ЧАЙААЧЫНЫҢ ХАКАС ТЕАТРЫНДАҒЫ ІСТЕЗІЛБЕЕН ӀЗӀ
06.06.2017
Хабарлар
Институтха кiрер алнында, 1939 чыл.
Светлана Селигееваның театр тархынына чарыдылған статьяларын хығырып паза Мария Боргоякованың «Хабар» газетада 21.02.2017 чылда сыххан статьязында иргі сомны кӧріп, позым чахсы пілчеткен кізідеңер паспин тыстанмадым.
Пу сом пістің сӧбіреде парох. Чаҷам ууҷама сыйлаан. Мин пілген хоостыра сол саринда пастағызы Елена Килижекова, ікінҷізі - минің чаҷам Анна Тодышева,
3-ҷізі - Анна Кунучакова (апсааның фамилиязы),
4-ҷізі - Клавдия Чаркова,
5-ҷізі - Анастасия Тодикова,
6-ҷызы - ікінҷілепчем, аннаңар паспаспын.
Анна Тодышева читі классты Таштыпта тоосхан. Кічігдең сығара сарнирға, плесет саларға хынҷаң. Артист ӱлӱзін тӱзінде дее кӧрбеен. 1939 чылда, «Хызыл аал» газетада секретарь-машинистка полчадып, Ленинградтағы театр институдынзар кіріп алған. Хакас чиит оол-хыстар санында 1939 - 1941 чылларда анда ӱгренген.
Чаа пасталарынаң хакас студенттер, ол санда Анна Тодышева, Ленинград чуртағҷыларынаң хада городты арачылирына прай кӱстерін салғаннар: туралар хыринда дежурство апарғаннар, ӧрттер ӱзіргеннер, танктар иртірбеске окоптар хасханнар, госпитальда имҷілерге полысханнар, чааҷыларға концерттер турғысханнар. 1942 чылда ла, Ладогаҷа чол азылғанда, хакас чииттер хурчағдаң позааннар. Ибзер уйан хазыхтығ айланғаннар. Минің чаҷамны, кічіг паланы чіли самнахнаң азырап, ал халғаннар.
Азахха пик турыбысханда, аны Ағбанзар, театрзар, хығыртыбысханнар. Іди 1942 чылның июльынаң сығара ол театрда тоғын сыххан. «Акун», «Алаахтыртхан Хорхло» паза аннаң даа пасха ойыннарда араласхан. Концерттерде Екатерина Начинованаң дуэтнең сарнааннар. Аннаңар Москвадағы критиктер пасханнар. Ідӧк ол аймах теелбектер толдырҷаң.
1958 чылда М.Е.Кильчичаковтың чоохтасханынаң аны Хызылчардағы Сибирьнің сарын паза теелбек ансамбльы тоғысха хығыртыбысхан. Че Витя оолғын Харатастағы школа-интернатха киргенҷе, илееде тус ирт парған. Хызылчарзар читкенде, аның орнына пасха кізіні алып алтырлар. Ағаа тӱрче национальнай теелбектерҷе консультант поларға сӧлееннер, че Ағбанда аннаңар піл салып, ибзер хығыртыбысханнар.
Аны хакас кӧклӧ театрында тоғынарға чӧптеп алғаннар. Режиссёр полып тоғынған Николай Терентьевич Боргояков. Соонаң ол Асхыста «Хакасский труженик» газетада сомҷы полған. Олар ікӧлең тӧрт хакас ойын турғысханнар. Постарыох кӧклӧлерге хакас кип-азаан тікчеңнер. Оларның ойыннарына «Ленин чолы» газетада чахсы паалағ пирілген. Че пу наа тоғыс, хакас пьесалар чохтаңар, ӱзілген.
1960 чылдаң сығара А.И.Тодышева хакас телевидениезінде тынаға сыхханҷа тоғынған. Олох туста аны удаа театрзар хай пірее рольларны толдырарға хығырып алҷаңнар. Сағысха кирчем, хайди ол М.Е.Кильчичаковтың «Ағырығ кізінің ибінде» ойынында араласханын. Пьесада ол улуғ чобағдағы іҷені ойнаан. Ағаа сыхтирға кирек полған. Ол теен: «Хайди даа кӱстензем, ӱнім сыхпинча». Че аның арғыстары, пьесаны кӧрген кізілер тіптірлер: «Хайди син чобағдағы іҷені килістіре ойнаазың».
Анна Ильинична чуртазында уғаа пазымнығ, позына пик сыныхтағ, сурағ итчең кізі полған. Чойырхап полбаҷаң. Пар нимені кӧні чоохтаҷаң, алҷаастарға харах чаппаҷаң. Прай нимені орта, сыныхти паалаҷаң. Аннаңар хайзы аны улуғлаҷаң, хай піреезі, тізең, ағаа хынмаҷаң даа полар.
Илбек Ада чаа чиңізінің 50 чылы таныхталчатханда, аны Москвазар Чиңіс кӱнін таныхтирға хығыртханнар. Ол хурчағда полғаннарның адын ал чӧрген.
Андағ хынығ, олох туста аар чуртасты ирткен минің чаҷам Анна Ильинична Тодышева. 84 чазын толдыр салып, киненге кіріп, 2003 чылда ӱреен.
Автор :
Светлана САРАЖАКОВА, Палғандағы школаның ӱгретчізі
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде