ХАКАС ТІЛІБІС, ЧІТПИН, ПАЙЫП ЛА ОДЫРЗЫН
02.11.2016
Хабарлар
Иpткен неделяда ӱгредіг киреенде істенчеткен улус Таштып чирінің кінінде чыылысхан. Анда 28 октябрьда Таштыптағы 2 № школада «Иң артых хакас тілі паза литература кабинеді» республика марииның халғанңы чардығы ирткен. Пӱӱл «Иң артых хакас тілі паза литература кабинеді» ӱчӱн устарынаң сынасханнар:
Рустам Юрьевич Канзычаков (Калининдегі школа), Галина Константиновна Тюкпиекова (Пилтірдегі 1 № школа), Екатерина Викторовна Боргоякова (Казановкадағы школа), Александр Леонидович Сербигешев (Аршаннардағы школа) паза Юлия Васильевна Сазанакова (Таштыптағы «Мӱндӱргес» олған сады).
Хайди чооғында таныхтаан Хакасияның ӱгредіг паза наука министерствозының национальнай сурығларча ӧӧн специализі Анна Танбаева, пу марығ хакас тілі паза литература кабинеттерінің материально-техническай базазын нааҷылирға, ӱгретчілерге профессиональнай устарын кӧдірерге чахсы оңдай пирче.
- Марығда чиңіс тутхан ӱгретчілерге паза аның араласчыларына чыл сай компьютер, мультимедийнай техника, принтер паза даа пасха ниме-ноолар сыйлалча. Ол хакас тілі паза литература ӱгретчізінің тоғызын нииктебізер паза чахсыландырар ӱчӱн пирілче. Пӱӱлгі марығда чиит ӱгретчілер араласчатханнары чапсыстығ. Анзы чиит специалисттер устарын тилідерге, иң артых поларға кӱстенчеткеннерін киречілепче, - таныхтаан Анна Антоновна.
Марығда араласхан пис ӱгретчінің ӱзі чиит специалист полча. Рустам Канзычаковнаң Галина Тюкпиекова ӱгредіг киреенде 30-ча чыл істен салған ползалар, Екатерина Боргоякова, Александр Сербигешев паза Юлия Сазанакова ӱгредіг киреенде ӱр ниместе ле тоғынып пастааннар. Юлия Васильевнаның істеніс стажы 1 ле чыл, ол Таштыптағы «Мӱндӱргес» олған садында хакас тілін апарча. Чиит ӱгретчінің опыды асхынах таа полза, ол марығда аралазарға пip дее чочынмаан, финалға сыххан.
- Ӱгретчілер мариинда пастағызын на араласчатханда, чӱрексіністіг полған. Позымның паза палаҷахтарымның ӱчӱн матап сағыссыраам. Олар пӱӱн мағаа чахсы хабас пиргеннер, миннең хада сценаа сыхханнар. Минің группамда орыс палалар кӧп, оларны даа піс хакас тіліне кӧніктірчебіс. Олғаннар тілге ойын пастыра табырах ӱгренчелер. Піс олған садында мыннаң мындар палаларнаң хакас кип-азаан тігерге алай ба ипчілернің чазанҷыхтарын идерге ӱгренерге пӧгін тутчабыс. Марығ піске, чиит ӱтретчілерте, уғаа тузалығ полды. Анда кӱстіг, чайаачы ӱгретчілер араласханнар, оларның устарын кӧріп, позыбысха даа кӧп тузалығ ниме алып алдыбыс, - кӧңнінең ӱлесче Юлия Васильевна.
Алтай аймаандағы Аршаннар аалның ортымах школазының ӱгретчілерін паза ӱгренҷілерін марығларда, фестивальларда, олимпиадаларда тӧреміл кӧрерге килісче. Аалдағы олғаннар сценада даа чайаачы устарын кӧзітчелер, предметтер олимпиадаларында даа чиңіс тутчалар. Ідӧк хакас тілі ӱгретчілері аймах марығларның араласчылары полчалар. Александр Сербигешевті паза аның таланттығ ӱгренҷілерін республика синінде иртчеткен
«Ине тілі», «Алыптар» паза пасха даа марығларда удаа кӧрерге килісче. Александр Леонидович ӱгретчі полып 3 чыл істен парир. «Иң артых хакас тілі паза литература кабинеді» ӱгретчілер мариинда ол ікінӌі хати араласты. Ирткен чылда ол анда 2-ӌі орынға турысхан.
- 2015 чылда, ӱтретчілер мариинда пастағызын араласханымда, сидік пілдірген, че 2-ҷі орынға турысханы чахсы салтар тіп сағынчам. Аннаңар ирткен чылдох пу марығда хатап аралазам тіп пӧгін турғысхам. Улуғ нимес опыт парда, мин марығда чарғыҷыларға паза кӧрігҷілерге школада апарчатхан «Час ханат» хакас тілі кружокта хайдағ тоғыстар апарылчатханын читір пирерге сағыс тутхам. Анда піс хакас сарыннарын толдырчабыс, теелбектер салчабыс паза аймах-пасха ойыннар кӧзітчебіс. Анаң чайаачы тоғыстарыбыснаң аймах паза республика марығларына сыхчабыс, - чоохтапча чиит специалист.
- Пӱӱл марығда миннең дее чиит ӱгретчілер араластылар. Анзы ӧріндірче. Минің пӧгін пар, хакас тілін апарчатхан чиит специалисттернең, чағын тоғынып, тоғазығлар удаа иртіріп, школада хакас тілі тилізіне чарыдылған проект тимнирте. Пу сағысты мин хачан полза чуртасха кирерге пӧггінчем.
«Иң артых хакас тілі паза литература кабинеді» марығда ӱгретчілерге тоғынчатхан оңдайларын, мультимедиа пастыра хакас тілі кабинеттерін, чайаачы оңдайларын кӧзіт пирерге кирек полған. Оларның устарын паалап, чарғыҷылар мындағ орыннар пиргеннер: 5-ӌі орын Юлия Сазанакованың, 4-ӌі орын Екатерина Боргоякованың, 3-ҷі орын Рустам Канзычаковтың, 2-ӌі орын Александр Сербигешевтің кабинеттеріне. 1-ғы орынға, тізең, Галина Тюкпиекованың хакас тілі кабинеді турысхан.
- Мин марығда аралазарға сағынмаан даа полғам, че тимненіп пастаанда, паза тохтадын полбин сыххам! Ағаа мин ах-чарых чӱреемнең, пар-чох кӱзімнең килгем. Пістің школада хакас тіліне улуғ хайығ салылча. Пос тілі мариина директордаң пасти ӱгренӌілерге теере саңай прай школа тимненче! Полған на марығ ол пістің тоғызыбыстың салтары полча. Кӧзітчең ниме пар полза, анзы тоғыс пӧзік синде парчатханын киречілепче. Сағынчам, чарыпчатхан кӱнібіс уламох чарых чарызын, кӧгерчеткен тайға-тағларыбыс уламох кӧтер турзын. Пістің тілібіс, чітпин, пайып ла одырзын, ыраххыда сабланзын... Пістің чоныбысты ӧріндірзін, - кӧңнінең ӱлескен чиңісчі.
Автор :
Оксана СУНЧУГАШЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде