ПАЗАҒЫ ЧЫЛНЫҢ БЮДЖЕДІ НИИК ПОЛБАС
22.11.2016
Хабарлар
Ирткен неделя тоозылчатханда, Хакасияның Ӧӧркі Чӧбінің улуғ залында «Хакас Республиканың 2017 чылға паза пландағы 2018, 2019 чылларға бюджедінеңер» закон проектінңе азых ӱзӱріглер ирткен. Пазағы чылның бюджедін ӱзӱрерінде Хакасия правительствозының министрлері, Ӧӧркі Чӧп депутаттары, аймах-городтарның пастары паза халых пірігістерінің кізілері араласханнар. Чыылығның тоғызын Ӧӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев апарған.
Республиканың 2017 чылға бюджедінің закон проектінең Хакасияның финанстар министрі Семён Аёшин таныстырған. Че пастап ол пӱӱлгі бюджеттеңер чоох апарған. Аның искіриинең, пу чылның бюджеді сидік оңдайлығ полза даа, толдырылча. Тиксі хазнадағы экономика сидіксіністері сылтаанда республика пос парыстарын чідірген. Социальнай обязательстволарны, тізең, толдырарға кирек, ол санда чал ахчазын ӧскірерін.
- Парыстар паза хорадығлар аразында чидіспинчеткен ахча сині улуғ пол парған, - искірген финанстар министрі. - Аннаңар піске алымға кірер механизмы тоғындырыбызарға киліскен.
Республика бюджедінің прай планнарын толдырар ӱчӱн, хазна алымын ӧскірібізерге килістір. Амғы туста Россияның финанстар министерствозының чӧптері хоостыра хорадығларны паза парыстарны чахсыландырар мероприятиелер иртірӌең план тимнелтір. Ол план килер чылның бюджедінең палғалысча тіп таныхтаан Семён Аёшин. Анзын ӧӧн тоғыс хорадығларны хызырар паза парыстарны ӧскірер кӧстегнең апарылар тіп сағынарға кирек.
Республиканың 2017 чылға бюджедінің ӧӧн кӧзідіглері, тізең, мындағ:
парыстар - 19 миллиард 76 миллион 244 муң салковай;
хорадығлар - 24 миллиард 58 миллион 629 муң салковай;
дефицит - 4 миллиард 982 миллион салковай.
Парыстарны алза, республиканың пос парыстары 2017 чылда 16 миллиард салковай артиинаң полар тіп кӧрілче. 2016 чылға планҷа кӧзідіглернең тиңнестірзе, 179 процентке (3 миллиард 669 миллион салковайға) тӧбін. Хорадығлардаңар чоохтаза, оларның ӧӧн чардығы (67 процентче) социальнай сфераа киліс парча. Кӧзідімге, ӱгредіге 7 миллиардча салковай хорадылары кӧрілче, хазых хайраллирына - 1,6 миллиард салковай, социальнай политикаа - 6,3 миллиард салковай.
Хакасияның финанстар министрінің искіриинең, пӱӱл республиканың Правительствозы Ӧӧркі Чӧп депутаттарынаң хада пір ле хати нимес федеральнай ӱлгӱлерзер айланған. Ӧӧн сурыныс -республикаа пирілер ахчалығ полызығ синін ӧскірібізерге. Таныхтирға кирек, Москвадаң ахчалығ полызығ сині хайдағ полары ам даа пілдістіг нимес. Аннаңар республика бюджедінеңер закон проектінде сағам ол иң тӧбін синніг турғызылған.
- Ахчалығ полызығ піске ӧскірілеріне ізенчебіс, - таныхтаан Семён Аёшин.
Финанстар министрі чоох тудыбысхан соонаң, сӧс республиканың экономика министрінің пастағы орынӌызы Александр Терещенкаа пирілген. Ол экономика кризизі ӱрге тартыл парыбысхан паза федеральнай бюджеттен, ахча кірері хызырыл сыххан оңдайларда «Хакас Республика промышленнозының кӱзін 2030 чылға теере тилідері» концепцияның проекті тимнелгенінеңер чоох апарған. Чарыда чоохтаза, пӱӱлгі бюджет ӱзӱріглерінде пастағызын на республиканың парыстарын хайди ӧскіріп аларынҷа план искірілген. 7 инвестиция проектін піріктірчеткен улуғ концепция чуртасха кирілзе, республиказар 270 миллиардча салковай инвестиция ахчазы кірер тіп сахталча, таныхтаан Терещенко. Инвестиция проекттері санында Пиидегі хара тас аныӌаң орынны тилідері, Тойымда электролитическай тимір марганец сығарӌаң завод пӱдірері паза Хакас алюминий заводының ікінӌі теезін тоозары адалған.
Хакасияның Сыныхтағ-сананыс палатазының кнезі Ольга Лях, пазағы чылның бюджедіне паалағ пиріп, республика пландағы кӧзідіглерге чит полбас тіп хорғыс пар полчатханын таныхтаан. Сыныхтағ-сананыс палатазы Хакасияның экономиказы тӧбін арах тилир тіп чочынча. Ол чочыныс иң не пастап инвестиция ахчазы тың на чахсы кірбезінең палғалыстығ, республиканың пос ахчазы, тізең, экономиканы кӧдіріп аларына ам даа читкіңе нимес.
Хакасияның Ӧӧркі Чӧп кнезінің орынӌызы, бюджетче паза налог политиказынҷа комитеттің кнезі Сергей Комаровтың кӧрізінең, килер 2017 чылның бюджеді ниик полбазох.
- Піске ниик нимес оңдайларда тоғынарға килізер, - таныхтаан Сергей Комаров, азых ӱзӱріглерде чоох тудып. - Бюджет дефицидін чапчаң оңдайларның пірсі республика холында полчатхан объекттер приватизациязынаң кірчеткен парыстар полча. Закон проектінде приватизация планы ноға-да чоғыл. Паза nip чӧп - пазағы чыл пасталчатса, республиканың чуртас-экономиказын тилітчең программазынӌа ӱзӱріглер иртірібізерге. Кирек полза, андар тӱзедіглер кирерге.
Бюджетче азых ӱзӱріглерде кӧп кізі хоза чоох тутхан. Прайзы даа ахча саринаң сидіксіністерінең ӱлескен. Кӧзідімге, Россияның Пенсия фондының Хакасияӌа пӧлиинің устағҷызы Виктор Филонов фондсар республикадаң ахча кірбинчеткені хоостыра хомзынған.
Алымнар 3 миллиард артиинаң салковайға чит партыр. Асхыс аймааның пазы Абрек Челтыгмашев пӱӱнгі кӱнге аймах уғаа сидіксіністіг оңдайда пол парғанын таныхтаан. Аның искіриинең, республика саринаң ахчалығ полызығ чылдаң чылға хызырылча, налогтарның кӧп чардығы, тізең, республика бюджедінзер парыбысхан. Киректі оңдайлир ӱчӱн, Абрек Челтыгмашев 2013 чылдағы ахча ӱлестірңең оңдайға айланарға чӧп кирген, хаҷан аймахтарға кӧп арах ахча артызылӌаң.
Бюджетче ӱзӱріглерні тоозып, Хакасияның Ӧӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев прай чӧптер санға алылар тіп молӌаан.
- Мин прайзына алғызым читірчем, кем пӱӱн ӱзӱріглерде араласхан, - салтарлар иткен парламент устағӌызы. - Азых ӱзӱріглер 2017 чылның бюджет законын наа кӧріснең паалир оңдайларның пірсі полча. Пӱӱн искірілген прай чӧптер, бюджеттеңер закон алылчатса, хайди даа ситкіп ӱзӱрілерлер паза санға алыларлар.
Автор :
Альберт ТОЛМАШОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде