Хазна пазының айланызы наа оңдайлар пирче, оларнаң тузалан халарға кирек
13.03.2024
Хабарлар
Правительство чыылиинда
Ӱлгӱ. Хакасия пазы Валентин Коновалов республика правительствозының чыылиин иртірген. Чыылығның ӧӧн сурии – Россия президентінің Федеральнай Чыылығзар айланызы тузында искірген пастағларын чуртасха кирері
Республика пазы, чыылығны азып, чағынғы чылларда хазнада улуғ алызығлар поларын таныхтаан – кӧп ниме нааҷылалар. Чоох парча Россия президенті Владимир Путин Федеральнай Чыылығзар айланызында искірілген наа нацпроекттердеңер паза программалардаңар. Валентин Коновалов республика правительствозынаң хада оларда ӧткін аралазарын ӱзӱрібіскен.
Чыылығда Россия президенті иң кӧп хайығ салған сфералардаңар чоох парған: пӱдірігдеңер паза ЖКХ-даңар, транспорттаңар паза чол хониинаңар, ӱгредігдеңер паза культурадаңар. Хакасия пазы таниинаң, президенттің айланызында Хакасияның 2030 чылға теере Стратегиязынзар кирілген прай даа пӧгіннер пар: экологияны чахсыландырары, наа экономика, чахсы инфраструктура, культура-тархын ис-пайын хайраллиры паза ӧӧн пӧгін – кізі. Республика халғанҷы чылларда, президенттің кӱзінең кирілген нацпроекттерде паза федеральнай программаларда араласхан сылтаанда, ӧткін тиліпче. Ол килкім федеральнай хабазығны пӱӱн полған на город паза аймах сизінче.
Хакасия пазы Валентин Коновалов министрлер кабинедіне пӧгін турғысхан – федеральнай министерстволарнаң амох тоғынып пастирға, Россия президенті чарлаан наа нацпроекттерзер паза программаларзар кіріп алар ӱчӱн.
Республиканың ӱгредіг паза наука министрі тоғызын толдырчатхан Анатолий Бутенко президенттің айланызында искірілген пӧгіннерні толдырарынҷа ӱгредіг сферазында мероприятиелерні толдырҷаң планнаңар чоохтаан.
– 2025 чылдаң пасти хазнада олған садтарында тиксі тыхтағ тоғыстарын толдырҷаң программа тоғынып пастир, – искірген ол. – Республикада тиксі тыхтағны 12 муниципальнай олған сады кирексіпче.
Ідӧк Россияда 18,5 муң школада тиксі тыхтағ толдырыбызарға пӧгінчелер. Хакасияда 2030 чылға теере 45 школа тыхтабызарға кирек. Паза президент хазнада наа школалар пӱдірілер тіп чарлаан. Анатолий Бутенконың искіриинең, Хакасияда ӱгредіг учреждениелерін сала пос идеріне 7 муңҷа ӱгренҷее наа орын киректелче. Аннаңар республикада ӱс наа школа пӱдірерге пӧгінчелер: Ағбан паза Харатас городтарда, Ағбан пилтірі аймаанда.
2024 чылның 1 мартынаң школаларда класснаң устапчатханы паза колледж-техникумнарда группа кураторы полчатханы ӱчӱн федеральнай тӧлег ікі хати ӧс парар. Республикада андағ ай сай пирілчеткен хоза тӧлегні тиксі 3476 ӱгретчі алчаттыр.
Валентин Коновалов сан пиріcтің салтарларынҷа тиксі тыхтағҷа муниципалитеттернең ӧткін тоғыныбызарға чахығ пирген – оңдайнаң тузаланып, федеральнай хабазығ полызиинаң кӧп арах олған садтарын паза школаларны нааҷылап алар ӱчӱн.
Хакасияның пӱдіріг паза ЖКХ министрі тоғызын толдырчатхан Валерий Келин Россия президентінің чахиинҷа хазнада чуртағҷыларны изелчеткен иргі туралардаң нааларзар кӧзірҷең наа программа тоғын сығарына хайығ айландырған.
– Хакасияда изелчеткен иргі тураа 43 кӧп квартиралығ тура саналған, – искірген ол. – Оларда 1300 кізі чуртапча.
Муниципальнай пӱдістер ол чуртағҷыларны кӧзірҷең оңдайларны кӧрібіскеннер паза наа туралар пӱдіреріне чир участоктарын тӧстеп салған осхастар. 2023 чылда городтарға паза аймахтарға проект-смета пічіктерін тимниріне республика бюджедінең 53,36 миллион салковай позыдылтыр. Пӱӱнгі кӱнге проект-смета пічіктері тимнелген паза экспертизаа пирілген тіп искірген Валерий Келин. Наа пааларҷа чуртағҷыларны ол иргі туралардаң кӧзіреріне 1,7 миллиардча салковай киректелер.
– Федеральнай бюджеттең чуртағҷыларны кӧзіреріне хоза ахчалығ полызығ пирілзе, Хакасия сах мындох программаны чуртасха киріп пастирына тимде, – чоохтаан пӱдіріг паза ЖКХ министерствозының устағҷызы.
Ідӧк президент позының айланызында городтарда истіг оңдайлар тӧстеҷең программаны таныхтаан. Ибіркіні иптеҷең проекттерге 2030 чылға теере 360 миллиард салковай позыдылар. Чуртағҷылар постары таллапчатхан проекттерге ахча ӧскірілер.
Республиканың транспорт паза чол хонии министрі Олег Емелин президент айланызында регионнардағы чолларны пӱдірерінҷе паза тыхтирынҷа пӧгіннер турғысханынаңар искірген. Ол кӧстеглерге федеральнай бюджеттең 150 миллиард салковай позыдылар тіп кӧрілче.
Ідӧк президенттің искіриинең, тимір чолларның таарлағларны иртірҷең оңдайы алғыдылар. Министрнің таниинаң, ол тоғыс пістің республикада парча – хайзы орыннарда, ікінҷі чол пӱдіріліп, тимір чол алғыдылған.
Хакасия пазы халых чонны тарт чӧрчеткен транспортха хайығ салған.
– 1990 чылларда халых чонны тарт чӧрерінең айғасчатхан кӧп предприятие чабыл парған, – таныхтаан Валентин Коновалов. – Амды нандыра кирексініс ӧcче. Муниципальнай пӱдістернең тоғыныбызарға кирек, ілезіне сығарарға: хайда пассажирлерні тартчаң наа транспорт аларға киректелче.
Хакасияның культура министрі тоғызын толдырчатхан Светлана Окольникова культура сферазына теелчеткен пӧгіннердеңер искірген.
– Президенттің Федеральнай Чыылығзар айланызы культура отрасльын 2030 чылға теере тилітчең кӧстеглерні кӧзіт салған, – чоохтаан ол. – Президент музейлер, театрлар, библиотекалар, искусство школалары паза кинозаллар инфраструктуразын нааҷылирын узарадарға чӧпнең айланған.
Светлана Окольникова «Культура» нацпроект чахсы тиліс пиргенін таныхтаан. Проектті 2030 чылға теере узаратханы, тізең, республиканың культура инфраструктуразын улам чахсыландырарға оңдай пирер. Республика читі аалдағы Культура туразы пӱдіриин паза 30 Культура туразында тиксі тыхтағ иртірерін кирексіпче. Аннаң пасха, А.М.Топановтың адынаң Хакас национальнай драма театрын пӱдіреріне ахча кирек.
Президент ідӧк 2025 чылдаң сығара хазнада «Земскай культура тоғынҷызы» программа тоғын сығарынаңар чарлаан. Аны хоостыра аалзар алай кічіг городсар тоғынарға кӧскен специалист пір миллион салковай ахчалығ хабазығны ал полар. Программа аалларзар чиит специалисттерні тартар оңдай пирер тіп санапча культура министерствозының устағҷызы.
Хайди таныхтаан ол, республикада аалдағы культура тоғынҷыларына пос хабазығлары парох. Кӧзідімге, оларға 25 %-ке кӧдіре окладтар турғызылча. Ідӧк оларның коммунальнай полызығлар ӱчӱн хорадығларны 100 %-тіг компенсация чіли айландырҷаң правозы пар. Че, хомзынысха, культура сферазында кадрлар чидіспинчеткені іле пілдірче. Хакасияда тиксі 140 культура тоғынҷызы чидіспинчеттір, оларның 55-і – аалдағы культура учреждениелеріне.
– Хынған республикабыс чахсы чуртирын паза ӧңненерін піс прайзыбыс кирексіпчебіс, – салтарлар идіп, правительстводағыларзар айланған Валентин Коновалов. – Россия президентінің айланызы Хакасияа наа оңдайлар пирче, оларнаң ӧткін тузалан халарға паза чуртасха кирерге кирек. Анзына прай пар кӱсті саларға сурынчам.
Сом Альбина Чистогашевани
Автор :
Альберт Толмашов
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде