ПІР АХЧА, ІКІ АХЧА, АНАҢ КӦРЗЕ, МИЛЛИОН
21.10.2016
Хабарлар
Хайдағ даа хазнада, чуртассині тӧбін полза, городтарда кіленҷіктер паза бомжтар удаахарахха тасталчапар. Пістің хазнада олар 1990 чылларда сығыс килгеннер. Пілдістіг, ол ту ста чон хызыпып чуртаан. Хазнадағы алызығлар чонның чуртазына кӧні теелчелер нооза.
Пӱӱнгі кӱнде дее андағ кілен-ҷіктерге пірееде тоғазарға киліс-че. Ур ниместе кӱнӧрте городча пастыр париғам. Минзер удур пӧ-зік сыннығ, ортымах частығ ипчі пастырған. Ол ах курткалығ, арығ кип-азахтығ полған. Пірее ниме таппинча ба алай хайди чол таап аларға сурығ пирер тіп сағынғам. Ӧӧнінде Ағбанны чахсы пілбин-четкеннер андағ сурығларнаң ай-ланад ырлар.
Че ол ипчі минзер ахчанаң по-
лые иирщер ми аилані-ан. «имнеі туразынзар килгем, тың ағырчам, - теен ол. - Амды ибзер парарға чолға ахчам чоғыл...». Мин, тізең, аннаң хыйа пастырғам. Ипчі ах-чазы чох, ағырығ кізее тӧӧй пол-баан. Паза, nip дее чалтанмин, пасха кізілерзер айланчатханы таңнатча.
Ол ипчі орта иткен, банкомат-таң ырах нимес турып алып, кі-зілердең ноо ахча сурбаҷаң за. Че банкоматтаң чон ахча ла ал-бинча нооза, халған ахчазын кре-диттер ӱчӱн тӧлебісче. Постары-на даа «кіленерге» парарға кирек.
Кіленҷік ипчі аннаң андар ирт париғаннарны тохтат турған, че олар даа хыйа пастырғаннар. Азах-холы чох кинектің хыринҷа ирт-чедіп, пірее ахчаҷах сал пирче-зің. «Алғыс ползын сағаа, хазых пол!» - тіпчелер олар.
Кіленҷіктерні чахсы психолог-тар тіпчелер. Аннаңар чон ара-зында киртінҷектерні, чағбан чӱ-ректіглерні таап ла алчалар. Кӱн-нең кӱнге ахча «тоғынып» алчалар нооза.
Пірсінде мындағ «хайхастығ» ууҷаа тоғасхамох. Иней минзер кӧні пастыр килген. Мин, ниме пол парды тіп, тохтабысхам. Ол, ті-зең, харахтарынаң хази кӧре, та-
бырах чоохтан сыххан: «Сині ча-бал харахнаң кӧрібістірлер, хар-ғаптырлар. Сағаа арығланарға кирек. Аннаңар минің соомҷа мын-дағ сӧстер чоохтан...»
Анаң инейек миннең ахча хыс сыххан. Минің, тізең, оох ахча ла полған. Оларны пирібіскем. Ағаа асхынах полтыр. Кӧзіт, тидір, нин-ҷе ахча синің. Амох ла тіп, хыйа пастыра халғам. Соонаң даа аны Ағбанның кінін ибір чӧрчеткенін кӧрерге киліскен. Ол «сыбырағ-ҷы полып» кілен чӧрген.
Мындағ кізілер, чоннаң ахча алай пасха даа ниме кіленіп, пос-тарының ахча суриин пӧкчелер. Тоғыс чох чуртас мындағ нимее ағылча. Хай пірее кіленҷіктер пу киректің устарына айлан парчат-тырлар. Анзы пайып алар оңдай-ның кӧрімі полчаттырох.
Амғы туста Интернет пастыра кіленчеткеннер кӧп полыбысты. Мындағ киректі 2002 чылда телевидение продюсері Карин Бос-нэк пастаптыр. Кредит алымы
улуғ полған сылтаанда, ол Интернет пастыра тилекейдегі чон-наң ахча чыып алар оңдай тапхан. Ипчі, «Чох-чоос сайт» азып алып, хысха тус аразына алымнарынаң озып алған.
Пӱӱнгі кӱнде кіленҷік оңдай бизнеске алай финанс пирамида-зына даа айлан парған тізе, саба полбас. Андағ нименең кӱрезерге сидік. Россияда кіленгені закон хоостыра административнай сай-баға саналча. Пӱӱнгі кӱнде чон хайынчатхан чирде, кізілерге сыр-балып, кіленгені ӱчӱн Москвада 100 - 500 салковайға штраф са-лылча. Алай ба хатығ чоохтазығ-наң на кирек тоозылча,
Пілдістіг, улуғ городтарда кі-ленҷіктер чырғаллығ чуртас апарчалар. Анда чон кӧп, чуртас та-бырах парча. Маң чохха тӱсчет-кен кізі, сырбалчатхан кіленҷікке ахча пиріп, аннаң андар маңзы-рапча. Аннаңар Москва осхас городтарда андағларға пайып алар оңдай пар.
Піди сағынза, ноға кізі тирлеп, тоғынып алған ахчазын кемге-де сыйлап пирерге кирек. Че кіленҷік-тер, халых чуртаста туза ағылбин, тоғынмин, харчых чіли, кізілернің ахчазын «суурып» чуртапчалар.
Автор :
Елена ТАГИРА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде