АС САННЫҒ ЧОННЫҢ СУРЫҒЛАРЫ
20.06.2017
Хабарлар
Хакасия правительствозында тӧстелген ас саннығ чонның чӧбі теестегі чыылиин иртірді. Аны апарған Хакасия пазының орынҷызы, Хакасия правительствозында тӧстелген ас саннығ чонның чӧбінің кнезі Владимир Крафт.
Владимир Александрович чыылығ араласчыларын республиканың национальнай паза территориальнай политика министерствозының наа министрі Михаил Анатольевич Побызаковнаң таныстырған. Сурығлар пирілерін сағаан чіли, аның алнында министр полған Дмитрий Александрович Тодышев тоғыстаң пос кӧңнінең парыбысханын чарытхан.
Анаң чыылығда ӱзӱрер сурығлар хоостыра искіріглер пасталыбысханнар. Ол искіріглер Хакасияда чуртапчатхан ас саннығ шор чонның чуртас сині ибіре парған. Чоох тутхан кізілер аймах кӧзідімнер ағыл турғаннар, кӧп саннарнаң тузаланғаннар, хайдағ тоғыс апарылчатханын кӧзіткеннер.
Піреезінің искіріглері амыр ла тоозылчатхан, шорлар общиналарының устағҷылары сурығлар даа пирбинчеткеннер. Анзы кирек чаҷыннарны законға килістіре тимнеп турарына теелчетсе алай орындағы хай пірее чарадығларны Россия чарадығларынаң хыйыстырбастаңар чоох парчатса, прайзы, чаразып, пастарын на икіп салча.
Че хаҷан чоох ас саннығ шор чоны тузаланчатхан чирлердеңер, общиналар аразында иртірілчеткен марығлардаңар, кемге хайдағ полызығ пирілчеткеннеңер паза даа пасха хай пірее ағырсымнығ сурығлардаңар парыбысса, чыылығ араласчылары амыр одырбинчалар. Шор чоны оларның чуртас синін
кӧдірердеңер аймах чарадығлар алылчатханына чӧпсінчелер, че хомай толдырылчатханын кӧңнілеріне чағын албинчалар. Прайзы даа чахсы оңарча, пӱӱнгі сидік туста, хаҷан ахча чидіспинче, толдыр полбас чарадығларны аларға чарабас. Кӧзідімге шор чонның культура кіні полҷаң Тлаҷах аалны ағылчалар, алылған чарадығлар чуртаста пірее хати киліспин парчатханнаңар чоохтапчалар.
Анзын истіп, чыылығны апарчатхан Владимир Крафт хахап таа партырҷых. Сах андох чоох нимедеңер парчатханын чарыт пирерге сурынған. Сынында, тізең, Тлаҷахтағы культура кінін тимге сығарарға позыдылар ахчадаңар чоох парчатхан полтыр. Мында ӧӧн сылтағ ӱлгӱдегілернең орындағы чуртағҷылар удур-тӧдір кӧмес піліс полбин халғанында полтыр. «Сынап республика бюджедінде ахча табылза, анҷада миллион салковай пирілер. Табылбаза - сала асхынах арах», - мындағ чоохтазығ-чӧптезіг полтыр. Республика бюджедінде анҷа ахча табылбиндыр, аннаңар чарадығда алылған ахча читіре тӧлелбеен тіп санапчалар орындағы чуртағҷылар.
Пірее сурығлар хазыр оңдайнаң ӱзӱрілчетсе, ӱлгӱ паза ас саннығ шор чоны удур-тӧдір чахсы піліс полбин халчатханын сизінерге чарир полған. Мындағ улуғ нимес кӧзідім ағыларға чарир. Ас саннығ шорлар чуртапчатхан ааллардағы школаларда шор тілі уроктарын апарар ӱгретчі киректелген. Учебниктерні Новокузнецктегі ӱгретчілер институдынаң ағылчатхан осхастар. Андағ сурығ кӧдірілгенде, республиканың ӱгредіг паза наука министерствозының алнында пӧгін турғызылған. Че шор тілі уроктарын апарар ӱгретчіні ӱлгӱдегілер дее, ас саннығ чон даа табарға, пастап ӱгредіп аларға кирек полғаннар. Ӱлгӱ саринаң ол чарадығ чардыхти толдырылған: Новокузнецктегі институтта тикке ӱгренер ікі орын пирілчеткен. Че андар парар чиит кізі табылбаан. Амды шорларның общиналар устағҷылары ӱлгӱдегілердең ӱгретчі сурчалар.
- Піс мындағ чыылығларны ағырсымнығ сурығларны тузында пӧгер ӱчӱн иртірчебіс. Ам даа кӧдірілген сурығлар хайығда тудылар, хада-пірге пӧгерге харазарбыс, - таныхтаан Владимир Крафт чыылығ тоозылчатханда.
Автор :
Анатолий СУЛТРЕКОВ Сом Максим АХПАШЕВТИ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде