РЕСПУБЛИКА БЮДЖЕДІ АЛЫЛ ПАРДЫ
15.12.2017
Хабарлар
ХАКАСИЯНЫҢ ӦӦРКІ ЧӦП ДЕПУТАТТАРЫ 13 ДЕКАБРЬДА ПУ ЧЫЛНЫҢ ХАЛҒАНҶЫ СЕССИЯЗЫНА ЧЫЫЛЫСХАННАР.
КӰН СУРИИНДА 20 АРТИИНАҢ СУРЫҒ ПОЛҒАН, ОЛАРНЫҢ АРАЗЫНДА ИҢ ӦӦНІ - «ХАКАС РЕСПУБЛИКАНЫҢ 2018 ЧЫЛҒА ПАЗА ПЛАНДАҒЫ 2019-2020 ЧЫЛЛАРҒА БЮДЖЕДІНЕҢЕР» ЗАКОН ПРОЕКТІ.
АЛЫҢДАҒЫ СЕССИЯДА ДЕПУТАТТАР РЕСПУБЛИКА БЮДЖЕДІН ПАСТАҒЫ ХЫҒЫРЫҒДА АЛЫБЫСХАННАР, ПУ СЕССИЯДА АХЧАНАҢ ПАЛҒАЛЫСТЫҒ ӦӦН ЗАКОННЫ ІКІНҶІ ПАЗА ХАЛҒАНҶЫ ХЫҒЫРЫҒДА АЛЫБЫЗАРҒА КИРЕКТЕЛГЕН.
СЕССИЯНЫҢ ЧЫЫЛИИ ӦӦРКІ ЧӦП КНЕЗІ ВЛАДИМИР ШТЫГАШЕВ УСТААНЫНАҢ ИРТКЕН. АНЫҢ ТОҒЫЗЫНДА ХАКАСИЯ ПРАВИТЕЛЬСТВОЗЫНЫҢ КІЗІЛЕРІ, МУНИЦИПАПЬНАЙ ПӰДІСТЕРНІҢ ПАСТАРЫ, РЕСПУБЛИКАДАҒЫ ВЕДОМСТВОЛАРНЫҢ УСТАҒҶЫЛАРЫ ПАЗА ХАКАСИЯНЫҢ СЕНАТОРЛАРЫ ЕВГЕНИЙ СЕРЕБРЕННИКОВНАҢ ВАЛЕНТИНА ПЕТРЕНКО АРАЛАСХАННАР.
Республика бюджедінеңер закон проектінің ӱзӱрии пастағы сурығлар санында полған. Пу сурығҷа ӧӧн чоохты Хакасияның Ӧӧркі Чӧп кнезінің орынҷызы, бюджетче комитеттің кнезі Сергей Комаров тутхан. Хайди ол таныхтаан, 29 ноябрьда пастағы хығырығда алылған республика бюджедінеңер закон проектінзер амды 13 тӱзедіг кирілче.
- Ирткен сессияда піс, республика бюджедінзер тӱзедіглер киріп, аның парыстарын паза хорадығларын илееде ӧскірібіскебіс, 5 миллиард салковайға, - искірген Сергей Комаров. - Аның соонаң Россия правительствозынаң паза финанстар министерствозынаң чӧптезіглер апарылған.
Кирілчеткен тӱзедіглер ӧӧнінде Россия минфині пирген чӧптернең палғалыстығ тіп таныхтаан ол. Ӧӧркі Чӧптің бюджетче комитеді ол тӱзедіглерні ӱзӱртір паза кирерінең чарас салтыр. Чоохтирға кирек, республикаа коммерческай кредиттерні федеральнай кредиттерге алыстырарына ахча пирілче. Пу чағында республиказар федеральнай бюджеттең пу кӧстеглерҷе 7,4 миллиард салковай кірген. Аның сылтаанда республика бюджеді ахча саринаң сала ниик «тыныбысхан» тиирге чарир.
Ағаа хоза, хайди таныхтаан бюджетче комитеттің устағҷызы, закон проектінде пастағызын на республиканың облигация алымнарын чабарына ас нимес ахча салыл парған. Че ол сфера Россияның законодательствозынаң чахсы чарыдылбаан сылтаанда (облигация алымнарын чабарынҷа методика чоғыл) республика килер чылда постың облигацияларын 300 миллионҷа салковайға ла нандыра садызып алар тіп чарытхан ол. Соонаң облигация алымнарын чабарынҷа тоғыс ӧткін арах апарыл сығар тіп ізенізін читірген Сергей Комаров.
Депутаттар Россия минфині пирген чӧптернең палғалыстығ тӱзедіглер таблицазын улуғ таластар чох чарадыға алыбысханнар. Салтарында республиканың килер чылға бюджеді, пастағы хығырығда алылғанының хыринда кӧмеске хызырылып, мындағ кӧрімніг пол парған:
парыстар - 26 миллиард 376 миллион салковай;
хорадығлар - 27 миллиард 687 миллион салковай;
дефицит - 1 миллиард 311 миллион салковай.
Ӧӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев республика бюджедінің дефициді пастағызын на законға килістіре тӧбін синніг салылчатханын таныхтаан - 10%-тең дее асхынах. Республика бюджедін ӱзӱрерінҷе таластар чох полған полза даа, бюджет прай ла депутаттарның кӧңніне кірбинчеттір. Анзын республика бюджедін аларынҷа ӱн пирістің салтарлары кӧзіткен: 32 депутат - алар ӱчӱн, 10 депутат - тоғыр. Че, хайди даа полза, килер чылға бюджеттеңер закон кӧбізі ӱннең алыл парған. Амды ол законҷа піске чағдапчатхан чылда чуртирға килізер.
Нименең пасхалалча пу бюджет? Бюджетче комитеттің кнезі Сергей Комаровтың искіриинең, анда пастағызын на бюджетниктерге чал ахчазын тӧлиріне паза социальнай тӧлеглерге ахча азынада, 12 айға, салылча. Андағ оңдайнаң, депутаттар кӧрізінең, бюджет сферазында істенчеткеннерге чал ахчазы паза аймах социальнай тӧлеглер тудығ чох тузында тӧлел турарлар. Паза пу бюджет сын оңдайлығ полчатханы таныхталған ӱзӱріг тузында. Чарыда чоохтаза, анзы бюджетте кӧріл парған прай нимее ахча табыл турарын кӧзітче. Хакасияның финанстар министрі Ирина Войнованың таниинаң, республика бюджеді социальнай хабазығларның пірдеезін хыйа итпинче паза олох туста экономика саринаң тиліс кӧстегліг полча.
Республика бюджеді алыл парған соонаң Хакасияның Ӧӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев, прайзына алғызын читіріп, Хакасияның сенаторлары Евгений Серебренников, Валентина Петренко паза Хазна Думазының депутады Надежда Максимова пу сурығҷа тӱзімніг тоғынғаннарын таныхтаан. Ідӧк парламент устағҷызы республиканың промышленность предприятиелеріне алғызын читірген.
- Олар халғанҷы айларда налог ахчазын тӧлирін ӧскірібіскеннер, - таныхтаан Владимир Штыгашев. - Че пістің читіре чыылбаан налогтар ам даа кӧп. Піске, тізең, пос кӱзіне паза пос парыстарына ла ізенерге кирек.
Закон бюджедін алғанына хоза депутаттар Ӧӧркі Чӧптің чарадиин алыбысханнар. Ол пічікте Хакасия правительствозына олған поликлиникаларын тыхтирына паза оларзар наа имнег оборудованиезін аларына хайығ саларынҷа чӧп пирілче. Депутаттар ідӧк онкология паза радиология кіннерінеңер, оларзар кирек оборудование алардаңар ундубасха сурынчалар. Орындағы пос устаныс органнарына, тізең, аймах алымнарын, иң пурун чарытхы ӱчӱн, чох идерге чӧп пирілген.
Сессияның пасха сурығлары ӧӧнінде республиканың законнарынзар алызығлар кирердеңер полғаннар. Оларның кӧбізі пістің законнарны федеральнайларға килістіре тӱптестірерінең палғалыстығ полған. Нааларның аразында ис-пайға налог ахчазын тузында тӧлебеен чуртағҷыларға пеняны хаҷаннаң сығара саларын турғысчатханынаңар закон проекті полған. Закон проекті хоостыра пеня салҷаң тусты соона чылдырыбызары кӧріл парған. Сидіксініс ис-пайға налог ахчазын кӧп кізі тузында тӧлебеенінең палғалыстығ тіп чарытхан бюджетче комитеттің устағҷызы Сергей Комаров, пу сурығҷа чоох тудып.
- Федеральнай законодательство хоостыра регионнарға, постын, законын сығарып, пеня салҷаң тусты соона чылдырыбызар право пирілче, - таныхтаан ол. - Сурығны ӱзӱрген соонаң піс андағ закон тимнирге чарат салғабыс. Чарыда чоохтаза, піс кізілерге, штраф санкцияларын салбин, 2018 чылның 1 июльына теере тус пирчебіс, олар налог сурығларын пӧгібізер ӱчӱн Андағ сурығлар, тізең, пістің чуртағҷыларның ас нимес.
Олох туста чоох парча налог тӧлир тусты чылдырардаңар нимес тіп таныхталған ӱзӱріг тузында. Налог тӧлир тус ідӧк халған - 1 декабрьға теере. Мында чоох парча налогты тузында тӧлебеені ӱчӱн пеняны хаҷаннаң сығара салып пастирдаңар тіп искірген Комаров. Салтарында депутаттар чарас салғаннар, закон пӱкӱлее алыл парған.
Сессияның паза пір сурии ідӧк налогтарға теелген. Іди депутаттар «Организацияларның ис-пайына налогтаңар» законзар алызығлар кирерін кӧрібіскеннер. Че мында чоох парған сала пасха нимедеңер -алында чох иділген налог льготаларының хайзын айландырардаңар.
- Пір чыл мының алнында, республика ахча саринаң сидіксіністерге кір парғанда, Россияның минфині хысханы хоостыра идінҷектерге налог льготаларыньң кӧбізі чох иділген, - таныхтаан Сергей Комаров. - Анзы пістің бизнестегілерге хоза аар-чӱкнең артылған.
Амғы туста, ахча саринаң кирек оңдайланчатханда, идінҷектерге ол налог льготаларын кӧместең айландырарға чарат салтырлар. Кирілчеткен алызығларҷа ис-пайҷа налог льготалары аал хонии тоғыстарынаң, палыхты садыға ӧскірерінең паза туризмнең айғасчатхан идінҷектерге айландырылча. Депутаттар тоғыр полбааннар, закон проектін читіре тимнирге киректелчеткенін санға алып, пастағы хығырығда алыбысханнар.
Паза пу сессияда Ӧӧркі Чӧп Хакасияның Сыныхтағ-сананыс палатазына килер чылда хайдағ тоғыс иртірерге киректелчеткенінҷе чахығларын чарадыға алған. Ол чахығлар хоостыра Сыныхтағ-сананыс палатазы республиканың парыстанҷаң оңдайларына паалағ пирерге кирек. Анзына республика отрасльлары, пасха регионнарнаң тиңнестіріп, хайдағ парыс алчатханы паза нинҷе налог тӧлепчеткені істезілер тіп кӧрілче. Ол істезіглернің салтарларынҷа республика правительствозына пос парыстарын ӧскірерінҷе чӧптер тимнелер. Ағаа хоза, палатаның аудиторларына, Сойан-Сус ГЭС-тың приватизациязынҷа, Хакасияда орныхчатхан коммерческай потребительлерге чарытхаа льготалығ тарифтер турғызарынҷа, 1993 чылда иділген чӧптезігҷе республика бюджедінзер дивидендтер тӧлирінҷе чарғы алған чарадығларны санға алып, амғы законодательствоны ӱгреніп кӧрібізерге чахығ пирілген. Чахығлар аразында ідӧк муниципалитеттерге пирілчеткен ахча хайди тӱзімніг тузаланылчатханын сыныхтиры паза аннаң даа пасха сурығлар полған.
- Пӱӱн Хакас Республиканың Сыныхтағ-сананыс палатазына тоғынҷаң кӧстеглерні турғыс салдыбыс, - таныхтаан Ӧӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев. - Сыныхтаҷаң паза істезіп ӱгренҷең мероприятиелерні хаҷан иртірер планны, тізең, палата позы чарадыға алар.
Автор :
Альберт ТОЛМАШОВ Сом Максим АХПАШЕВТИ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде