КІЗІ ХАҶАН ЧАСКАЛЫҒ?
05.04.2023
Хабарлар
Тун ойын. Хакас национальнай драма театрында «Ырыстығ поларға хорыхпа» наа ойын чон хайиина сығарылған
Пу ойын саблығ драматург Алексей Арбузовтың «Мой бедный Марат» пьесазы хоостыра турғызылған. Аны, хакас тіліне тілбестеп, турғысхан режиссер, Хакас Республика искусствозының саблығ деятельі Саяна Ултургашева. Ӧӧн рольларны толдырчалар Митхас Абдин (Марат), Михаил Карачаков (Леонидик) паза Алина Гетманова (Лика). Кӧӧн чайаан Хакасияның чон артизі, композитор Татьяна Шалгинова.
Нимедеңер пу ойын? Марат, Леонидик паза Лика 1942 чылда хурчаға кір парған Ленинградта пір иңзеріл парған турада танызып алчалар. Оларға 16-17-лер час. Чиит ооллар Лика хызыҷахха кӧӧленібісчелер. Полғаны ла аның хайиин тартып аларға кӱстенче. Марат немец парашютизін тудып алған полча, Леонидик кибелістер пасча, че кӧзідерге уйатча. Лика, тізең, позы даа пілбинче, кем аның кӧңніне артых кірче. Анаң ооллар чаалазарға парыбысчалар. Лика палығлатхан чааҷыларны госпитальда имнепче. Пу ӱзӧлең чаа соонда ла хатап тоғас парча. Оларның хылыхтары аринҷа алыс парча. Леонидик фронтта, чаа хабарҷызы полып, пір холынаң кинеп парча. Марат, тізең, разведчик полып, Совет Союзы Матырының чылтызына турысча.
Анаң чаа соондағы чуртас парча. Марат улуғ тахталар пӱдірче, Леонидик газетада тоғынча, Лика кізілерні имнепче. Тус парлача, че пулар ам даа постарының чуртастарын оңдай пазына сығар полбинчалар. Піди кӧргенде, Лика кӧбізін Маратха тартылча, че анзы чӱреен азарға чалтанча. Мында ол Ликанаң піди чоохтасча:
Марат. Ол (Леонидик – Авт.) сағаа хынызын кӧзіткен ме?
Лика. Чох.
Марат. Ол сағаа хынчатханы іле кӧрінче.
Лика. Син дее сым полчазың.
Марат. Чоохтим, хаҷан полза...
Лика. Хаҷан полза ба?
Марат. Мин сыын чӧрерге хынминчам. Мин най ла кӧдірілҷіксiм. Позым даа ідіргектенчем...
Соонаң Леонидик тее чоохтанча: «Нимедір ол хыныс... паза нименең аны чіпчелер». Ағаа Марат піди нандырча: «Пілерге сағынзаң, матыр кізi хыныс таа чох чуртир».
Пазох сурығ турча – нимедір ол хыныс? Леонидик позының iҷезінеңер мындағ ниме чоохтап пирген: «Мин iҷеме тың хынғам. Пабама маң чох полған, ол кӱн тооза тоғыста. Ол ӱреп парғаннаң пис чыл ирт парды, мағаа андада он ікі час толған. Iҷем мині иркелетчең. Анаң чиде салған пiр кізі. Пілчезер бе, iҷем мині саңай ундут салған. Мин исчеңмін, хайди олар иирлерде теелбек салҷаңнар. Чаа пасталыбысханда, аны харахтары уйаннаңар фронтха апарбааннар. Ӧзӧгіс пасталыбысханда, олар кӱннің хомайлан сыхханнар. Пірсінде мин кӧр салғам, хайди iҷем позының халазын ағаа пирібіскен. Анзы, тізең, пір дее ниме сизінмин, ол кизекті чібіскен. Iди iҷем, чиис чахсы чібин, саңай майых сыххан. Анаң ол ӱрир алнында мағаа чоохтаан: «Син, Леонидик, аны тастаба». Пастап ол иреннің минзер кирее халбаҷаң, че анаң кинетін алыс парған. Ол позының халазын мағаа пир сыххан. Ӱрир алнында ол минің алнымда пыросынған... Кӧрчезер, хайди мин піліп алғам, нимедір ол хыныс...»
Аны истіп, Лика хызыҷах нандырған: «Пу сын хыныс полған. Хайхастығ хыныс. Аның ӱчӱн постың тынызын пир саларға чарир».
Итсе-де, пу ойында ӧӧн сағыс полған Мараттың мындағ сӧстерінде: «Минің, чуртирға пір кӱн дее халған полза, наа чуртас пастирға хаҷан даа орай нимес тіп киртінерім килче».
Сынап таа, наа чуртасты пастирға хаҷан даа орай нимес. Таңдадаң сығара нимес, пӱӱнӧк, чох, сағамох пастирға кирек...
Iди «Ырыстығ поларға хорыхпа» ойынның матырлары постарының часкаларын тапханнар тіп ізенчезің.
Чоохтирға кирек, пу ӱс актёрның тоғызы кӧңніме уғаа кірген. Олар матырларының хылыхтарын іле кӧзіткеннер. Минің кӧрізімнең, иң артых полған Алина Гетманованың ойыны. Ол ойнабаан, ӧӧн рольнаң чуртаан, кӧӧленген, чобалған, хомзынған.
Алғыс режиссёрға, Саяна Ултургашеваа, актёрларның чазыт таланттарын сығарып алған ӱчӱн.
Автор :
Илья ТОПОЕВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде