РЕСПУБЛИКА ПАЗЫ ТАШТЫП АЙМААНЗАР КИЛ ПАРҒАН
22.08.2017
Хабарлар
Ирткен неделяда республика пазы Виктор Михайлович Зимин тоғыс хоостыра Таштып аймаанда пол парыбысхан. Аның ӧӧн пӧгіні - программалар пастыра позыдылчатхан ахча хайди чуртасха кирілчеткенін кӧріп, чоннаң тоғазып, чоохтазып алары полған. Чорых тузында Индіркі Сирде, Таштыпта анаң Абазада полған. Аннаң хада чолға сыхханнар пастағы орынҷызының тоғызын толдырчатхан Олег Нам, экономика тилізінің министрi Татьяна Пауль.
ИНДІРКІ СИРДЕ
Республика пазы, Таштып аймааның кінінде тохтабин даа, кӧні Индіркі Сирзер чол тутхан. Піс газетабыста искірген полғабыс, ол аалда школа пӱдіріп пастабысханнар. Аннаң пеер пір ай чарымҷа ла ирт парды. Киртінерге дее сидік, че пӱӱн школаның пір чардығы хырына чит тее партыр. Пасхазында фундамент тимде. Кірпис салылып, тоғыс хайнапча. Тоғысчылар, машиналар хайынысчатханы хымысха уйазына ла тӧӧй. Тоғыс салтарларын кӧргенде, ноябрьға школаны пӱдірібізерге молҷағ толдырыларына ікінҷілес чоғыл. Виктор Михайлович орынға читкенде, пастап ағаа киректер хайди парчатханын чарыт пиргеннер. Анаң ол прай пӱдірігні ибір пар килген. Сырайында чӧпсініс кӧрінчеткен. Хайди таныхтаан республика пазы, ол позы хаҷан-да пӱдірігҷі полған, аннаңар прай пу тоғыстарны ӧтіре пілче. Андағ кізінің хылиина кірчеткенде, сыннаң даа киректер чахсы парчатхан одыр.
Чолын аннаң андар узарадар алнында, устағҷы аалдағы чоннаң чоохтасхан. Пу школа Россия президенті Владимир Владимирович Путиннің сылтаанда пӱдірілче теен ол. Хазна устағҷызы хайығ айландырбаан полза, хаҷан аалдағыларның сағыстары толары пілдізі чох поларҷых. Анымҷохтасчадып, Виктор Михайлович ноябрьда пеер хайди даа кил парам теен. Индіркі Сирдегі пӱдірігні кӧріп алған соонда, республика пазы Таштыпсар чол сығыбысхан.
ТАШТЫПТА
Аймахтың кінінде тоғазығ Вячеслав Майнагашевтің адынаң стадионда ирткен. Тоғазығны пастаан Виктор Михайлович Зимин. Ол хысхаҷахти республикада киректер хайди парчатханынаңар чоохтап пирген. Хайди таныхтаан устағҷы, бюджетте ахча хызым даа полза, пӱӱн пір дее тоғыстар турбинча. Школалар, чонға кирек аннаң даа пасха объекттер пӱдірілче, ол санда - Таштып аймаанда.
- Сірернің аймахта чуртас, пасхазынаң тиңнезе, сала сидік, - теен Виктор Михайлович. - Чирлерің республика кінінең оортах, аннаңар хорадығларың кӧдіре. Че піс аны чахсы оңарчабыс, аннаңар сірерге полызарға кӱстенчебіс. Таштып аймаанда пӱӱнге теере кӧп ниме иділ парған. Пу даа стадионны нааҷылап аларға илееде кӱстенгебіс. Мыннаң мындар ідӧк полыс турарбыс. Постарың на сіреніңер чуртастарыңны чахсыландырарға.
Тус хызым полып, чыылысханнар тоғазығны сӧӧ тартпасха чӧптезіп алғаннар. Іди дее полза, республика пазы сурығларға нандыр пирерге тимдезін таныхтаан. Пастағызын сӧс алған Ибіг аалдаң килген ирен. Ол постарының аалында хаҷан Культура туразын пӱдір пирерлер тіп сурған. Ағаа ахча позыдылған, 2018 чылда пӱдіріп пастирлар теен Виктор Михайлович.
- Ахча позыдылған полза, ноға амох пастабыспасха?- аннаң андар тымылбинчатхан ир кізі.
Виктор Михайловичке хайди ахча позыдылча, хаҷан ол пістің республикаа читчеткенін прай чарыт пирерге киліскен.
- Совхозтарны хатап «тірілдірері» кӧрілче бе? - аннаң андар «чортчатхан» Ибіг аалның чуртағҷызы.
- Я , Хакасияда пар андағ кӧзідімнер. Іди 4-ҷі хоных азахха турып алып тоғын парча, - чарыт пирген республика пазы.
- Че пу киректе сизінерге кирек. Піс пӱӱн пасха туста чуртапчабыс. Аал хониин хазна ӧӧнінде пос киреенең айғасчатханнарға пирібіскен. Позының саринаң ол наа ээлерге полызығ пирче, азахта пик турзыннар, ас-тамахты читкіҷе сығарзыннар тіп. Аннаңар мының алнында полған совхозтар паза хатап айланары ікінҷілестіг
Пілбинчем, сурығ пирген кізіні нандырығлар чӧпсіндіргеннер бе, чох па, че, хайдағ даа полза, ол сын нандырығ алғанына ізенчем.
Паза сурығ пирҷең кізі табылбаан. Виктор Михайловичтің чолы аннаң андар хыр озаринзар, Абазазар, узарадылған.
АБАЗАДА
Тайға-тағлар аразында, Ағбан суғның хазында кӧп нимес ле чирде тағларға хыстыр салған Абаза город турча. Сидік тустар тобыр парча ол. Орындағы тимір аныпчатхан шахтаның на сылтаанда чуртапча город, ӧӧн предприятие тізекке тӱс парғанда, аннаң хада ағырин тӱрепче, тоғынҷаң орыннар чоғыл. Шахта тоғынминчатханда, налогтар чоғыл. Налогтар чохта, город чуртап полбинча. Андағ ӱлӱстіг прай даа моногородтар.
Хаҷан 2015 чылда «Евразруда» компания Абазадағы шахтаны, парыс пирбинче тіп, чабысханда, тоғысчылар саңай ах-тик халғаннар: тоғыс чоғыл, парҷаң чир чоғыл. Чуртас іди кинетін тискер айлан парыбысса, ноо даа кізі ӱрӱгер. Тоғыс чох халған чон, позынзар хайығ айландырып, ӱлгӱзер пічіктер ысхан, ӧзӧгіс пастабызарға чочытхан. Ол туста, хайди ам сағысха кирче Виктор Михайлович, ол абазадағыларзар килген, сидіктердең сығарға чоллар табарға кӱстенген. Андада ол пірее ниме сағын табарбыс, чонны хайығ чох артыспаспыс тіп молҷаан.
Ікі чыл ирт парған ол тустаң пеер. Кӧп тоғыс идерге киліскен ол арада. Республика тимір анирын позының холына алған, рудниктерні садызып алып, «Хакас-руда» тӧстеен. Пӱӱн кӧп кізі ол тоғысты хылыхха албасха сіренче, че, пір дее ниме итпезе, хайди чуртирға?
Пу чыл пасталчатханда, Хакасияның правительствозы позының пастағы чыылиин Абазада иртірген. Анда Абазаның тилізін 2025 чылға читіре кӧр салғаннар. Город шахтанаң хада таңдағы кӱнге ізеністерін тапханнар тиирге чарир. Андадох шахта оймахтаң сыхчаң пастағы алтамнарын таныхтааннар. Ӧӧн полызығ чібін руда аныҷаң наа тирең орында кӧр салғаннар. Ағаа хоза, «Евразруда» компания оларзар хатабох холын суныбысхан, наа техника алып аларға ахча пирер пол салған.
Республика пазы Абазазар пазох килгенде, шахтаның тоғысчы ӧмезі аны ӧріндірген. Пӱӱн оларның киректері саңай пасха парча. Чарым миллиард евроға турчатхан наа техника килген. Иң не ӧӧні, хайди таныхтаан рудниктің устағҷызы Александр Жуков, ол - тимір рудазын сығарҷаң транспортер. Виктор Михайлович андар килгенде, тоғысчылар наа оборудованиені тоғысха тимнепчеткеннер. Наа орын 20 ноябрьда тоғынып пастирға кирек.
Абазада ол иң пастап городтың пазы Николай Байбородовнаң тоғасхан. Аннаң хада городтың тиліс программазын ӱзӱргеннер. Россиядағы моногород-тарның санына кіріп алған сылтаанда, Абазаға полызығ килче. Пӱӱл 19 миллион салковай пирілче. Ол ахча чоллар тыхтирына, паркты нааҷылирына кӧріл партыр. Амғы туста ол тоғыстар толдырҷаңнарны тілепчелер.
Че республика пазы ӧӧн пӧгіннең килген - шахтаның тоғысчы ӧмезінең тоғазарға. Ол чоохтазығ предприятиенің хызыл пулуңазында ирткен.
Пастап Виктор Михайлович республиканың чуртазынаңар искір пирген. Паза абазадағыларға алғызын читірген сидік тустарда пос салынмаан паза постарына киртінген ӱчӱн. Шахтаның ӧмезі ідӧк Виктор Михайловичті алғыстаан. Постарына таңдағы кӱнге ізеніс пирген тіп таныхтааннар.
Пӱӱн Абаза город мыннаң мындар чуртир чолын таап алған тиирге чарир. Прай кӧрілчеткен планнары толза, шахта хатабох толдыра кӱзінең тоғын сығар. Город, тізең, налогтар алып, чуртазын чазир. Моногород полып, хоза полызығ алар.
Автор :
Георгий КУНУЧАКОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде