Чир-суунзар саңайға айланды
29.03.2024
Хабарлар
Леонид Романович Кызласовтың хумартхы тазы республиканың музей-культура кіні алнында турғызылған
Хумартхылас. Ағбанда Хакасияның музей-культура кіні алнында саблығ ученай паза археолог Леонид Романович Кызласовтың хумартхы тазы пайрамни азылды
Кӧрік айының 24-ҷі кӱнінде Леонид Романович Кызласовха 100 час толарҷых (аның чуртас чолынаңар «Хакас чирі» газетаның кӧрік айының 22-ҷі кӱнінің сығарызында пазылған). Пу пайрамға удур Хакасия правительствозы паза учёнайның оолғы Игорь Леонидович Кызласов хумартхы тас турғызарға тимненгеннер. Ол ирткен субботада пайрамни азыларға кирек полған, че Москва алтындағы хорғыстығ кирек ӱчӱн чылдырыл парған. Ӱрге нимес. Пу неделяда кӧрік айының 26-ҷы кӱнінде Леонид Романович Кызласовтың хумартхы тазы пайрамни азылған.
Хумартхы тас учёнайның адын ал чӧрчеткен Хакас национальнай чир-суғ ӱгренҷең музей алнындағы ачых ортызында турғызылған. Пайрамни азарына аны ах торғынаң чаап салғаннар. Тимненіс парчатхан туста ачыхсар чон чыылысхан: Леонид Романовичтің туған-чағыннары, Хакас чонның Улуғлар чӧбінің кізілері, ученайлар, артисттер, культура тоғынҷылары, чир-суғ ӱгренҷең музейнің тоғынҷылары, хабарҷылар паза хығыртылған аалҷылар. Оларның аразында адирға кирек учёнайның палалары Игорь паза Ирина Кызласовтарны, Россияның писательлер пірігізінің кізізі, хабарҷы Людмила Костякованы, республика пазының орынҷызы Богдан Павленконы, Ӧӧркі Чӧптің культураҷа, ӱгредігҷе паза наукаҷа комитет кнезі Оксана Разваринаны, алында республика парламентінің кнезі полған, амды депутады полчатхан, Россияның тархын-чаа пірігізінің (ВРИО) региондағы пӧлиинің тӧстегҷі чӧбінің кнезі Владимир Штыгашевті, Хакасияның культура министрі, ВРИО-ның региондағы пӧлиинің кнезі Светлана Окольникованы, хумартхы тасты чайаан устарның пірсі Андрей Белыйны паза театр, кино актёры Амаду Мамадаковты.
Архитектор Андрей Белый (сол саринаң пастағызы), учёнайның палалары Ирина паза Игорь Кызласовтар
Саблығ чир-суғҷыбыс Леонид Кызласовтың Хакасияа паза тиксі Россияа ағылған тузазына паалағ турғысчаа чоғыл. Ол, тархын паза археология істезіглерін иртіріп, оларны нинҷілерні чіли пір монҷыхха ипти чізілдіріп, Хакас чирінің пурунғы чуртазын амғы тусха читіре хайди алысханын палғалыстыр салған. Чоох тутхан полған на кізі Леонид Романовичтің улуғ хозымын, тузазын таныхтап турған. Анзы амғы паза таңдағы тӧлге читірілерге кирек, ол санда пу хумартхы тас пастыра.
– Піссер улуғ кізі – Леонид Романович Кызласов – килді, позының чир-суунзар айланды, – пу сӧстернең пастаан чооғын Улуғлар чӧбінің кнезінің пастағы орынҷызы, тархын наукаларының кандидады Андрей Асочаков. – Чуртас тооза Хакасия ӱчӱн тоғынған, чоныбыстың, чирібістің пос тархыны полар ӱчӱн ол прай ниме иткен! Пӱӱн ол пу хумартхы тас пастыра чир-суунзар айланча, пӱӱн ол тӧреен ибінзер айланча, хайда аның сылтаанда тӧстелген пу музей паза музей кирее. Пістің чонда аның ады сын патриот чіли чӱреебісте, сағызыбыста хаҷанға даа халар паза ӧсчеткен тӧлге чахсы кӧзідім полар. Алғыс, Леонид Романович, сірер ибдезер!
Хумартхы тасты чайааннар М.Б.Грековтың адынаң чааҷы хоосчылар студиязының скульпторы Алексей Чебаненко паза архитектор Андрей Белый. Игорь Леонидовичтің таниинаң, хумартхы тас уғаа пӧзік синде тимнелген. Чайаачы устар Леонид Романович Кызласовты хайдағ омалығ чайирын постары пӧккеннер. Іди олар аны 42 частығ археолог омазын чайап саларға чаратханнар.
– Хумартхы тас азылза, сірер кӧрерзер: «Чаалазығ орнында чалғыс таа кізі – чааҷы!» Аның омазында Кызласовтарның сын оолғын кӧрерге чарир. Мин чыылған чон алнында пу хумартхы тасты пӧзік синде чайаан устар Алексей Чебаненкоға паза Андрей Белыйға алғызым читірчем. Пу проектті чуртасха кирерге оңдай тапхан ӱчӱн Хакасия правительствозын алғыстапчам. Пу хумартхы тас Ағбанға тынызын пирче, аны пастыра – тиксі республикаа. Анзын сірер пос хараанаң кӧрерзер, – теен оолғы. Хызы Ирина Леонидовна хумартхы тасты ідӧк пӧзік паалаан паза чайаачы устарның морсымнығ тоғызын таныхтаан.
Хакас чонының сын оолғы – іди аны чоох тутханнарның кӧбізі адаан. Ол санда аннаң хада 60-ҷа чыл таныс полған Владимир Штыгашев. Арғызын чылығ сӧстернең сағысха киріп, чоох тутчатханда, хумартхы тасты чапхан ах торғы чилге саптырыбысхан. Чыылған чон алнында ӧӧн позы Леонид Романович Кызласов турыбысхан. Аның кӧрізі, тиксі омазы уғаа тӧӧй чайалтыр. Археология істезіглерін иртіріп, Хакас чирінің чазыларында чуртазының ӧӧн чардығын иртір салған учёнай чир-суунзар ол омазынаң айландырылғаны хап-орта полар. Аның азахтары алтында, тізең, кӱргеннер паза хоостығ хайалар: кимдегі руна пічіктері, Пойар пічии (хайадағы хоостығ археология хумартхызы) паза кӧзее тастар... Ситкіп кӧрген кізілер, тізең, тастардағы хоостар аразында танктар хоосталғанын кӧр табарлар. Анзы учёнайыбыс Илбек Ада чаа араласчызы полғанын таныхтапча. Оолғы Игорь Леонидовичтің искіриинең, пабазы позының чуртазында иң улуғ чидиине Илбек Ада чаада Ада чир-суубысты арачылирында араласханын санаан...
Хумартхы тасты пайрамни асхан соонаң чыылған чон аның тӧзінзер хызыл паза ах порчолар салғаннар. Чағын пастырып, Леонид Романовичнең кӧстең кӧске кӧріскеннер, изен-минді пиріп, пос алынҷа илбек чир-суғҷыбысха алғыс сӧстерін читіргеннер.
Сомнар Альбина Чистогашевани
Автор :
Наталья Сюптерекова
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы