Ӱзінҷі орында – Лариса Чебодаева
20.03.2024
Хабарлар
Марығ чиңісчізі, 3-ҷі орынға турысхан Лариса Чебодаева
Марығ салтарлары. «Минің ӱгретчім паза минің ӱгредіг кӧстегҷім» марығның «Улуғларның иң артых тоғызы» номинациязында ӱзінҷі орынға турысхан Асхыс аймааның Пилтірдегі 2№ школаның хакас тілі паза литература ӱгретчізі
2023 чылның кічіг хырлас айынаң пасти 2024 чылның кӱрген айы тоозылғанҷа «Хакас чирі» республика газетазы «Минің ӱгретчім – минің ӱгредіг кӧстегҷім» марығның «Улуғларның иң артых тоғызы» номинациязына хығырығҷыларның тоғызын алған. Марығ чарғыҷыларының паалаанынҷа Асхыс аймааның Пилтірдегі 2№ школаның хакас тілі паза литература ӱгретчізі Лариса Александровна Чебодаеваның тоғызы, иң чахсы тӧрт тоғыс санына киріліп, 3-ҷі орынға турысхан.
Азығ айында «Хакас чирі» газетаның ӧӧн редактор орынҷызы Наталья Сюптерекова сыйыхтығ орынға турысхан марығ араласчызын сыйыхтирға чӧр килген. Лариса Чебодаеваа, пасха чиңiсчілерге чіли, сыйыхха 3-ҷі орын ӱчӱн диплом, «90 чыл чоннаң хада» кинде, «Ноға-ноғаҷахтар» олғаннар журналы, «Хакас чирі» газетаның 2024 чылға мӱчелі паза пу чылның 2-ҷі чарым чылына газетабысха тикке пазыныс читірілген.
Пӱӱнгі кӱнде позы ӱгретчі полчатхан хығырығҷыбыстың ӱгретчілерінеңер паза ӱгредіг кӧстегҷілерінеңер тоғызын хығырыңар.
Cом Альбина Чистогашевани
Минiң ӱгретчiлерiм, ӱгредiг кӧстегҷiлерім
Чир ӱстӱндегi полған на кiзiнiң школа тузында хынған ӱгретчiлерi, анаң, тоғын сыхса, ӱгредiг кӧстегҷiзi полча.
Школа тузындағы кӧп чахсы ӱгретчiнi адирҷыхпын. Че пастағы ӱгретчiм хаҷан даа сағыста. Ирина Филипповна Чебодаева пiстi, пастағы классха алып, сан санирға, букваларнаң таныстырып, хығырарға, сарнирға, хоостирға ӱгрет салған. Iдӧк улуғларны улуғлирға. Чир-чайаанға хынып, аны хайраллирдаңар полған на кӱн чоохтаҷаң. Чылның ноо даа тузында арығзар ал чӧрҷең. Хырысханын оңнабинчам, хатығ чоохтанып, ситкiп кӧрiбiссе, пiлдiстiг полҷаң – сохтанарға чарабас. Пiр хати Ирина Филипповна пiссер ибзер килген, хапчығай ла пасха пӧлiксер парыбысхам, сағынчам: «Ам минi iҷеме хоптир». Исчем, минi чоо махтапча, хайди мин чахсы ӱгренчеткенiмнеңер… Мағаа истiг ле пол парған, сохтанчатханымнаңар пiр дее чоохтабаан. Ам, позым ӱгретчi полчатханда, ол тусты сағын килзем, ӱгренҷiлерiмнi махтирға ла кӱстенчем. Ӱгренҷiнi махтабыссаң, матап кӱстенче нооза. Пастағы ӱгретчiбiс пiске, кiчiг класстарда ӱгренчеткеннерге, iҷе осхас полған.
Пизiнҷi класста Таштып пилтiрiнде аймах-пасха ӱгретчiлер піліс пиргеннер. Класс устағҷызы – Ирина Ивановна Чистобаева, олох хакас тiлi уроктарын апарҷаң. Ирина Ивановнаның уроктары сылтаанда хакас тiлi ӱгретчiзi поларға сағыныбысхам тiзе, саба полбас. Хакас тiлi паза литература уроктарын хайди хынығ иртiрҷең! Сағыста халған, хайди урокта тахпахтар пазарға ӱгренгебiс: ӱгретчi пiр-iкi сӧс пир салча, iди тахпах пазарға кӧнiкчеңмiс, анаң, кил, сарнир ползабыс, урок концерт чiли ирт парҷаң. Ам тоғызымда тахпахтарны полған на пайрамға, уроктарға чапчаң сағынып пазыбысчам. Алғыс ползын Ирина Ивановнаа, хазых ла ползын!
Алтынҷы класстаң сығара Асхыстағы пансионда ӱгренгем. Асхыс школазында хакас тiлiнҷе кӱстіг ӱгретчiлер тоғынғаннар: Ольга Георгиевна Киргинекова, Дора Антоновна Иптышева, Лидия Семёновна Сафьянова (ам даа тоғынча). Ольга Георгиевна кибелiстернi хығыр сыхса, ситкiп исчеңмiс, теманы мииске сиирт салҷаң, класста андағ сымзырых полҷаң – сеек ыыңнааны истiлҷең. Лидия Семёновна минi кибелiстер марығларына ал чӧрҷең. Най ла хынҷаңмын кибелiстер ӱгренерге. Пiр хати сағын салғам, хайди мин полған на сай кибелiс ӱгренерге кирексiм, ӱгренмеем. Чарым класс «iкi» ал парир, пiрдеезi ӱгренминдiр. Лидия Семёновна, минi махтап, кӧзiдiм идiп, тiпче: «Че, Чебодаева, пу арғаастарға чоохтап пирдек кибелiстi». Чебодаева, тiзең, пӱӱн ӱгренмеенӧк нооза. Хайдағ уйадыстығ полған, ӱгретчi мағаа iзенген, а мин… Паза ӱгренмин чӧрбеем. Хакас тiлi уроктарына ӧрiнiп чӧрҷеңмiн, хоза кӧп кинде хығырҷаңмын.
Школа соонаң хайдар парарынаңар сурығ турбаан: Ағбандағы институтсар хакас пӧлиинзер ӱгренерге кiрiбiскем. Студент тузы пасталыбысхан. Мында даа мағаа чахсы, кӱстiг ӱгретчiлернiң холында ӱгренерге талаан тӱскен: Венедикт Григорьевич Карповтың, Дмитрий Иванович Чанковтың, Мария Петровна Боргоякованың, Ольга Гавриловна Ултургашеваның…
Пис чыл аразына хакас тiлiнең лекциялар кӧп искебiс, методикаларнаң тузаланарға ӱгренгебіс, полған на чыл аймах-пасха практикалар ирткебiс. Институттағы ӱгретчiлерiм пирген пiлiстернең тоғызымда тузаланчам: Венедикт Григорьевич синтаксис, идiлiс темаларын пастарыбысха сиирт салған, Дмитрий Иванович хоос литературазынаңар, чаа тузынаңар кӧп чоохтаҷаң, Мария Петровна хакас тiлiнiң методиказынаң тузаланарға кӧнiктiрген, Ольга Гавриловна чуртаста чiдiрiнмеске кӧстеглер пирҷең.
Ӱгредіг кӧстегҷілерінің пірсі Венедикт Григорьевич Карповнаң хада
1991 чылда Пилтiрдегі школазар хакас тiлiн уйан пiлчеткен олғаннарнаң тоғынарға килгем. 1 – 9 класстарда хакас тiлi уроктарын апарғам, ӱгредерге сидiк полған, школада чалғызан на хакас тiлi ӱгретчiзi полғам. Нинҷе-де тус пазынаң, хоза ӱгредiглерге, семинарларға, чыылығларға чӧрiп, ниик пол парыбысхан. Асхыс аймаанда полған на школада хакас тiлiнҷе чахсы ӱгретчiлер тоғынчалар: Татьяна Тимофеевна Тюмерекова, Рустам Юрьевич Канзычаков, Игорь Никитич Албычаков, Галина Константиновна Тюкпиекова. Чахсы полызығ мин алғам Елена Григорьевна Карачаковадаң, прай ла сурығларға нандырығ пирҷең. Полған на конференция-семинарда, чыылығларда чоох тутчаң, кӧп кирек ниме аның тоғызынаң алып алғам.
32 чыл школада iстен салғанда, ӱгредiг кӧстегҷiлерiме улуғ алғызым читiрчем! Мин сiрернi, аарлығ ӱгретчiлерiм, улуғ аарласнаң сағыста ал чӧрчем, чӱреемде хаҷанға даа халарзар!
Хаҷан-да мин дее ӱгренҷiлерiме кӧстегҷi полам, арса…
Сом авторның архивінең
Автор :
Лариса Чебодаева Пилтiр аал
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде