АНЫҢ ХОЛЫНДА ТАС «ТІРІЛЧЕ»
14.09.2016
Хабарлар
Халғанҷы туста Хакасияда туризм ӧткін тиліпче. Ідӧк, аннаң nip дее халбин, сувенирлер кирее тиліп одырча. Пасха хан чирлерінең алай 6а хазнабыстың пірее регионынаң килген аалҷылар, ыраххы Хакасиязар чорых сағыста ӱрге халзын тіп, Хакас чирінең, культуразынаң, чир-чайаанынаң палғалыстығ аймах-пасха сувенирлер алып аларға сағынчалар. Пістің чир-суғҷыларыбыс таа туған-чағыннарына пос оңдайлығ, пасхазынина тӧӧй нимес сыйых читірерге сағынчапар. Чапсых сувенир алып алар ӱчӱн, олар пу кирекнең айғасчатхан устарзар айланчалар. Андағ устарның пірсі полча Василий Асочаков.
Василий Фёдорович Пии аймааның Чоғархы Киндірліг аалында ӧскен. 10 классты 1966 чылда Ис пилтірі аалдағы школада тоосхан. Анаң ол Хызылчардағы технология институдының иирдегі пӧлиине ағас тимнеҷең специальностьха ӱгренерге кіріп алған. Кӱнӧрте Василий Фёдорович тоғынҷаң. Институт соонаң ол Хызылчарда чуртирға халған. Кӧп чыллар «Крассельстройтранста» снабжениеҷе пастыхтың орынҷызы полып тоғынған.
Тынаға сых парғанда, Василий Асочаков хонғаны Эмилия Михайловнанаң хада тӧреен чирінзер айлан килген. Асхыс аалда тура пӱдіріп, алтынҷы чылы мында чуртап парирлар.
Хайди сувенирлер идіп пастаазар тіп суриима Василий Фёдорович піди нандырған:
«Тынаға сых парғанда, пос тус кӧп пол парған. Пастап ағастаң хаңзалар, айахтар, аңнар фигураларын киртіп пастаам. Анаң мал, киик, пулан сӧӧктерінең, мӱӱстерінең аймах нимелер ит сыххам. Музейлерзер, ярмаркаларға чӧріп, хайдағ нимелер садылчатханын кӧрчезің. Сағынчазың, андағох сіліг ниме идіп, позыңны сынап кӧрерге. Пу киректе пасха устарнаң марығласчатханға тӧӧй пілдірче: пірее ниме оларның артых пол парча, пірее ниме - минің. Саба иділген нимені тӱзедіп одырарға сіренчезің».
Ідӧк Василий Фёдорович змеевикті хоости киртче. Пу тас ӧңінең чылан теерізіне тӧӧй, аннаңар аны іди адап салғаннар. Пурунғыда пу тас аймах ағырығларны имнепче тіп санаҷаңнар. Кӧзідімге, паc ағыриин, хан пӧзік полза, тузірерге полысчатханына киртінҷеңнер. Аннаңар аптекарьлар змеевиктең иткен ідісте имнер тимнеҷеңнер, андада олар улам туза ағылчалар тіп. Мынзынаң тастың пасха ады, аптекарь тазы, палғалыстығ. Наукада, тізең, аны серпентинит тіпчелер. Амғы туста змеевикнең тураларның істі-тастын чазирында тузаланчалар, аннаң аймах сувенирлер, иб аразында тузаланҷаң ниме-ноолар (вазалар, свечі турғысчаң ідістер, абдыраҷахтар паза аннаң пасха даа нимелер) итчелер.
Ус кізі змеевикнең тоғынарға сидік тіпче. Аны киртерге ӧнетін инструмент киректелчеткен осхас. Киртчеткен нимені най ніске идібіссе, сын парча тіп чоохтапча Василий Асочаков. Змеевик тасты ол Саяногорскта алып алчаттыр. Кииктің, пуланның тӱс парған мӱӱстерін таныс аңҷылар ағыл пирчелер. Інек, пуға мӱӱстерін табарында, тізең, мал тутчатхан кізінің сидіксініс чоғыл.
Василий Фёдорович иткен сувенирлер ӧӧнінде Хакасияа, аның тайғада чуртапчатхан аңнарына чарыдылған. Ағастаң иткен айахтарда ол Хакас чирінің тас обааларында, хайаларында чайалған петроглифтердегі малларны, аңнарны, ӧртеп, хоостапча. Тоғыстарын ус кізі республиканың музейлерінде, кӧзідіге сығарып сатча.
Ӱр ниместе Казановкадағы музей-заповедникте ирткен «Алтын Ас» ӱлӱкӱнде ВФ.Асочаков мастер-класс иртірген. Мында ол, кӧрігҷілерге айғасчатхан киреенеңер чоохтап, тоғыстарын кӧзіткен.
Василий Фёдоровичтің чағыннары аның сувенирлер идерінең айғасчатханына чахсы хайчалар, чылығ сӧстернең, кӧңнін кӧдіріп, махтапчалар. Пархалары, ааллап килзелер, ағаларының узанчатханын хынып кӧрчелер. Хакасиязар килген туристтер дее ВФ.Асочаковтың тоғыстарын чахсы алчалар.
Автор :
Татьяна КЫШТЫМОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы