ХАКАС УСТАРНЫҢ ХАЙХАСТЫҒ ТОҒЫСТАРЫ
17.11.2017
Хабарлар
Пӱӱл кӱскӱ хынығ козідіглерге пай. Козідімге, октябрьдаң пасти республиканың музей-культура кінінде Москвадағы паза Хызылчардағы хоосчыларның тоғыстарын коріп апарға чарир. С.П.Кадышевтің адынаң культура кінінде, тізең, пістің чайаачылар тимнеен «Ӧбекелер чирі» экспозиция тоғынча. Ол хакас чонның пастағы съездінің 100 чылына чарыдылған.
Хоостарның аймағы хайхатча. Пістің чайаачылар аймах кӧстеглерҷе, жанрларҷа тоғынчалар. Мында графиканы, хайах сырларнаң, акварельнең чайалған хоостарны кӧрерге чарир. Авторларның аразында саблығ устар паза чиит хоосчылар.
Владимир Тодыковтың паза Ричард Субраковтың хоостарын кӧріп, алыптығ нымахтарны сағысха кирчезің. Оларның графика тоғыстары хакас искусствозының ис-пайы полчалар. Алексей Топоев улуғларның чайаачызына тӧстеніп тоғынча. Чиит кізінің хоостарында пурунғы алыптар «тірілчелер»: кӱресчелер, чааласчалар. Софья Асочакова ідӧк ортын вектердегі чааҷыларны чайирға хынадыр. Че аның матырлары пасха оңдайлығлар.
Кӧзідіге сығарылған хоостарның илеедезі археоарт кӧстегҷе чайалған. Алексей Ултургашевтің «Худайның омалары» тоғызы чапсытча. Ӱс харахтығ Худай кӧрігҷінің чазыт сағыстарын прай «кӧрчеткен» чіли пілдірче. Георгий Сагалаковтың «Ӧбекелер чирі» хоозы чарых сырларнаң чайалған. Мында кӧзеелерні, хуттарны, пурунғы алыптарны кӧрерге чарир.
Ідӧк Лариса Баканованың «Чылаңмас» паза Зульфия Тодыкованың «Айгоның тӱзі» портреттерін таныхтирға кирек. Пастағызында кічіг частығ хызыҷах сомнал парған. Ол ачых-чарых кӧңніліг. Ағаа чылаңмас сыйлап пиргеннер нооза. Пу хоос кізінің кӧңнін кӧдірче. Аны Лариса Баканова «Ӧбекелер чирі» кӧзідіге ӧнетін чайаптыр. «Айгоның тӱзі», тізең, амғы ипчілерге чарыдылған.
Че сынап харахты пейзажтарның аймағы ойнатча. Чайаачы устар Хакасияның чир-чайаанын улуғ хыныснаң хоостапчалар. Леонид Канзычаковтың «Пӱркек тағлар», «Чылығ хар» хоостары чӱрек кӧӧретчелер. Аның ӱгренҷізі Денис Саражаков республика синінде кӱзін пастағызын на сынапчаттыр. Сизінгенде, чиит кізінің «Индіркі Паза аал» тоғызы кізілернің кӧңніне кірче. Таланттығ оолның узы мыннаң мындар ӧзер тіп ікінҷілес чоғыл. Марат паза Евгений Бурнаковтарның хоостарында Асхыс паза Таштып чирлері сомнал партыр. «Мадыр суғ», «Чайғы кӱн Казанов аалда» тоғыстар кӧрігҷінің чӱреен амыратчалар.
Театрдағы хоосчыларны махтирға кирек. Олар кӧзідіге илееде хоос тимнеп салғаннар. Алексей Абдин пейзажтарны морсымнығ чайапчаттыр. Улуғ нимес тоғыстары хоостыра ол Хакасияа прай хынызын читірче. Сергей Майнагашев акварельнең чир-чайаанны даа сомнапча, археоарт кӧстегҷе дее хоостапча. «Хуттың учуғызы» хоос най кӧңніме кірген.
Ідӧк «Ӧбекелер чирі» кӧзідігде скульпторларның тоғыстарын кӧрерге чарир. Евгений Канзычаков хакас хыстарны чайап салтыр. Пӧзік сыннығ абахайлар аалҷыларны айраннаң сыйлирға тимделер. Хакасияның омазы мында кӧзіділген полбас па? Николай Марткачаковтың хола тоғыстары таңнатчалар. Аның «Айас» паза «Кӱнніг хам» скульптураларынаң харах ал полбассың. Ағаста киртчең устар чох пір кӧзідіг дее иртпинче. Василий Чертыковтың ағастаң киртілген хамнары, чааҷылары ырахха сабланчалар. Геннадий Коков Хакас драма театрында бутафор полып істенче. Аның «Пулан» адалчатхан тоғызы кізілерні чапсытча.
Тиксі алза, экспозицияа 35 устың тоғыстары сығарылған. Оларның кӧбізі - чиит чайаачылар алай кӧзідіглерде арам араласчатхан хоосчылар. Таланттығ кізілерні чыып, кӧзідігні Хакасияның саблығ хоосчызы Виталий Кызласов тимнеен. Ағаа республиканың Ӧӧркі Чӧбінің депутады Михаил Саражаков, хоосчылар Лариса Баканованаң Аяс Доможаков хабасханнар. Виталий Николаевичтің таниинаң, «Ӧбекелер чирі» экспозицияның ӧӧн пӧгіні - чир-суғҷыларны чиит устарның чайаачызынаң таныстырары. Пу тоғыс мыннаң мындар узарадылар. 2018 чылда часхызын хатап хакас хоосчыларның паза скульпторларның кӧзідии иртер. «Ӧбекелер чирі» экспозиция 25 декабрьға теере иртер. Хакас устарның таңнастығ хоостарын паза скульптураларын кӧріп аларға маңнаныңар.
Автор :
Майя КИЛЬЧИЧАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы