ХАКАС ТІЛІН ӰГРЕНЕРІНЕ КӰСТЕНІС
04.10.2016
Хабарлар
ПАЗОХ «ИНЕ ТІЛІ» РЕСПУБЛИКА ФЕСТИВАЛЬЫ ХАКАС ТІЛІН ИҢ АРТЫХ ПІЛЧЕТКЕН ӰГРЕНҶІЛЕРНІ ЧЫЫП АЛДЫ. ОЛ 30 СЕНТЯБРЬДА АҒБАҢДАҒЫ Н.Ф.КАТАНОВТЫҢ АДЫНАҢ НАЦИОНАЛЬНАЙ ГИМНАЗИЯ-ИНТЕРНАТТА ИРТКЕН. ТІЛ МАРИИНДА ПӰӰЛ 12 ӦМЕ КӰЗІНЕҢ СЫНАСХАН. ХАЙДАҒ ӦМЕ АНДА АРТЫХТАҢ АРТЫХ ПОЛЫБЫСХАН ПАЗА КЕМ АНДА ЧІТІГ ТІЛІНЕҢ ПРАЙЗЫН УТХАН? МАРЫҒНЫҢ АРАЛАСЧЫЛАРЫ АҒБАН ГОРОДТАҢ, АСХЫС, ТАШТЫП, ПИИ, АҒБАН ПИЛТІРІ, АЛТАЙ АЙМАХТАРЫНАҢ ПОЛҒАННАР. ІДӦК ПӰӰЛ «ИНЕ ТІЛІ» ФЕСТИВАЛЬДА ПАСТАҒЫЗЫН НА ОРДЖОНИКИДЗЕ АЙМААНЫҢ ӰГРЕНҶІЛЕРІАРАЛАСТЫЛАР! МАЙРАСТАР ААЛДАҒЫ ШКОЛАНЫҢ ӰГРЕНҶІЛЕРІ ХАКАС ТІЛІН УЙАН ПІЛІП, ХАЙ ПІРЕЕЗІ, ТІЗЕҢ, ТІЛНІ ПІР ДЕЕ ПІЛБИНЧЕТСЕ ДЕЕ, АНДА АРАЛАЗАРҒА ПОСТАРЫ ХЫНҒАННАР. АНЗЫ ӦРІНДІРЧЕ! ӦӦНІ - ТІЛНІӰГРЕНІП АЛАРҒА САҒЫС!
МАРЫҒДА «КӰН ЧАХАЙАХТАРЫ», «ИС ПИЛТІРІНДЕГІ АЛЫПТАР», «ХАРТЫҒАЛАР», «АЛА ПАРЫСТАР», «ӦТКІННЕР», «АПЫП АҢҶЫЛАР», «СЫДАМАХТАР» ПАЗА ДАА ПАСХА ЧАЙААЧЫ ӦМЕЛЕР АЙМАХ НОМИНАЦИЯЛАРДА ЧІТІГ УСТАРЫН КӦЗІТКЕННЕР.
ПӰӰЛ ФЕСТИВАЛЬ КИНО ЧЫЛЫНА ЧАРЫДЫЛҒАН.
Минің кӧрізімнең, «Ине тілі» фестивальда иң хынығ паза ара-ласчыларның хайиин матап тарт-чатхан номинация - ол «Тады-рада, табырах чоох». Пу марығда олғаннарға пирілген текстті 40 секундаа табырах, тадырада хығырыбызарға кирек полған. Ирткен чылда пу марығда Асхыс аймаандағы Калинин-дегі ортымах школаның ӱг-ренҷізі Дима Боргояков прай-зын хайхатхан. Ол пирілген тусха текстті нинҷе-нинҷе ха-ти хығырыбысхан. Пӱӱл ирткен марығда Дима аралас-ханох! Сценазар сыхханда, кӧрігҷілер паза жюридегілер аны танып салғаннар! Ирткен чылда «Ине тілі» фестивальда саблан парған оолағас пӱӱл дее прайзын асхан. Пирілген текстті Дима иң табырах хы-ғырыбысхан! Аны ол тирлеен-ҷе, хол сірлескенҷе тадырада, табырах хығырған! Кӧрігҷілер аның узына матап айа сап-ханнар. Іди чітіг тілліг Дима Боргояков позының чайаачы ӧмезіне иң кӧп балл ағылған! Таныхтирға кирек, пӱӱл «Тадырада, табырах чоохтың» тексті, ирткен чылдағызынаң тиңнестірзе, улуғ полған. ПІ-реезіне хынығ полза, пу пиріл-ген текстті 40 секунда аразына табырах, тыыда хығыр кӧ-ріңер.
Теп-теп, тепкленмин,
Тілге кірзе, тібіспин,
Сӧске кірзе, сӧкленмин,
Чонның сӧзін сырбабин,
Чабалларнаң ыырласпин,
Арығларнаң сарыспин,
Чабал чӱрек сығарбин,
Чабал харах кӧріспин,
Чахсыны харғабин,
Суға кірзе, суулабин,
Тайғаа кірзе, хырыспин,
Таға сыхса, таласпин,
Аалға кірзе, алданмин,
Артых ачығланмин,
Иртіре хомзынмин,
Изенде изен,
Хазыхта хазых,
Тигір тізе, Тигір!
Чир тізе, Чир!
Хамыспынаң халғах!
Халағай! Халах!
Хайҷы, хайҷы хай итті.
Хай итті тіп, кем тіді?
Тай іҷезі пиг тід і,
Пиг тіді тіп, кем тіді?
Чеенізі хул тіді,
Хул тіді тіп, кем тіді?
Тайызы тағ тіді,
Тағ тіді тіп, кем тіді?
Кӧйізі кӧл тіді,
Кӧл тіді тіп, кем тіді?
Ағазы Ада чир тіді,
Ада чир тіп, кем тіді?
Инезі Ине чир тіді,
Ине чир тіп, кем тіді?
Хайди мин таныхтаам, пӱӱл пастағызын на фестивальға Орджоникидзе аймааның ӱгренҷілері килділер. Хайди чоохтаан ӧменің устағҷызы Галина Сарангова, ма-рыға 7 ӱгренҷі килген. Олар 10, 9, 7 класста ӱгренчелер. Ідӧк мары-ға килген 4-ҷі класстағы ӱгренҷі.
- Олғаннар фестивальда пос кӧңнінең аралазарға сағыныбыс-ханнар. Піс пірдеезін кӱснең ағыл-баабыс. Килген олғаннарның кӧбізі орыстар, пір ле пала хакас - ол ла хакас тілін чахсы пілче. Марыға тимненчеткенде, иң аар полған хакас тілінең чоохтазары. Мында иң кӧп паза тирең тоғыс апа-
рылған, кип-азахтар тимнирі, ті-зең, табырах иділ парған. Хай пі-реезі хакас кӧг тиріглерінең ой-напча. Олар аалда ӧнетін кружок-ка чӧрчелер. Іди піске улам ту-залығ пол парғаннар. Прайзы чӱ-рексіпчебіс, ӱгренҷілер дее, піс тее, устағҷылар, - чоохтапча ӧме-нің устағҷызы Галина Николаевна Сарангова.
Хайди таныхтаан «Ине тілі» фестивальный устағҷызы Зинаида Андреевна Чертыкова, пӱӱл марыға прай даа чайаачы ӧмелер чахсы тимнен салтырлар. Улам ӧріністіг, хаҷан олғаннар костюм-нар тимнеп килчелер. Сынап таа, сизінгенде, пӱӱл фестивальда полған на ӧме ӧнетін кип-азах тігіп килтір. Алынҷа таныхтирҷыхпын Пии аймааның Хызыл хара суғ-дағы, Асхыс аймааның Калинин-дегі, Ағбандағы НФ.Катановтың адынаң национальнай гимназия-интернаттың ӱгренҷілерінің кос-тюмнарын. Ідӧк пӧзік паалағ пи-рерге сағынчам хакас тілінең чахсы чоохтасчатхан ӱгренҷілерге. Олар - Айза Чебодаева (Н.Ф.Ка-тановтың адынаң национальнай гимназия-интернат), Валерия Бабаева (Ағбандағы 24 № школа), Дима Боргояков (Асхыс аймаан-дағы Калининдегі ортымах школа)
паза даа пасхазы. Алынҷа чоохтирға кирек Майрас-тар школаның ӱгренҷіле-рінеңер. «Тадырада, табырах чоох» марығда пу аалның ӱгренҷізі, сценаа сыхханда, пирілген текстті хығыр полбаан. Анзы піл-дістіг. Орыс палаа пасха тілнең пирілген текстті хы-ғырарға сидік полчатпас па. Че ол хығырарға матап кӱстенген! Хайди чоохтапча Галина Сарангова, оларның ӧмезі «Тадырада, табырах чоох» марығда араласпасха сағынтыр, че пу оолах, тіл пілбинчетсе дее, «Мин анда арала-зам!» тіптір. Оолах текстті хығыр полбаан даа полза, кӱстенгені ӱчӱн кӧрігҷілер ағаа матап айа сапханнар!
Амды «Ине тілі» фестивальный чиңісчілеріне-ңер. Ill орынны Ағбандағы 24 № школаның «Ағбанның алыптары» паза Пии ай-маандағы Хызыл хара суғ-дағы школаның «Тайға алыптары» ӧмелер алып алғаннар, II орынны Ағбандағы Н.Ф.Катановтың адынаң национальнай гимназия-интернаттың «Сыдамахтары» холға кирген, I орынға, тізең, Асхыс аймааның Калининдегі ортымах школазының «Таң чарии» ӧмезі турысхан. Та-ныхтирға кирек, 2015 чылда Кали-ниндегі ортымах школа ідӧк пас-тағы орынға турысхан полған. Фестивальның чиңісчілеріне дип-ломнар паза ахчалығ сертификат-тар читірілген. Ідӧк олғаннарға улуғ сыйых полған Пётр Курбиже-ковтың «Айдолай» алыптығ нымах книгазы!
СӦС СОО: «Хабар» газетаның ӧмезі «Ине тіпі» фестивальның араласчыларына кибірли позының сыйиин читірген.
Пӱӱл редакцияның грамотазына паза 2017 чылның / чарым чылына республиканың «Хабар» газетазына тикке пазынысха Ағбанның 24 № школазының паза Ағбандағы Н.Ф.Катановтың адынаң национальнай гимназия-интернаттың ӱгренҷілері турысханнар.
Автор :
Оксана СУНЧУГАШЕВА Сомнар Елена САГАТАЕВАНИ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде