ЧОННАР КӦП - ХАЗНА ПІР!
14.06.2017
Хабарлар
Россия кӱні прай хазнада пайрамнығ таныхталды. Тилекейдегі иң улуғ чирліг пістің хазнабыста пайрамнығ мероприятиелер Владивостоктаң Калининградха теере иртірілгеннер. Россияның аймах нациялығ прай чоннары хада-пірге, ынағ чуртапчатханнарын кӧзіткеннер.
Хакасияда даа ӱлӱкӱн уғаа алғым ирткен. Ағбанда «Россия чоннарының ынархас парады» чӧріс, городтың ӧӧн орамазынҷа иртіп, Пастағы май площадьында тоозылған. Че ӱлӱкӱн аннаң на тоозыл парбаан, правительство туразы алнында турғызылған сценада чайаачы ӧмелер, «От ыры» фестивальның финалисттері улуғ концерт кӧзіткеннер, ідӧк городта пасха даа культура, спорт мероприятиелері кӧп ирткен.
Россия кӱні алнында республикада хазыр чил полған, хараа тооза кугӱрт, улуғ наңмыр чаған, аннаңар ӱлӱкӱн хайди иртеріне хайдағ-да чочыныс полғанох. Че Ӧӧркі чайаан піске чахсы кӱн ыс пиртір, иртеннең кӱн салчатхан, арали пулуттар сыххлаан, тың ізіг дее полбаан. Ӱлӱкӱнге чарас кӱн турыбысхан.
Пу ӱлӱкӱн хайди тӧстелгенін кӧрерге кӧмес тархынзар айланарға чарир. 1990 чылда 12 июньда РСФСР-ның чон депутаттары Россия пос алынҷа хазна полчатханнаңар декларация алыбысханнар. Ол тусха Совет Союзындағы республикаларның илеедезі андағ чарадығлар алыбысхан полғаннар. 2002 чылға теере ол кӱн декларация адынаң адалҷаң, итсе, ол тустағы Россия президенті Борис Ельцин аны Россия кӱні адир пастағнаң сыххан полған. Че сыннаң 12 июнь Россия кӱні 2002 чылдаң на адал сыххан, андада Істеніс кодексі кӱзіне кірген. Россия кӱні тынанҷаң кӱн полча.
12 июньда Ағбандағы «Орлёнок» парктың хыринда Хакасияда чуртапчатхан аймах чоннарның постарының национальнай кип-азаан кискен делегациялары чыыл сыхханнар. Олар пірсі пірсінің соонҷа колоннаа турғаннар. Иң алнында Россияның узун хазна флагын 30-ча волонтёр тутхан. Хайди оларның устағҷызы чоохтаан: чалбах флагтың узуны 30 метрге тиңнелче.
Пу чӧрісте ідӧк «Хабар» газетаның прай тоғынҷылары араласханнар. Чыылған чон аразынҷа чӧріп, колоннадағы прай даа делегация кізілерінең чоох алызарға киліскен. «Хакасияда хайди чуртапчазар, аймах-пасха нациялар аразында хайызығлар хайдағдыр?» - паза пасха даа сурығлар оларға пиргем. Прайзы «Уғаа ынағ чуртапчабыс, республикада іди чуртирға прай оңдайлар пар» тіп нандырған. Кӧзідімге, Таштып аймаандағы Мадыр аалдаң килген шор чонның община араласчызы Леонид Чебодаевтің чооғынаң, аалда шорларға постарының кибірліг киректерінең айғазарға чахсы оңдайлар сыбыра пирілче. Пасха нациялығ кізілернең, пір дее пасхаласпин, уғаа ынағ чуртапчалар.
Хонҷых Тува Республикадаң «Ах чайаан» ӧме «От ыры» фестивальда аралазарға килген. Аның араласчызы Эдуард Дамдынның чооғынаң, республикадаң Хакасиязар тӧрт кізі килген, олар «Россия чоннарының ынархас парады» чӧрісте аралазарға пӧгін тутханнар.
Чоох алысхан прай кізілерні адаза, уғаа ӱрге парыбызар, аннаңар хай пірее пірігістерні, оларның устағҷыларын адап пирерге чарир: Ағбан пилтірі аймаанда чуваш чонның «Пилеш» (мӱндӱргес) пірігізі пар, аннаң Вячеслав Владимиров устапча; Алтай чонның чииттері Хакасияда чир-суғҷылар пірігізін тӧстеп алтырлар, устапча Аржан Туденев; «Согдиана» узбектернің паза таджиктернің культура кіні, чоохтасхан кнес орынҷызы Махфират Насруллаева; «Менин Кыргызстаным» Хакасиядағы халых пірігізі, устағҷызы - Азизбек Чериков; «ЧОСОН» кореецтер диаспоразы, устағҷызы - Олег Хегай; таджиктер диаспоразының «Таджикистанецтернің «Бародари» (харындастар) пірігізінің» Хакасиядағы пӧлии, устағҷызы - Сухроб Насыров паза пасхазы даа. Прайзы постарының национальнай кип-азаан кизіп килген. Олар пістің республикада аймах нациялар ынағ, хада-пірге тудынып чуртапчатханнарын таныхтааннар.
Колонна Лениннің орамазынҷа чоннар аразындағы ынархасты киречілепчеткен транспаранттар тудынып парған. «Чоннар кӧп - хазна пір!», «Ӧӧні - піс хадабыс, ӧӧні - піс ынағбыс!», «Хада піс - кӱспіс, хада піс - Россия чоныбыс!», «Россия - аймах-пасха чоннарның Чир-суу!» паза пасха даа хыйғылар пазылған транспаранттар апарғаннар. Ынархастаңар хыйғы хысхырылза, прайзы «Ура-а!» нандырған.
Мындағ чазағлығ колонна Пастағы май площадьынзар Карл Маркстың орамазы саринаң кірген. Площадьта аймах чон толдыра чыылыс партыр. Андағы сценазар чоох тударға, чонны ӱлӱкӱннең алғыстирға Хакасияның пазы Виктор Зимин хығыртылған. Виктор Михайлович республиканың чуртағҷыларынзар паза аалҷыларынзар айланған:
- Прайзын илбек ӱлӱкӱннең - Россия кӱнінең - алғыстапчам. Ол хазнадағы прай чоннарны піріктірче. Ӧріністіг мында кӧрерге паба-іҷелерні палаларынаң хада, улуғ тӧлні, таланттығ чииттерні. Пӱӱл Хакасия тиксі Россияда иртірілчеткен «Россия чоннарының ынархас парады» чӧріске хозылды. Пістің республикада чӱс азыра аймах национальностьтығ чон чуртапча: хакастар, орыстар, немецтер, татарлар, башкирлер паза пасхазы даа. Россияның культуразы хайраллал халзын. Піс прайзыбыс хада Россияның чарылбас чоныбыс. Сірернің патриотизміңер, істенізіңер, чахсы киректерің ӱчун, Хакасияны паза Россияны ӧңнендірерге кӱстенізіңер
ӱчӱн улуғ алғызым читірчем. Россия, хатап азахха турып, тилекейде улуғласнаң тузаланча. Пістің кӱстіг президент, тилекейде иң артых армия. Чахсы кибірлерібісті хайраллап, Хакасиядағы прай чоннар, хада-пірге тудынып, алнынзар хаалирбыс. Ӱлӱкӱннең!
Виктор Зимин, чооғын тоозып, тоғыста пӧзік чидіглер кӧзітчеткен ӱчӱн, Россияның Хазна Думазы депутадының полысчызы Любовь Аёшинаа паза Томыҷахтар аал чӧбінің пазы Георгий Митюхляевке «Трудовая доблесть Хакасии» медаль читірген. Ідӧк мотоклуб Хакасия пазының холынаң «Днепр» чаа мотоциклінің клӱзін алған. Аны Россияның арачыланыс министерствозы пиртір.
Сценадаң ідӧк алғыстас сӧстерінең чоох тутханнар Хакасияның Халыхтар палатазының кнезі Ольга Левченко, тиксі Россияның чон фронты устағҷыларының пірсі Людмила Растащёнова паза Россияның «Юнармия» чӧрімінің Хакасиядағы пӧлік штабының пастығы Николай Крикьянц.
Аның соонда пайрамнығ мероприятиелер аймах орыннарда узарадылғаннар. Чоохтирға кирек, пу ӱлӱкӱн «чиит» тее полза, прай чоннарның пайрамына айлан парған. Россиядағы прай чоннар аны хынып таныхтапчалар. Ӧӧні - ол хазнадағы прай чоннарны піріктірче, патриотизмге кӧніктірче, хада-пірге тудынарға ӱгретче, чоннар пістің хазна, Чир-суубыс ӱчӱн поғдархапчалар.
Автор :
Николай СУЛТРЕКОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде