«Тағ кізізі» (чоох)
Автобус сағыҷаң чирде одырҷаң пос орын чоғыл. Сарина, билет алып алғанына ӧрініп, истіг орын таап алып, тур салған. Автобус ам даа чоғыл. Аар-пеер хайынысчатхан кізілерні аңдып турчатханда, аның харахтары пӧзік сыннығ, хап- хара састығ оолда тохтааннар. Оолға сизіндірбин, Сарина андар ла кӧр салча. Оол, тізең, минің сілиимні кӧр хал теен чіли, пір орында турбин, кӧӧлҷе аар-пеер пастыр чӧрген.
Кирек автобус, киліп, турыбысханда, кізілер андар іділізе тӱскеннер. Сарина оларғаох хозылған. Автобуста, позының орнын таап, кӧзенек хыринзар одыр салған. «О-о! Пайаағы оол пуох автобуснаң парчаттыр». Кіріп, позының орнын кӧрглепче. Анаң, киліп, Саринанаң хости ипти ле одырыбысты. Андағ нимені сағыбаан хыстың тынызы даа тохтап парған чіли пілдірген.
Автобус тибіребіскен. Саринаа чол чахсы таныс: ол пу чолҷа пілбес нинҷе хати чӧр салған, аннаңар даа хыс аар-пеер хылчаңнабинча. Пара-пара, автобусха абыдып, уйархап пастабысхан. Уйғу-алыпнаң іди харбас парчатхан туста, хыринда кем-де «пастарың истіг иде салып алыңар» чоохтаныбысхан. Хонҷығынзар кӧрібіссе - анзы аннаң чоохтасча.
- Ирееленмеңер, пастарың иңніме салып алыңар,- тіпче ол пазох.
- Чох-чох, алғыс, - нандырған Сарина, чалтан парып. Хыстың уйғузы саңай чарбых парған.
- Хайдар парчазар? - айланды оол хыссар.
Іди кӧп ниместең чоох-чаахха кірібіскеннер. Хыс аалына читкенін сизінмин дее халған. Сарина автобустаң тӱзібіскен, оол аннаң андар чолын узаратхан.
Пістің хыс полған на сай, ибінзер килзе, аны-мыны идіп, маңнанып алза, ӧӧрелерінең тоғазып аларға маңзырапча. Пӱӱн ідӧк.
- ... Мин аны нымахтағы оол тіп сағынғам. Миннең чоохтас сыхханда ла, сизінгем - тіріг кізі, - искірче ол пӱӱнгі тоғазығдаңар ӧӧрелеріне.
-... ол тӱсте дее тӱзелбес сіліг оолның хыринда тынарға даа хорыхчам, анзы, тізең, «пазыңар иңніме салыңар» тіпче, - хыстар аның чооғын хынып исчеткеннерін сизініп, ол чооғын аннаң андар узаратча. - А мин «чох, чох» тіпчем.
- Анаң пазыңны иңніне сал салбаҷаң ма? Ағаа хоза, хулағы алтына харых тартып одырарҷыхсың, сағаа даа истіг поларҷых, ол даа эрінмесчік, - ойназып, кӧгліг хатхырысчалар ӧӧрелері.
Неделя пазынаң Сарина пазох ла аалзар чол тутча. Билет азынада ал салып, автобуста одырча. «О, ниме пу?!» - мына наа танызы кіріп одыр!
Ағаа хоза, Сариназар кӧріп, иргі танызына чіли кӱлінче. Амды ол аннаң пір-ікі орын азыра одырыбысты. Сариназар айланып, сурча: «Пазох чорых сығыбыстар ба?» Ол-пу сӧстернең алысханнар, автобус тибіребіскен. Кізілер азыра одырчатхан постары чоохтаспин парчалар... Сарина, аалына читкенде ле, анымҷох пиріп, ирткен.
- Киртінзеңер - киртініңер, киртінмезеңер - киртінмеңер, - чоохтаан ол иирде ӧӧрелеріне. - Пілчезер бе кемні кӧргем?
Суриин тоозарға даа маңнанмаан, «Сіп-сіліг оолны!» - пір ӱннең нандырғаннар ӧӧрелері, кӧгліг хатхырызып.
- Мин ибзер нинҷе чӧрчем, алында аны пір дее кӧрерге киліспеен. А мында ікінҷізін тоғасчам. Хайхастығ... - узаратхан чооғын Сарина.
- Чох, чох-а, ол олаңай кізі полбас, тағ кізізі полар, - тіпче ӧӧрелерінің пірсі Като. - Ноға? Пастағызы, синің чооғыңнаң, ол най сіліг, ікінҷізі...
- Син чахсы кӧргезің ме, аның кӧміскелері пар ба? - ӧӧрезіне читіре чоохтанарға пирбеен Майа.
- Сынап таа, айа-а, кӧміскелері дее чох полза, тағ кізілерін уғаа сіліг тіпчелер.
- Тағ кізізі полза, ам сині салбас, ол тикке килбеен. Сині позының чирінзер апарбаанда, халбас. Піди, пірсі пірсіне ниме-де хозып, ойназып, хыстарның чооғы тағ кізілерінзер айлан парыбысхан: хаҷан кем кемнең ниме искенін, хайди тағ хыстары, пістің чирдегі оолларға кӧӧленібізіп, постарының чирінзер апарыбызарға харасчалар...
Ол иирде Сарина, узуп полбин, илееде чатхан. Сағыстары аны сіліг нымахча ал чӧргеннер... Анда, ол нымахта, аннаң хада «тағ кізізі» полған.
Пазағы кӱнінде Сарина городсар парарға ирте сығыбысхан - тоғысха парғанҷа, тынанып аларға. Автобус сағыҷаң чирде кізі дее чох полған. Автобусха даа одырыбысханда, анда пос орыннар кӧрінглепче. Соондағы орынзар иртчеткенде, кем- де аннаң изеннесче. Кӧрібіссе - «тағ ээзі»! Хыс, изеннезіп, иртібіскен. «Андағ ниме полҷаңох ноо? Сынап таа, «тағ ээзі» сырбалыбысты таң. Пістіңнернең ӧнетін чӧптессе дее, іди киліспес...» Пос орынға одырарға ла маңнанған - оол-чахсызы хыринда напли тӱскен. «Тарынмассар ба? Чол ырах, чоох-чаахнаң пілдіртпес», - теен ол. «Тағ кізізінің» тоғазыға ӧрінгені іле кӧрінген.
Городха читкенде, оол, Саринаа автобустаң сығарға полыс пиріп, андар айланған: «Минің Сірерзер пір сурыныс пар - миннең хада киноға пар килерге. Хайди кӧрчезер?» Хыстың ікінҷілепчеткенін кӧріп, хосхан: «Мин кӧп ниме сурбинчам нооза, киноға ла пар килерге». Оолның хап-хара харахтары хыссар сурыныснаң кӧргеннер. Сарина, оларға аптат салған чіли, тоғырлан полбаан. «Че, пар таа килерге чарир, тус пар», - теен ол.
Кинотеатрдаң сыхханнарында, кӱн ортызына чит тее партыр. Тасхар уғаа истіг кӱн турған. Ибіркізі прай пу кӱнге пуларнаң хада ӧрінчеткенге тӧӧй полған. Аннаңар даа полар, остановкаа читкеннерінде, оол «Хайдағ чахсы кӱн, кӧмес чазағ парааң» теенінде, хыс, ағаа пір дее ниме нандырбин, аннаң андар пастыр сыххан.
Тамара САЗАНАКОВА
(Узарааны полар)
Хоостар Илья ТОПОЕВТИ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |