттерзер (олған садтарынзар, школаларзар паза имнег тураларынзар) тартып пастирлар.
Регионнарның транспорт, ЖКХ паза пасха даа инфраструктураларын тилідеріне хоза 250 миллиард салковай пирiлче. Владимир Путин ол кӧстеглерге хоза ахча позыдарға чахығ пирген.
– Правительстваа 50 миллиард салковай хоза позыдарға чахыпчам, – теен президент. – Пу ахча кӧстегліг оңдайнаң пӱӱл субъекттердегі чонны тартчаң транспортты нааҷылирына парар. Олох туста кічіг городтарға паза аалларға алынҷа хайығ саларға сурынчам.
Президент, айланыстығ чооғын тоозып, хазнабыстың кӱзі чоныбыс пірге полғанында тіп таныхтаан.
– Пӱӱн піс прайзыбыс аар, оой нимес чолны иртчебіс паза прай сидіксіністерні хада тобырчабыс. Чир-суубысха сын полғаныбыс, пірге тудынғаныбыс сылтаанда ла піс алнынзар парчабыс. Ол пірге полғаныбыс ӧнетін чаа операциязының пастағы кӱннерiндӧк кӧрінген: пістің хазнаның прай чоннарының чӱзерлеп кізілері, пос кӧңнінең военкоматтарзар киліп, Донбасс арачылағҷыларынаң хости турыбызарға, тӧреен Ада чир-суубыс ӱчӱн, сын ӱчӱн кӱрезерге чарадығ алғаннар. Амды алнындағы хырығларда, иңнінең иңніне турып, пістің кӧп нациялығ Чир-суубыстың прай регионнарынаң килген чааҷылар чааласчалар. Оларның худайға пазырғаны аймах-пасха тіллернең истілче, че олар прайзы чиңіс ӱчӱн, чааҷы арғыстары ӱчӱн, Чир-суубыс ӱчӱн. Россия хаҷан даа тӧдір пазынмас, піс прайзыбыс пір хазна, пір улуғ паза пірге тудынчатхан чон полчатхан сылтаанда! – теен Владимир Путин.
Автор :
Тимнеен Альберт ТОЛМАШОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде