ХАЛҒАН САҒЫСТАР, ИДЕР ТОҒЫСТАР
12.10.2016
Хабарлар
Ағбанда 30 сентябрьда хакас чонның «Ине тілі» республика фестивальы ирткен. Чыл сай пу мероприятие республиканың таланттығ паза чайаачы олғаннарын чыыпча. Пӱӱл марығ хайди ирткенін паза пазағы чылда андар хайдағ алызығлар кирілерін салтар итче «Ине тілі» чӧрімнің устағҷызы Зинаида Андреевна Чертыкова паза олғаннарның устарына паалағ пирген эксперт, ХакНИИЯЛИ-ның фольклор секторының устағҷызы Надежда Степановна Чистобаева.
Зинаида ЧЕРТЫКОВА:
- Пӱӱл «Ине тілі» фестиваль 13-ҷі хати иртті. Сағынчам Асхыс аймаандағы Калининнің ортымах школазының ӱгретчізі Рустам Юрьевич Канзычаковты паза Пии аймааның Хызыл хара суғдағы ӱгретчізі Ольга Петровна Сагалакованы махтирға. Чылдаң чылға адалған ӱгретчілер фестивальға олғаннарын, чахсы тимнеп, ағыл килчелер. Калининдегі ортымах школа ікінҷі чылы пастағы орынға турысты. Анзы пу ӱгредіг организациязының олғаннары иң артых полчатханын киречілепче. Рустам Юрьевич позы даа пӧзік пілістіг ӱгретчі, олғаннары даа андағ салтарлар кӧзітчелер. Нинҷе-де чыл мының алнында Рустам Юрьевич Канзычаков Хакасияның «Хакас тілінің иң артых ӱгретчізі» атха турысхан.
Алынҷа таныхтирға сағынчам Пии аймаандағы ӱгретчі Ольга Петровна Сагалакованы паза аның таланттығ ӱгренҷілерін. Олғаннар кӱннін, сай Бондарев аалзар ӱгренерге чӧрчелер, чолға тус кӧп хоратчалар... Іди, ирееленіп ӱгреніп, олар пӱӱл фестивальға пазох матлама тимнен килгеннер. Оларның кип-азахтары уғаа сіліг кӧрінген. Олғаннар хакас тілінең хайди иптіг чоохтасчалар! Пу аалда тіл сынап чуртапча тиирге чарир! Аннаңар аалдағы олғаннар хакас тілі олимпиадаларында, фестиваль-марығларда тӧреміл пӧзік паалалчалар. «Ине тілі» марығда Хызыл хара суғдағы паза Ағбандағы 24 № школаларның баллары тиң арах пол парған, аннаңар жюридегілер 3-ҷі орынны ікі школаа пирерге чарадығ алғаннар.
Пӱӱл олғаннарның устарын паалааннар Ағбанның хакас учреждениелерінде тоғынчатхан паза хакас тілін тилітчеткен кізілер. Олар - хакас газетаның, радионың тоғынҷылары, ХГУ-ның, ХакИРО-ның паза ХакНИИЯЛИ-ның ученайлары. Олар прайзы Хакасияда хакас тілін тилітчеткен ӧӧн специалисттер полчалар. Ведущайлар даа турыстығ полғаннар. Пӱӱл фестивальны чалтырама апарғаннар чітіг тілліг Россияның саблығ артисттері Геннадий Николаевичнең Светлана Семёновна Чаптыковтар.
Ағбандағы хакас учреждениелер фестивальның араласчыларына постарының сыйыхтарын нинҷе-де чыл изере тимнеп салчалар. Іди пӱӱл телевидение, университет, газета паза даа пасха учреждениелер хай пірее ӱгренҷілерге ӧнетін сыйыхтар читіргеннер. Олғаннарға сыйых иткен организацияларға улуғ алғызым читірчем.
Пӱӱл «Ине тілі» фестивальда пастағызын на Орджоникидзе аймааның ӧмезі араласты. Я, олғаннар хакас тілін пілбинчелер. Че ӧӧні - ол кӱстеніс! Палалар хакас тілін ӱгренерге сағынчатханы - махтағда! Ізенербіс, фестивальда араласпаан аймахтар пазағы чылда ідӧк «Ине тіліне» хозыларлар.
Хайдағ даа иділген тоғыстың чахсы паза читіре иділбеен сари пар полча. Пу наада ирткен «Ине тілі» фестивальда ӧріністіг киректер кӧп полған, че олох туста хомзынарға сылтағ полғанох.
Фестиваль 3 чыл пip оңдайнаң иртче. Пазағы чылда аны алыстырарға кирек тіп сағынчам. Минің кӧрізімнең, аны наа оңдайнаң иртірерге кирек. Оӧнінде фестиваль иртер тусты паза номинациялар санын хызырарға кирек полар. Пӱӱл пис номинация полды, ол уғаа кӧп. Пазағы чылда аны 4-ке алай ба 3-ке теере хызырарбыс, неке. Ідӧк ӧмелер уғаа кӧп полған, пу сурығны ідӧк пӧгерге кирек. Марығҷылар хакас тілін тиң пілбееннер. Кӧзідімге алза, тілні Асхыс, Пии аймахтарында пілчеткен ползалар, Орджоникидзе аймаанаң килген олғаннар хакас тілінең чоохтас полбинчалар.
Оларны хайди тиңе паалирзың? Пу сурығны тирең ӱзӱрерге кирек. Тілні пілбинчеткен палаларға фестивальны пасха оңдайнаң иртірерге кирек тіп сағынчабыс. Оларның, тіл пілбинчеткеннеңер, марығда аралазарға кӧңнілері тӱс парарға айабас, оларны, тізең, фестивальға хайди даа кӧніктірерге кирек.
Улуғ хомзынысха, «Ине тілі» марығда Ағбанның школалары асхынах араласханнар. Пӱӱл городтың 24 № школазының олғаннары ла полғаннар. Ол уғаа асхынах. Анзын мин, чазырбин, кӧнізінең чоохтапчам.
«Ине тілі» фестивальда ідӧк эксперттер полғаннар. Олар - Надежда Степановна Чистобаева, Нина Семёновна Майнагашева, Алевтина Николаевна Балгазина.
Надежда ЧИСТОБАЕВА:
- Фестивальда олғаннарның паза оларның ӱгретчілерінің тоғыстары іле кӧрін парған. Минің кӧңніме кірген, хайди постарын тудынғаннар Асхыс, Пии аймахтарының паза Ағбанның чайаачы ӧмелері. Минің кӧрізімнең, пу проект аннаң андар чуртирға, ӧзерге, тилирге, алғыдыларға кирек. Арса, мыннаң мындар иртірчеткен оңдайы алызар, че анзын тус кӧзідер.
Минің кӧрізімнең, олғаннарны марыға тимнепчетсе, ӱгретчілерге номинацияларны ситкіп хығырарға кирек. Кӧзідімге алза, фестивальда «Алыптығ нымахтың ӱзігін «тірілдірері» номинация полған. Анда марығҷыларға мультфильм, тимнеп, суур килерге кирек полған, че хай пірее ӱгретчілер, положениені ситкіп хығырбаан ӱчӱн алай ба чахсы піл полбаан ӱчӱн, олаңай видеофильм суур килтірлер. Мында жюридегілерге паалирға сидіксіністіг полча. Хайди ол палаларның тоғыстарын паалирға? Мындағ киректер фестивальда кӧп полған. Ачырғастығ, хаҷан марығҷылар матлама тимнен килчелер, че положение хоостыра тимненгеннері саба пол парча. Аннаңар олар хоза баллар ал полбинчалар.
Пӱӱл «Ине тілі» фестивальның араласчыларына «Айдолай» алыптығ нымах сыйыхха сыйлалған. Аны піс чарыхха тимнеебіс: Хак-НИИЯЛИ-ның фольклор секторының тоғынҷылары Юлия Иннокентьевна Чаптыкова, Наталья Владимировна Шулбаева паза мин. Амғы чииттерге мындағ сыйых читірілгені ӧріністіг. Килчеткен чылда «Ине тілі» фестивальны пу алыптығ нымах хоостыра иртірерге пӧгін пар. Іди полза, жюриге паалирға ниик полар. Прайзы пір алыптығ нымах хоостыра тимненер.
2017 чылда «Ине тілі» республика фестивальы хайди иртерін тус кӧзідер. Мин мында пір ле ниме таныхтап саларға сағынчам: полған на проектке, хаҷан полза, алызығлар кирілчелер. Анзы чуртас тиліпчеткенінең палғалыстығ. «Ине тілі» фестиваль алғыдылча... Анзы іле кӧрін парды. Иң пастап, анда кӧп ӧме араласпаан полза, халғанҷы чылларда марығҷыларның саны ӧсче. Анзы фестивальный кирексінізі ӧсчеткенін киречілепче. Тиктең нимес пӱӱл анда пастағызын Орджоникидзе аймааның чайаачы ӧмезі араласты. Кем пілче, арса, килчеткен чылларда фестивальда араласпаан ӧмелер хозыларлар. Мында Зинаида Чертыкова орта сизінген тіп сағынчам. Фестивальны хакас тілін пілчеткен паза пілбинчеткен ӧмелерге алынҷа иртірерге кирек. Шира аймаандағы олғаннарны Асхыс аймааның ӧмелерінең тин, паалап полбас нооза.
Автор :
Оксана СУНЧУГАШЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде