ХЫНЧАТХАН ТОҒЫЗЫНДА ААРЛАСНАҢ ТУЗАЛАНЧА
28.09.2016
Хабарлар
Виктория Алексеевна Карамашева... Пӱӱн аның пайрамнығ тӧреен кӱні. Пу кӱн ағаа gj пайрамнығдаа полза, оланы тоғызында, Н.Ф.Катановтың адынаң Хакас хазна университедінде, иртірче. Ӱгредігаразында алғыстастар истіп паза сіліг чахайахтар алып, Виктория Алексеевна студенттерінзер, магистранттарынзар лекциялар хығырарға маңзырапча. Тоғызына уғаа хынчатхан, ағаа прай кӱзін пирчеткенӱгретчі Н.Ф.Катановтың адынаң Хакас хазна университедінде илееде чыл істен парир. Пайрамнығ тӧреен кӱні алнында піс Виктория Карамашеванаң тоғазып алғабыс. Улуғ опыттығ паза тирең пілістіг преподавательнең, чоохтазып, ӱр одыр салғабыс.
КІЧІГ ТУЗЫНДА
1956 чылда Таштып ай-мааның Чоғархы Сир аал-ында Алексей Иванович паза Елизавета Павловна Карамашевтер ирепчінің пастағы пала тӧреен. Олар аны Виктория тіп адап сал-ғаннар. Латин тілінең "Виктория" "Чиңіс" тіп тілбес-телче. Іҷе-пабазы пирген атха аның ээзі турысхан. Виктория Алексеевна Карамашева - профессор, филология наукаларынын, докторы, Россиянин, писа-тельлер пірігізінің кізізі паза хакас литературазы тар-х ын ын ын, істезігҷізі.
Ӱгредіг киреенде Виктория Алексеевна 30 чыл азы-ра істен парир. Пу тоғысха аның чолы іҷе-пабазының істенізінең пасталған. Хайди ам сағысха кирче Виктория Карамашева, пабазы Алексей Иванович 15 час-тығда школада олғаннарны сан санирға паза хығырарға ӱгредіп пастаан. Ідӧк ол ӱг-ренҷілерінең хада чазыда кӧп тоғынҷаң. Саарбах ту-зындох ол "За доблестный труд в Великой Отечественной войне" медальға турысхан. Анаң ол ӱгретчі-лер училищезінзер ӱгре-нерге кірген, армияа пар килген соонаң, Ағбандағы ӱгретчілер институдында угредиин узаратхан.
Таштып аймаандағы Ӧлең чазы аал мының алнындох кічіг полған. Анда пасталығ школа полған. Ортын класс-та ӱгренчеткен олғаннар, тізең, хонҷых аалзар ӱгре-нерге чӧрҷеңнер. Ӱгренҷі-лернең хада ідӧк кӱннің сай 3 километр чазағ чӧрҷең-нер Карамашевтер ирепчі.
- Іҷе-пабам тоғысха па-рыбыссалар, мині ууҷам
кӧр халҷаң, соонаң піс тее андар кӧскебіс. Хакастар-даң пасха анда ідӧк орыс-тар, чуваштар кӧп чуртаан-нар, - сағысха кирче Виктория Алексеевна.
Виктория Алексеевнаның пабазын партияның Шира-дағы райкомының хачызы-на турғысханнарында, Карамашевтер андар кӧскен-нер. Мында Виктория 10 класс тоосхан.
ӰГРЕДІГ
ЧЫЛЛАРЫ
- 1974 чылда мин Ағбан-дағы ӱгретчілер институ-дының филология факуль-тедінзер ӱгренерге кіргем. Кураторым Николай Геор-
гиевич Доможаков полған. Аның занятиелеріне піс прайзыбыс чӧрерге хын-ҷаңмыс, - тіпче ол.
Ікінҷі курста АГПИ-ның студенттері - Игнатий Мия-гашев, Николай Тюкпиеков, Илья Топоев, Анатолий Сул-треков, Геннадий Кичеев... паза Виктория Карамашева
- "Таң солбаны" литература пірігізіне чӧріп пастаан-нар. Аннаң устаан саблығ кибелісчі, драматург Михаил Еремеевич Кильчичаков.
Михаил Еремеевич пісті литератураа кӧніктір-ҷең. Мині, тізең, тексттерні орта тілбестирге ӱгретчең,
- таныхтаан ӱгретчі.
Таныхтирға кирек, Михаил Еремеевич Кильчича-
ков Виктория Карамашева-ның чуртазына улуғ хозым иткен. Поэттің устаанынаң "Таң солбанының" хай пі-рее араласчызы 1977 чылда Москвадағы А.М.Горь-кийнің адынаң Литература институдының хоос тілбес-тег пӧлиинзер кіріп алған. Ол туста институтта хакас-алтай группа асханнар.
- Пістің специальность-ха марығ чох полған полза, пасхазында пір орынға 50 азыра кізі полған. Пістің группада алтайлар паза ха-кастар ӱгренгеннер. Ӱгре-діг уғаа хатығ парған. Лек-цияларны піске саблығ уче-найлар хығырҷаңнар. Семинар тоғыстарында пістің тексттерібіс хатығ істезіге тартылҷаңнар, - студент чылларын сағысха кирче Виктория Карамашева.
Москвада ӱгренчеткен-де дее, Михаил Кильчичаков Хакасиядаң парған чиит оол-хыстарға хабасчаң.
Михаил Еремеевич, Москвазар килзӧк, обще-житиезер сығдыратчаң. "Па-лаларым, мин килдім. "Россия" гостиницазар киліңер," - хығырҷаң ол пісті. Піс, тізең, Михаил Еремеевич-сер пабабыссар ла чіли ой-латчаңмыс. Поэт пісті, гос-тиницаның пастағы хады-лында удурлап, анаң 16 хадылынзар апарҷаң. Анда ресторан полҷаң... - чоо-ғын узаратхан ол.
тоғыс
Ағбанзар айланғанда, Виктория Алексеевна ӱгре-діг киреенде істеніп пастаан. Андада ӱгретчілер институдының литература кафедразының устағҷызы Константин Антошин полған.
- Тоғысха алчатханда, ол минің алнымда пӧгін турғысхан - кандидат дис-сертациязын арачылап ал-арға, - чооғын узаратча профессор.
Пу пӧгінні ӱгретчі 1989 чылда толдырып алған. 1986 - 1989 чылларда ол Н.К.Крупскаяның адынаң Москвадағы ӱгретчілер институдында аспирантурада ӱгренген. Кандидат дис-сертациязын "Русско-хакасские литературные связи в системе взаимодействий литератур народов СССР" темаҷа пасхан. Аны ол маңнаныстығ арачылап алған. Че "че" тиирге ам даа ирте. "Филология наукала-
рының кандидады" атха турысхан соонаң даа, ученай узын аннаң андар узаратхан. 10 чыл пазынаң тыс пілбес ученай, Москвадағы ӱгретчілер университедін тоозып, доктор диссерта-циязын арачылап алған! Нинҷе-де чыл пазынаң Виктория Алексеевна Россия-ның писательлер пірігізінің кізізі полыбысхан. 2010 чылда, тізең, ученай универси-тетте профессор полыбысхан!
Пӱӱнгі кӱнде Виктория Алексеевна Карамашева Н.Ф.Катановтың адынаң Хакас хазна университедінде маңнаныстығ тоғынча. Филология факультедінің сту-денттеріне орыс паза хакас литератураҷа лекциялар хығырча. Ідӧк преподаватель Туванын, хазна университедінде лекциялар хығырча.
Улуғ опыттығ ученай ам-ды чииттернің устарына хабасча. Аның аспирантта-ры, кандидат диссертация-ларын маңнаныстығ арачылап, «филология наука-ларының кандидады» атха турысчалар.
СӦБІРЕ
1986 - 1989 чылларда Виктория Алексеевна Карамашева Н.К.Крупскаяның адынаң Москвадағы ӱгрет-чілер институдында ӱгрен-четкенде, ол Алексей Ко-няшкиннең танызып алған. Пу тоғазығ ікізінің дее чур-тазын алыстырыбысхан. Ка-захстанның чуртағҷызы олох институтта орыс тілі пӧ-лиинде ӱгренчеткен. Хоных хон салып, Алексей Коняш-кин Хакасиязар саңайға чуртирға килібіскен. Іди Ағ-бандағы ӱгретчілер тимне-ҷең институтсар ікі филология науказының кандидады килген. Алексей Михайлович орыс тілінең дисциплина апарча. Ученай ирепчі ам даа университет-те маңнаныстығ істен парча. Хада тоғынчатханнары оларны улуғлапчалар, сту-денттер, тізең, занятиеле-ріне хынып чӧрчелер.
Алексей Михайлович Виктория Алексеевнаның оол-ғы, ідӧк іҷе-пабазының чо-лын таллап, ХГУ-ның филология факультедінде ӱг-ренче. Ол пу университет-те чалғыс студент полар, неке, хайзының іҷе-пабазы ікізі ученайлар.
Автор :
Оксана СУНЧУГАШЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде