Чурт ээлерін арачылиры, СВО араласчыларына хабазары
29.03.2024
Хабарлар
Ӧӧркі Чӧп кнезі Сергей Сокол паза пастағы орынҷызы Пётр Воронин
Ӧӧркі Чӧп. Хакасияның Ӧӧркі Чӧбі теестегі сессиязын иртірген. Депутаттар республиканың хайзы законнарынзар алызығлар киргеннер паза омбудсменнернің ирткен чылдағы тоғыстарынаңар искіріглерін истіп алғаннар
Хакасияның Ӧӧркі Чӧп депутаттары 27 мартта сессияа чыылысханнар. Аны Ӧӧркі Чӧп кнезі Сергей Сокол апарған. Сессия тоғызында республика правительствозы кізілері, Хакасияның Федерация Чӧбіндегі сенаторлары Александр Жуковнаң Олег Земцов, муниципальнай пӱдістернің пастары паза аймах-пасха ведомстволарның устағҷылары араласханнар.
Сессия «Крокус сити холлда» чуртастарын чідіргеннерні хумартхылирынаң пасталған. Чыылысхан чон, ол терактта ӱрееннерні хумартхылап, пір минута сым турған.
Ідӧк Ӧӧркі Чӧп кнезі Сергей Сокол регламент хоостыра амды сессия алнында фракцияларның устағҷыларына аймах-пасха ағырсымнығ сурығларҷа чоох тударға тус пирілчеткенін таныхтаан. Че пу сессияда чоох тутпасха чараттырлар, «Крокус сити холлдағы» чобағның сылтаанда.
Кӱн суриинда – 20 сурығ. Пастағы сурығ Ӧӧркі Чӧптің наа депутады Евгения Хомягинаа полномочиелер пирерінең палғалыстығ полған. Депутат мандады ағаа КПРФ партия списогы хоостыра Ӧӧркі Чӧптең пос кӧңнінең парыбысхан Евгений Кулешовтың орнына пирілген. Хомягина культураҷа, ӱгредігҷе паза наукаҷа комитетсер кирілген.
Анаң республиканың закон проекттерінҷе тоғыс пасталған. Хайығ тартхан сурығларның пірсі – «Организацияларның ис-пайына налогтаңар» законзар алызығлар кирчеткен закон проекті. Чоох парча концессия хоостыра ЖКХ сферазында тоғынчатхан идінҷектерге, хайзылары чурт-коммунальнай объекттер инфраструктуразын чахсыландырарына пос ахчазын позытчалар, налог льготаларын пирердеңер.
– ЖКХ-зар бизнес инвестицияларын киргені ол сферадағы сидіксіністернең палғалыстығ киректі оңдайлирына хабазар, – таныхтаан бюджетче паза налог политиказынҷа комитеттің кнезі Валерий Марков. – Концессионернің хорадығларында налог тӧлирі пілдірте чардых полча. Налог льготаларын турғысханы инфраструктуразар паза ЖКХ объекттерінзер инвестициялар кирерін кӧдірер.
Паза депутаттар пу сессияда изелчеткен иргі чурт ээлерін арачылапчатхан закон проектін ӱзӱрібіскеннер. Анда чох иділчеткен чурт ээлеріне улии паза комнаталар саны андағох полчатхан чурт пирердеңер чоох парча. Андағ кирексіністерні орыннарның тиксі тиліс программаларында араласчатхан пӱдіріг организациялары толдырарға киректер.
Амғы туста кӧп квартиралығ тураларда чуртапчатханнар, оларның иргі туразы чох иділчетсе, пӱдіріг организацияларынаң ахчалығ компенсация алчалар. Удаа ол компенсация ахчазы улии андағох чурт аларына пір дее читпинче. Іди кізілернің чурт оңдайлары хомайлан парча. Ікі хадыллығ барак орнына кӧп хадыллығ наа тура пӱдірібіскен компания, тізең, квартираларны хай-хай аарлыға сатча.
Амды пу закон проектінҷе пӱдіріг апарчатхан компания чох иділчеткен чурттағы квартира ээлеріне паза социальнай найм хоостыра чуртапчатханнарға ахчалығ компенсация орнына улии андағох полчатхан чурт пирерге кирек.
– Пістің пӧгінібіс – кізілернің чурт праволарын арачылиры, олар тасхар хала парбас ӱчӱн, – таныхтаан экономика политиказынҷа, промышленностьча, пӱдірігҷе паза транспортча комитеттің кнезі Леонид Быков. – Пу закон проектінҷе тоғыс Ағбандағы Ленин проспектінде барактар чох иділчеткен туста чурт ээлері паза пӱдіріг апарчатхан компания аразында тартыс пасталыбысхан соонаң пасталған. Ол туралар орыннарның тиксі тиліс программаларынзар кирілген полғаннар. Андағ тартыстарны паза сығарбас ӱчӱн ээлернің тиң чурт алар правозын тыытчатхан закон алыбызары киректелче.
Сағам пу закон пастағы хығырығда ла алылған. Депутаттар, закон проектінҷе читіре тоғыныбызып, аны пазағы сессияда пӱкӱлее алыбызарға пӧгінчелер.
Теестегі закон проекті СВО араласчыларына хабазығларны алғыдарынаң палғалыстығ полған. Республиканың хайзы законнарынзар алызығлар киріп, хабазығларны алғытчатхан закон проектін Хакасия правительствозы тимнеен. Аннаң республиканың істеніс паза социальнай арачыланыс министрі тоғызын толдырчатхан Андрей Петров таныстырған.
Хабазығлар алчатхан СВО араласчылары санынзар частнай чааҷы компанияларның чааҷылары паза ДНР-ның, ЛНР-ның тирігліг кӱстерінде, чон милициязында полып чаалазығларда араласханнар кирілчелер. Оларның палаларына олған лагерьлерінзер паза санаторийлерзер путёвка ідӧк тикке пиріл турар, іҷе-пабаларына – ибде алҷаң социльнай полызығлар.
Сессия тоғызы тузында
Аннаң пасха, прай СВО араласчыларына хоза хабазығлар кирілче. Оларға коммунальнай полызығлар паза тиксі тыхтағ ӱчӱн хорадығларға компенсация тӧлелер. СВО араласчызы пес одынып чылыдылчатхан турада чуртапчатхан полза, ағаа хара тас аларына компенсация ахчазы пирілер. Депутаттар пу закон проектін пір ӱннең алыбысханнар.
Пу сессияның ӧӧн чардығы омбудсменнернің 2023 чылдағы тоғыс салтарларына чарыдылған. Ирткен чылда хайди тоғыныбысханынаңар пастағызын чоох тутхан Хакасиядағы кізі праволарынҷа уполномоченнай Андрей Шулбаев. Ол чооғын пастир алнында Россияның кізі праволарынҷа уполномоченнай Татьяна Москалькованың адынаң Ӧӧркі Чӧп кнезі полған, амды депутат полчатхан Владимир Штыгашевке Аарластығ пічік читірген.
2023 чылда омбудсмензер 602 айланыс кіртір. 2022 чылнаң тиңнестірзе, оларның саны 10 %-ке ӧс партыр. Кӧбізі чааҷы службазынаң палғалыстығ. Андрей Шулбаевтің таниинаң, андағ айланыстар, 2022 чылнаң тиңнестірзе, ікі хати ӧс парғаннар.
Хакасиядағы кізі праволарынҷа уполномоченнайның аппарады СВО-да пленге кір парғаннарны айландырарынҷа ӧткін тоғынтыр. Хайди искірген Андрей Шулбаев, ол тоғыс сылтаанда 2022 чылдаң сығара піcтің алты чир-суғҷыбыс ибінзер айланған. Ідӧк олар чааҷы службазына парарын соона чылдырар, чааҷы службазынаң сығар паза отпускка килер сурығларҷа кӧп тоғынтырлар.
Иң не кӧп айланыс Ағбан город, Ағбан пилтірі паза Таштып аймахтары чуртағҷыларынаң кіртір. Ағырсымнығ сурығлар санында, чааҷы службазынаң пасха, кибірли ЖКХ, хазых хайраллиры, экология, кӱс структураларының хылынғаны.
Ікінҷізін сан пиріснең Хакасиядағы пала праволарынҷа уполномоченнай Ирина Ауль чоох тутхан. 2023 чылда уполномоченнайның аппарадынзар 1041 кізі айлантыр. Иң ағырсымнығ сурығлар палаларның сӧбіреде чуртир, ідӧк ӱгредіг алар праволарын арачылирынаң палғалыстығ полтырлар.
Іҷе-пабалардаң оларның палаларына имнег полызиин пирер сурыныстар чыл сай ӧсчеттір. Ол айланыстарның кӧбізі республикада алынҷа специальностьтығ имҷілер чох полғанынаң палғалыстығ тіп таныхтаан Ирина Ауль.
Ағырсымнығ сурығлар санында ідӧк ӧкіс палаларға чурт пирері. 2023 чылның 1 январьына чурт аларына теесте 2709 кізі турчатханы санға алылған. Ол санда 2240 ӧкістің (18 частығ паза ас парған) чурт алар правозы чит килген, че толдырылбаан.
Хакасиядағы пала праволарынҷа уполномоченнай алынҷа хайығ республикада алименттерҷе кӧп алым полғанына салған – тиксі 1 миллиард 300 миллион салковайға. Ідӧк олған лагерьлерін нааҷылап пастирға киректелчеткенін таныхтаан.
– 2025 чылдаң хазнада олған лагерьлерінзер палаларны квота оңдайынаң ысчаң механизм тоғын сығар, – искірген Ирина Ауль. – Пістің лагерьлер, тізең, 50 чыл мының алындох пӱдірілгеннер.
Халғанҷызын Хакасиядағы идінҷектер праволарын арачылирынҷа уполномоченнай Василий Кудашкин сан пиріс иткен. Аның искіриинең, 2023 чылда 446 айланыс кірген. 2022 чылнаң тиңнестірзе, оларның саны 35 %-ке ӧс парған.
Прай искіріглерҷе чӧптер пирілгеннер, хайзылары ол кирекнең палғалыстығ полчатхан хазна органнарынзар, узы-пазына сығарына, ызылғаннар.
Ӧӧн сидіксіністер санында: кічіг паза ортын бизнеске хазна хабазиин алҷаң оңдайлар (68 айланыс), хазна органнарының, орындағы пос устаныс органнарының право хайыстырчатхан хайыныстары (62), чарытхы сетьтерін тартырары (41), хазна паза муниципалитет контракттарынҷа обязательстволарны толдырбааны (35), тибіреділбес ис-пайның кадастр паазы (35).
Ідӧк идінҷектер тарифтерге, налогтарға, сыныхтағ органнары удаа сыныхтапчатханына, уголовнай киректер асчатханына, конкуренцияны сын оңдайнаң апарбинчатханына, административнай нандырыға тартчатханына хоптантырлар. Идінҷектерні хыза пасханы оларның саны хызырылғанында кӧрінче.
– 2023 чылда Хакасияда МСП субъекттері, 2017 чылнаң тиңнестірзе, 1271-ге алай 6,86 %-ке ас пол парған, – искірген омбудсмен.
Ідӧк Василий Кудашкин, чооғын тоосчадып, идінҷек паза Ӧӧркі Чӧп депутады полған Дмитрий Ивановты хумартхылап саларға чӧпнең сыххан. Ол, пос кӧңнінең СВО-ға парып, 2023 чылда матырлар ӧлімінең чат халған, ӱреен соонда Мужество орденінең сыйыхтаттырған. Аның пис пала халған.
Сессияның соондағы сурығларының пірсі «правительство чазы» полған. Депутаттар пу хати республика правительствозы чуртағҷыларны иргі изелчеткен туралардаң кӧзірерінҷе хайдағ тоғыс апарчатханын истіп алғаннар. Сан пиріснең Хакасияның пӱдіріг паза ЖКХ министрі тоғызын толдырчатхан Валерий Келин чоох тутхан. Ол 2012 – 2017 чылларда изелчеткенге саналған туралардаң кӧзірерінҷе адрестіг программа тоғынчатханынаңар искірген, пӱӱл ол тоғызын тоос салар тіп кӧрілче.
– Пӱдіріг министерствозы изелчеткен чурт реестрін тӧреміл апарча, – чоохтаан ол. – Амғы туста андар тиксі, 2017 чылның 1 январьы соонаң изелчеткенге саналған, 91 кӧп квартиралығ тура кірче.
Валерий Келин чуртағҷыларны кӧзірері федеральнай законодательствоҷа апарылчатханын таныхтаан: чурт пастап пурун изелчеткенге саналған тураларның чуртағҷыларына пирілче. Сағам 2017 – 2022 чылларда изелчеткенге саналған туралардаң кізілерні кӧзірерінҷе программа тимнелчеттір. Чоох парча 43 турадаңар, хайда 1300 кізі чуртапча. Оларны кӧзіреріне республика бюджедінең 1 миллиард 700 миллион салковай позыдарға кирек.
– Бюджет уйан даа полза, 2020 чылдаң пасти ол кӧстеглерге «Чурт» хазна программазынҷа хоза ахча позыдары кӧріл парған, – таныхтаан Келин.
Ӧӧркі Чӧптің экономика политиказынҷа, промышленностьча, пӱдірігҷе паза транспортча комитедінің кнезі Леонид Быков, хоза чоох тудып, чурт чыындызында ревизия иртірерге паза республиканың маневреннай чыындызын тӧстирге кирек тіп таныхтаан. Ол чыынды чуртағҷыларны кӧзірерінде паза сағыбаан саайлар сығысхан туста тузалығ полар тіп кӧрілче.
Ідӧк республика правительствозына муниципалитеттернең ӧткін тоғынарға, Хакасия чирінде пар полған тураларны сыныхтирға, изелчеткен туралар санын хызырарынҷа мероприятиелер планын тимнирге, чурт аларына, тыхтирына паза нааҷылирына ахча табар сурығҷа тоғыныбызарға чӧптер пирілген.
Сомнар Дмитрий Сунчугашевти
Автор :
Альберт Толмашов
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы