ИНСУЛЬТТАҢАР НИМЕ ПІЛЧЕБІС?
25.10.2017
Хабарлар
Тиксі тилекейде 29 октябрьда инсульттаң тоғыр кӱресчең кӱн таныхталча. Ниме пілчебіс пу ағырығдаңар?
Кізі тамырларынҷа 6 литрге чағын хан ойлапча. Аның кізі иді-ханынҷа тохтабин ойлиры ӱчӱн чӱреебіс нандырығлығ полча. Чӱрек, насос чіли тоғынып, ханны прай тамырларҷа ойлатча. Тамырларның узуны асхынах ла нимес - улуғ кізіде, иң ніске тамырларны прай санға алза, 120-ҷе муң километр. Хан тамырларҷа секундада 25 метр ойлапча (пір часта - 90 км!). Мындағ оңдайнаң ол прай органнарға читче, оларға паза оларның тоғызына кирек ниме-нооларны
Тамырларның системазы паза оларның тоғызы ӱчӱн нандырығлығ механизмнернің пӱдізі уғаа сидік. Полған на тамырзар уғаа кӧп нерва парча алай оларны рецепторлар тіп адапчалар. Оларның полызиинаң хан давлениезі, кислород сині паза пасха даа кӧзідіглер сыныхтағда тудылча. Рецепторлардаң алылған искіріг нерва системазының прай синіне читче, олар, тізең, алызығлар киректелчеткенін санға алып, нандыра толдырығ сағбазын ысчалар. Мындағ оңдайнаң тамырлар чалбах алай ніске полып одырчалар. Че хан ойлапчатханын сыныхтағда тутчатхан системаның тоғызы сайбал парза, пас паза пил миизінде ниме пол парча?
Инсульт - ханы пӧзік, атеросклероз (тамырлар істінде «хомай» холестерин чыылча, аның сылтаанда олар хатығ, ніске пол парчалар) алай хай пірее пасха ағырығлар полған сылтаанда, миисте хан ойлапчатханының кинетін сайбалғаны. Ол кізі хазиина улуғ хорғыс ағылча. Инсульт тузында пассар хан ойлабысча алай ба тромб миистің пірее тамырын туюхтабысча, аннаңар миисте хан ойлапчатханы сайбалча.
Мының алнында инсульт 40 азыра частығ кізілернің пол парча тіп саналҷаң. Че амғы туста пу ағырығ чииттернің аразында, олғаннар даа аразында тоғасча. Че, андағ даа полза, кізі улуғланыбысханынаң, аның инсульт пол парарына хорғыс ӧзіп одырча. Мындағ оңдайнаң, пу ағырығ кізі миизінде чылларнаң чыылған алызығлар сылтаанда пол парча тиирге чарир. Ол алызығлар тамырларға кирек ниме-ноолар чахсы читпинчеткені, склероз полғаны паза оларның пӱдізі алысханы сылтаанда полчалар. Тамырларға хан тӧреміл пӧзік полғаны ідӧк хомай саринаң теелче. Аннаңар хан кинетін кӧдірілзе, тамырлар талал парчалар, хан ах парча.
Миис тамырлары тромбнаң чабыл парғаны (тромбоз), тізең, хан пӧзік полчатханынаң тың палғалыстығ полбинча. Ол ӧӧнінде аар атеросклерозтың алай миис тамырларының пасха чӧреес ағырығларынаң палғалыстығ полча. Пу ағырығлар сылтаанда тамырның хайдағ-да орны ніске пол парча. Мындағ оңдайнаң миистің илееде улуғ тамыры туюхтал парза, миистің чардығынзар хан ойлабиныбысча. Олох туста андар пасха тамырларҷа хан читкіҷе ойлабинчатса, миистің ол чардығы хуруп парча.
Миистің хан ойлапчатханы кинетін сайбалғаны нинҷе-де кӧрімге чарылча, оларның хазыхха хорғыс ағылчатханын имҷі ле паалап полар. Пірееде ол тың аар салтарларға ағылбинча. Че миистің хан ойлапчатханы кинетін сайбалғанының хайдағ даа кӧрімі полза, ағырыбысхан кізіні хайди даа чағынғы стационарзар чатырчалар. Инсульт пол парған кізее толдыра имнег полызиин пирер пӧгіннең тамыр кіннерінің системазы тӧстелген. Анда хысха тус аразына инсульттың кӧрімін ілезіне сығарчалар паза аны имнир килістіре оңдайларнаң тузаланчалар.
Удаа пиртінгені миисте хан ах парғанының сылтаа полча. Улуғ нимес тее пиртіктіг кізінің тамырлары талал парарға айабас. Мындағ орыннарда аневризма (тамыр сізіп, стенказы чуғалан парған орын) пол парча. Пірееде кізі андағ тамырлығ тӧріпче. Мына пу орыннарда тамырлар удаа талалчалар, андада хан мииссер ойлабысча. Мындағ тустарда кізее нейро-хирургическай полызығ киректелче.
Тамырлар ағырығларынаң озып аларға чарир ба?
Хайди тіпчелер, ағырығның салтарларын имнеенҷе, аны озарға кӱстенерге кирек. Аннаңар инсульттың профилактиказына хайығ кӧп айландырарға кирек: кізінің тӧреен оңдайын, чазын, тың сағыссырапчатханын паза кӧп, тынағ чох тоғынчатханын, хан пӧзік полчатханын, асхынах хыймыранчатханын, тамкы тартчатханын, ачығ суғ ісчеткенін, туустан парғанын санға аларға. Ачығ суғ тамырларның тоғызын сыныхтағда тутчатхан нерва кіннерінің тоғызын сайбапча. Аның сылтаанда тамырларға саба искіріглер пирілче, аннаңар олар хыза пастырыбысчалар. Ідӧк ачығ суғ ісчетсе, В группаның витаминнері, никотин кислотазы тӧреміл чидіспинче. Олар чох тамырлар чуға пол парчалар. Ағаа хоза, пу витаминнер чох нерва клеткалары чахсы тоғынминчалар, олар, тізең, нааҷыли пӱтпинчелер.
Удаа миис тамырларының тоғызы сайбалғаны кізінің позының хазиина, тамырларына чахсы хайбаанының салтары полча. Миис тамырлары пос оңдайлығ ползалар даа, олар кізінің тиксі тамырлар системазының чардығы полчалар. Аннаңар хазых чуртас оңдайына тудынза, орта азыранза, физкультуранаң айғасса, тамырлар пик полар. Кӧп ниме позыбыстаң сылтағлығ...
Автор :
Светлана ФАРЕНБРУХ, Хакасияның ӧӧн неврологы
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы