ХАЙХАСТЫҒ КӦГҶІ
Композитор Павел Ким чайаачы иирде симфоническай оркестрнең устапча
Чайаачы иир. С.П.Кадышевтің адынаң чон чайаачызы кінінде Россия паза Алтай Республика искусствозының саблығ деятельі, Россияның паза Хакасияның композиторлар пірігізінің кізізі, профессор Павел Михайлович Кимнің пайрамнығ 85 чазына чарыдылған иир ирткен
Композитор, кӧгҷі, дирижёр, ӱгретчі Павел Михайлович Ким Харатас городта тӧреен, андох кӧг ӱгредиин алған. Специальнозы хоостыра Харатастағы пионерлер паза ӱгренҷілер ӧргезінде орыс кӧг тиріглері оркестрінең устаан. 1964 чылда Новосибирсктегі консерваториязар ӱгренерге кірген. 1969 чылда аны тоозып, домра клазынҷа ӱгретчі паза орыс кӧг тиріглері оркестрінің дирижёры тіп пӧзік ӱгредіг алған. 1969 чылдаң сығара Павел Ким «Кӱн чахайағы» ансамбльның оркестрінең устаан, соонаң хоос устағҷызы полыбысхан. Чайаачы ӧме Хакасияның аал-городтарынҷа, Хызылчар крайынҷа, СССР-ның республикаларынҷа гастрольларнаң кӧп чӧрген. Артисттер пос чонның культуразын ідӧк хырығ озаринда сабландырғаннар: Бельгияда, Финляндияда, Монголияда. Чайаачы ус Павел Ким «Кӱн чахайағы» ансамбльда чибіргі чылға чағын істенген.
1989 – 1999 чылларда Павел Михайлович Хакас филармонияда тоғынған. Кӧгҷі «Ӱлгер» ансамбльның пастағҷыларының пірсі полған. Ол тустарда чайаачылар сценазында хакас кӧг тиріглері (чатхан, хомыс, хобырах, ыых паза пасхазы) улуғ кирексініснең тузаланып пастааннар. Композитор ансамбльның ырҷыларына, оркестріне, хореографиязына хакас кӧглер пасчаң.
Пӱӱнгі кӱнде «Кӱн чахайағы» паза «Ӱлгер» ансамбльлар мыннаң мындар пістің республикабысты саблапчалар.
1999 чылда Павел Михайлович Н.Ф.Катановтың адынаң Хакас хазна университедінің искусство институдынзар тоғынарға кірген. Анда ол пістің республиканың чиит оол-хыстарын чибіргі чыл ӱгреткен.
Тіспен тоғызы ӱчӱн Павел Ким СССР-ның культура министерствозының «Махалығ тоғызы ӱчӱн» таниина паза Аарлас орденіне турысхан. Ідӧк ол Хакасияның орденнерінең таныхтатхан.
«Алтын чазы» чайаачы иирде, сценазар сығып, юбилярны Хакасияның культура министрі Светлана Окольникова алғыстаан:
– Павел Михайлович республиканың кӧг культуразына улуғ хозым ағылған: орыс кӧг тиріглері ансамбльы, «Кӱн чахайағы» ансамбль, «Ӱлгер» ансамбль, ХГУ-ның профессоры... Улуғ тоғызыңар ӱчӱн прай чӱреебіснең алғызыбыс читірчебіс! Пайрамнығ 85 чазыңарнаң паза сан пирістіг чайаачы тоғызыңарнаң алғыстапчабыс. Павел Михайлович – хайхастығ композитор. Ол хакас кӧглерін аймах тиріглерге пасча, оркестрге аранжировкалар итче. Піс Хакасияда мындағ чайаачы кізі парына поғдархапчабыс. Cірернің наа тоғыстарыңны сахтапчабыс. Теестегі пайрамнығ чазыңарда пуох залда чыылызарбыс паза наа кӧглеріңе ізіг айа сабарбыс тіп ізенчебіс!
Концертте филармонияның симфоническай оркестрі Павел Кимнің «Увертюра», «Хакасские эскизы», «Тарантелла для хомыса с оркестром», «Прелюдия», «Парафраз для скрипки с оркестром», «Скерцо для флейты с оркестром», «Тун пайрам» паза пасха даа кӧглерін толдырған. Маэстролар Павел Ким паза Вячеслав Инкижеков оркестрнең теестезіп устааннар.
Ідӧк чайаачы иирде артисттер Нина Бочкарёва скрипканаң, Дмитрий Ковалёв фортепианонаң, Марина Дорина флейтанаң П.М.Кимнің кӧглерін ойнааннар.
Хакасияның чон артисттері Мария Янгулова паза Артур Марлужоков «Алтын чазы» сарынны толдырғаннар. Ідӧк Артур Марлужоков поэт Наталья Ахпашеваның «Табуны мои степные» кибелізіне пазылған хайхастығ сарынны кӧрігҷілерге читірген.
Павел Кимнің хонғаны Людмила Окунева саблығ композиторға хаҷан даа пик чӧлег полча. Ынағ ирепчі хада иліг азыра чыл чуртап парир. Людмила Окунева ідӧк чайаачы кізі, ол кибелістер пасча. «Алтын чазы» концертте аның «Моя земля – моя любовь» кибелізіне пазылған сарынны (кӧӧ П.Кимни) ырҷы Мария Янгулова кееркестіг толдырған.
Павел Кимнің паза Людмила Окуневаның Вячеслав оолғы іҷезі пасхан кибеліске «Наш Абакан» сарынны хойығ ӱннең ырлаан. Аннаң хада чайаачы хыстар Дарья Белозерова, Наталья Титова паза Александра Митенкова сарнааннар.
Чайаачы иир тооза залдағы чон, «Браво!» хысхырып, ізіг айа сапхан. Концерт соонаң кӧрігҷілер композитор Павел Кимге сіліг порчолар сыйлирға, аннаң хада сомға суурынарға сценазар маңзырааннар. Ол туста піс пайрамнығ чазын таныхтапчатхан маэстроның чайаачызынаңар Ағбан город чуртағҷыларының аразында улуғ нимес сурастырығ иртірібіскебіс.
Любовь Аёшина, Хакасиядағы Улуғлар чӧбі президиумының нандырығлығ хачызы:
– Мин Павел Михайловичнең хада кӧп чыл тоғынғам. Ағбандағы музыка училищезінзер ӱгренерге кіргенімде, ол мині дирижировать поларға ӱгреткен. Мин аның пастағы студентібbн. Соонаң «Кӱн чахайағы» ансамбльда концертмейстер полғам, ол – оркестрнің устағҷызы, соонаң хоос устағҷызы. Піс Павел Михайловичнең хада тоғынып, Хакас чирін Иркутск облазында, Хызылчар крайында, Эстонияда, Молдавияда сабландырғабыс. Финляндиязар паза Бельгиязар чӧргебіс. Ол тиксі Союзтағы, чоннар аразындағы фестиваль-марығларда сыбыра лауреат полған. Мин, аннаң хада тоғынып, андағох аарластығ аттар алғам. Пӱӱнгі кӱнде Павел Михайлович Ким саблығ композитор полча. Аның прай кӧглерінде хакас чонның ӱннері истілче. Ол, пістің культурабысты, кибірлерібісті сабландырып, хакас чонның искусствозын пӧзbк синге кӧдір салған.
Наталья Ахпашева, кибелісчі:
– Мин Павел Михайловичтеңер, аның чайаачызынаңар кӧп искем. Ол Хакасияда уғаа саблығ кізі. Чайаачы иирдеңер чоохтаза, Павел Кимге тың морсындым. Ол, 85 частығ даа полза, концерт тооза азах узында турып, симфоническай оркестрнең устады. Пӱӱнгі концертте уғаа махалығ ӱнніг ырҷы Артур Марлужоков минің кибелізіме пазылған сарынны ырлааны мині уғаа ӧріндірче.
Сергей Боргояков, Ағбан город чуртағҷызы:
– Мин Ағбандағы музыка училищезінзер 1983 чылда ӱгренерге кіргем. Андадох «Кӱн чахайағы» ансамбльзар чӧр сыххам. Павел Михайлович мағаа домраны пир салған. Мин ол хыллығ кӧг тириинең ойнирға табырах ӱгреніп алғам. Павел Михайловичті тың улуғлапчам. Ол кӧп чиит чонны музыкаа хындырып алған. Пайрамнығ чайаачы ииріне ӧнетін килгем.
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |