УЛУҒ ПІЛІСТІГ ӰГРЕТЧІ КӦП КІЗЕЕ ЧОЛ АСХАН
08.11.2016
Хабарлар
Хакасияа 2016 чыл танығлығ полча. Пу чыл республикада ікі саблығ писательнің чылы таныхталча - Иван Штыгашевтің паза Николай Доможаковтың. Ӱр ниместе Хакасияда Мадыр аалда Иван Матвеевичтің 155 чазына чарыдылған алғым конференция ирткен. 1-2 ноябрьда, тізең, Ағбанда поэт, писатель, тілбесчі Николай Георгиевич Доможаковтың 100 чазына чарыдылған «Доможаковтың хығырығлары» ікінӌі наука-практикалығ конференция ирткен.
Ол С.П. Кадышевтің адынаң культура кінінде таныхталған. «Доможаковтың хығырығларын» Хакасияның культура министерствозы, Н.Г. Доможаковтың адынаң национальнай библиотека, ХакНИИЯЛИ, ХГУ паза Хакасияның ӱгредігні тилітчең паза піліс кӧдірҷең институт иртіргеннер. Анда Хакасияның библиотека, архив тоғынҷылары, ӱгретчілер, ученайлар, ӱгренҷілер араласханнар. Ікі кӱн аразына конференцияның араласчылары писатель Н.Г.Доможаков наукаа, ӱгредіге, халых чуртасха хайдағ хозым иткенін, аның чуртас чолын сағысха киргеннер. Хайди чооғында таныхтаан Хакасияның культура министрi Светлана Окольникова, Н.Г.Доможаковтың 100 чазын таныхтирына пӱӱл республиканың ӱгредіг, культура учреждениелерінде аймах мероприятиелер иртірілгеннер - ол конференциялар, марығлар, кӧзідіглер, тоғазығлар паза пасхазы даа. Ідӧк аймах проекттер тӧстелгеннер.
- Пу мероприятиелернің ӧӧн пӧгіні олғаннарны писательнің паза аның чайаачы тоғызынаң таныстырары, аны істезері полча. Хакасияның ӱгренҷілері писатель хайдағ хозым иткенін чахсы пілерге киректер, - чооғында таныхтаан Светлана Анатольевна.
Хакасияның школаларын алып алза, Ағбан пилтірі аймаандағы Томыӌахтар аалындағы школада Н.Г.Доможаковтаңар тирең ӱгренче поларлар. Пу школаа 1978 чылда писательнің ады пирілген.
- Школабыс 1926 чылда тӧстелген тіп саналча. Пӱӱл ағаа 90 час толча. Аның пастағы ӱгренҷілерінің санында Николай Георгиевич полған. Школада писательнің
чуртас чолына, чайаачы тоғызына чарыдылған уроктар, наука-практикалығ конференциялар, чайаачы иирлер иртірілчелер. Тоғазыға Николай Георгиевичтің саблығ ӱгренҷілерін хығырчабыс. Олар ӱгренчілерге Николай Доможаков хайдар ӱгретчі полғаннаңар чоохтапчалар. Аалдағы музей де ученайға, писательге чарыдылған ӧнетін пулуң пар, хайда ідӧк уроктар иртірілчелер. Анда сомнар пар, хайзыларын кӧп кізі кӧрбеен дее полар, -чоохтапча Томыҷахтар аалындағы школаның директоры Татьяна Сорокина.
Улуғ пілістіг кізі кӧп кізее чол асхан. Іди Венедикт Григорьевич Карпов, Елизавета Николаевна Кулумаева, Раиса Кирилловна Идимешева, Ольга Гавриловна Ултургашева, Татьяна Тимофеевна Тюмерекова, Мария Петровна Боргоякова ӱгретчінің чағбан чӱреен, чарых омазын ам даа сағысха кирчелер. Мария Петровна Боргоякова Ағбандағы ӱгретчілер институдында пастағы курстарда ӱгренчеткенде, Николай Георгиевичтің холына кірген. Хайди сағысха кирче педагогика наукаларының кандидады, Н.Г.Доможаков кӧп нимее ӱгреткен.
- Аның дисциплиназы «Хакас тілінің практикумы» адалған. Практика тузында Николай Георгиевич Доможаков пістің уроктарыбыста одырарға тӧреміл кил турҷаң. Минің пастағы практикам Ис пилтіріндегі школада ирткен. Ол чыл хысхы соох полған. Аалда тӧрт студент практика ирткебіс. Николай Георгиевич, школазар киліп, пістің уроктарыбыста одырҷаң. Уроктар прай ла чахсы полбаҷаңнар. Урок тоозылза, піс аны тирең ӱзӱрҷеңміс. Ол піске чахсы полысчаң. Хаҷан даа иптіг чоохтығ, амыр хылыхтығ полҷаң, - сағысха кирче Мария Боргоякова.
«Доможаковтың хығырығлары» конференцияда профессор Венедикт Григорьевич Карпов араласхан. Хайди ол тіпче, Николай Доможаков аның чуртазын саңай алыстырыбысхан. Чиит туста Венедикт Карпов бухгалтер поларға сағынтыр, че Николай Георгиевич аны ӱгретчее ӱгренерге чӧптеп алтыр.
Конференцияда Ағбандағы Н.Г.Доможаковтың адынаң национальнай библиотека наа библиография книгазынын, презентациязын иртірген. Хайди чоохтапчалар библиотеканың тоғынӌылары, анда 1500 азыра библиография пічіктері чыылған, хайзы ученайларға, ӱгретчілерге, аспиранттарға, студенттерге тузалығ полар. Таныхтирға кирек, национальнай библиотека «Н.Г.Доможаковтың виртуальнай музейі» проект тӧстеен. Амды ӱгретчілерге паза ӱгренҷілерге Интернет пастыра писательнің тоғызынаң чағын танызып аларға чарир.
- Ӱгредіг программазына Николай Георгиевич Доможаковтың произведениелері алғым киріл парғаннар. Олар олғаннарға читкіӌе. Андағ даа полза, наа ниме хаҷан даа чапсых. Национальнай библиотека «Н.Г.Доможаковтың виртуальнай музейі» проект тоғындырыбысханда, урок улам тузалығ паза хынығ иртче. Аны хоостыра піске книгаларда кӧрілбеен сомнарны, видеоматериалларны, пічіктерні кӧріп алар оңдай пар. Анда сығарылған материалларны піс урокта тирең істесчебіс, - кӧңнінең ӱлесче Пии аймаандағы Хызыл хара суғдағы школаның хакас тілі ӱгретчізі Ольга Сагалакова.
Николай Георгиевич Доможаков 1976 чылда ах чарыхтаң парыбысхан. Нинче-де чыл пазынаң «Ыраххы аалда» роман хоостыра «Киикчіннің халғанҷы чылы» кинофильм суурылған. Пу кӱннерде Хакасияның аал-городтарында пу фильм хатап кӧзіділген. Таныхтирға кирек, Н.Доможаковтың 100 чазына ӧнетін почта открыткалары сығарылғаннар, хайзында писательнің омазы сомнал парған. «Доможаковтың хығырығларында» открыткаларға «Тӱрк пічиинің кӱннері» штамп турғызылған. Амды 2 муң тиражтығ сығарылған открыткалар хазнаның аймах регионнарынӌа тарадылар.
Поэт, писатель, тілбесчі Николай Георгиевич Доможаковтың 100 чазына чарыдылған «Доможаковтың хығырығлары» конференцияда 300-ке чағын кізі араласхан паза 40-ча доклад хығырылған. Хайди чоохтапча национальнай библиотеканың директоры Юлия Костякова, конференциядағы докладтар улуғ чыындыда сығарылар. Ікі кӱн ирткен чыылығ тоозылғанда, резолюция проекті алылған. Іди «Доможаковтың хығырығлары» наука-практикалығ конференция паза «Доможаковтың кӱннері» республика чыылии пис чыл аразында пір хати иртірілердеңер чӧп пирілген Хакасияньщ культура, ӱгредіг паза наука министерстволарына. ХакНИИЯЛИ-ға Н.Г. Доможаковха чарыдылған наука монографиязын тимнеп сығарыбызарға чахылған, национальнай библиотека, тізең, конференцияны улам алғым иртірерге кирек полар. Килчеткен чыылығда педагогика, филология паза тархын кӧстеглер поларға кирек. Ідӧк Хакасияның культура министерствозы национальнай библиотека алнында Н.Г.Доможаковха хумартхы тас турғызардаңар сурығны пӧгер оңдай кӧр салар.
СӦС COO: Хайди чоохтаан Хакасияның культура министрінің орынӌызы Наталья Григорьева, республикада Н.ГДоможаковтың чылы декабрьда пайрамни чабылар. Анда писательнің адын ал чӧрчеткен ӧӧн библиотеканың наа корпузы азылары кӧрілче. Ідӧк писательнің чуртазына паза чайаачы тоғызына чарыдылған «Пасхыс» видеофильмнің премьеразы иртер.
Автор :
Оксана СУНЧУГАШЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде