ӰГРЕНҶӀЛЕРІНЕҢ ЧИҢІСТЕР САҒЫПЧА
24.01.2018
Хабарлар
Кізі паза аның тоғызы. Палаларны улуғ марығларға сығарча.
Алтай аймаандағы Хызыл чазы аалдағы школада физкультура уроктарын Владимир Семенчук апарча. Алтай аймаанзар чорыхнаң сыхханда, піс аннаң, тоғазып, чоохтазып алғабыс. Таныхтирға кирек, Владимир Владимирович боксча спорт узына кандидат полча.
Владимир Семенчук Хызыл чазыдағы школада 2005 чылдаң сығара тоғынча. Ол тустаң сығара ӱгретчі, олғаннарны аймах-пасха спорт кӧрімнерінең айғастырып, улуғ чидіглерге читче. Школада палалар 9 классха теере ӱгренчетселер дее, марығларға чӧріп, пасха ортымах школалардаң соона халбин, сыйыхтығ орыннарға турысчалар. Ӱгретчі, тынағда даа полза, хынчатхан тоғызын тастабинча.
- Ӱгренҷілерімні тастирға айастығ, - чоохтапча ӱгретчі. - Пістің школада асхынах пала ӱгренче. Мин прайзына поғдархапчам. Школа тоозып, олғаннар пасха ӱгредіг учреждениелерінзер парыбысчалар. Анда олардаң физкультура предмедінең кем ӱгретчі полғанын сурчалар. Ӱгренҷілерім чиңістер тударға сыбыра кӱстенчелер.
Хайди таныхтапча ӱгретчі, полған на ӱгредіг чылында ӱгренҷілер спартакиадазына школа спорттың сигіс кӧрімінҷе команда тимнеп алча. Полған на кӧрімҷе олғаннар сыйыхтығ орыннарға сыхчалар. Че 8-9 класстардағы ӱгренҷілерге 10-11 класстардаң тоғыр турызарға сидік. Че, іди дее полза, оолағастар паза хызыҷахтар стол теннизінҷе сыйыхтығ орыннарға сыхчалар. 2016 чылда волейболҷа хызыҷахтар командазы республиканың читі мариинда араласхан. Ӱс марығда хызыҷахтар пастағы орынға сыхханнар, ікізінде кӱмӱс медальлар утып алғаннар, ікі марығда ӱзінҷі орынға турысханнар.
- Олғаннар кӱстенҷіктер, - чоохтапча ӱгретчі. -Улуғ класстардағы ӱгренҷілер понедельникте, средада, пятницада волейбол ойнапчалар. Кічіг олғаннар вторник, четверг кӱннерде килчелер. 2016 чылда волейбол чахсы ойнапчатхан ікі хызыҷах школа тоозыбысхан. Пылтыр - пір хызыҷах. Че оларның орнына пасхалары килчелер.
Че школада ӱгренҷілер асхынах полчатханы ӱгретчіні сағыссыратча. Аннаңар волейбол командазына чахсы таллағ иртірерге оңдай чоғыл. Прай палалардаң иң чахсыларын таллап алып, ӱгретчі оларны волейбол ойнирға кӧніктірче.
- Пістің школада мин оолағастардаң паза хызыҷахтардаң пірер волейбол командазын чыып алчам. Хубачардағы школада, тізең, ӱзер-тӧртер команда чыып аларға оңдай пар, - чоохтапча ӱгретчі. - 88 паладаң иң кӱстіглерін школаның командазына таллап алчам. Пасхазы олардаң халбасха кӱстенче. Че, іди дее полза, піс пасха школалардаң пір дее халбинчабыс.
Таныхтирға кирек, Хызыл чазыдағы олғаннар волейболҷа республика марығларында сыбыра араласчалар. Волейболҷа ла нимес, пасха даа спорт кӧрімнерінҷе сыйыхтығ орыннарға турысчалар.
- Мин тоғысха наа ла килгенімде, олғаннарны мини-футболҷа аймах синіндегі марыға сығарғам. Ӱс ойынны ойнабызып, школа командазы, финалға сығар ӱчӱн, Хубачардағы олғаннарнаң тоғазарға кирек полған, - чоохтапча Владимир Владимирович. - Паза ла сизінзем, олғаннар мӧңіс одырчалар. «Хайди пол сыхтыңар?» - сурғам мин олардаң. «Хубачардаң тоғьір ойнирға итчебіс нооза», - нандырчалар олғаннар. Ӱс ойынны утханы чиңіске ағылбас. Аннаңар тохтирға сағынмаңар даа. Хубачардағы оолағастар сірерӧк осхастар. Оларны ноға утарға чарабас.
Ӱгретчінің сӧстеріне турызып, Хызыл чазыдағы олғаннар, Хубачардағы ӱгренҷілердең тоғыр ойнап, ойынны тиң саннаң тоосханнар. Че кирген голларның саннары хоостыра, хызылчазыдағылар финалға сыхханнар. Финалда олар Очырдағы олғаннарны 3:1 саннаң утып алғаннар.
- Сірер кӧңнілеріңні тӱзіргезер, ойын соонда чоохтаам оларға. Сірер, пірге тудынзаңар, хаҷан даа чиңістер тударзар. Хубачардағы олғаннар кӱстіглер, че оларның команда ойыны чоғыл. Іди мин олғаннарыма кӱрезер хылыхтарын тыыдып алғам, - чоохтапча Владимир Семенчук. - Олғаннарны ӱгретчем: ойыннарға сыхчатсаңар, хайди даа кӱрезіңер, чиңіс тудар хылыхтарыңны кӧзідіңер. Андағ хылыхтығ сыхпазаңар, марығларда аралазарға даа чарабас.
Іди марығларда пасха-пасха киректер пол парча. Пірсінде Владимир Семенчук хызыҷахтар командазын Хубачарда ирткен волейбол мариина апарғанда, хызыҷахтар «ыырҷы» командазындағы лагерьде ынағлазып алған ӧӧрелерінең тоғас парғаннар.
- Ойын тузында сизінзем, хызыҷахтар хатхы-кӱлкіде, пір дее кӱстенмин ойнапчалар. Мин, тайм-аут алып, оларға теем: «Ойын пасталыбысты, олар сірерге «ыырҷы» полчалар. Ойын соонда хайди хынчазар, іди полыңар», - чоохтаан Владимир Владимирович.
Іди ӱгретчі олғаннарны чахсы ойнирға ла нимес, орта тудынарға, чалтанмасха, полған на ойында прай кӱстерін салып ойнирға ӱгретче. Хайди чоохтапча Владимир Владимирович, ӱгренҷілері аразында пір оолағас тамкы тарт сыххан полтыр.
- Ниик атлетикаҷа олғаннарны тимнеп, прайзы 17 минута чӱгӱрген. Тамкы тартчатхан оолағасты 25 минута чӱгӱрткем. Че ол читі минута пазынаң, майығып, тынастап сыххан. Кӧрчезің, Максим, син кӱстігзің, чахсы чидіглерге чидерҷіксің. Ам позыңны хайди итчезің, - чоохтаам мин ағаа. - Ам ойнирға сыххан ползабыс, синің пір дее тузаң чох поларҷых. Ол, анзын оңарып, тамкы тартарын тастабысхан. Ол оол баскетбол, волейбол чахсы ойнап сыххан. Ниик атлетика аның хынчатхан спорт кӧрімі полған. Іди ол марығларда кічіг дистанцияларда чиңіс тут сыххан.
Кічіг школада 88 ле пала ӱгрензе дее, халғанҷы алты чылға олғаннар марығлардаң сыйыхтығ орыннар чох айланминчалар. Кӱскӱдегі кросстаң пастап, чыл тооза олғаннар полған на марығда араласчалар. Че ӱгретчі школада 10-11 класс чохтаңар хомзынча. Аның ӱчӱн оолағастарның мини-футбол командазын чыып полбаан.
Олғаннарға школада спортнаң айғазар прай оңдайлар пар: улуғ спортзал, пӧзік пілістіг ӱгретчі. 9 классха читіре паланы чиңістерге тимнеп алып, че аннаң андар ӱгретчі оларның тузазын ал полбинча. Олғаннар пасха школаларзар паза ӱгредіг заведениелерінзер парыбысчалар. Іди Хызыл чазыдағы олғаннар, мини-футболнаң, тенниснең, ниик атлетиканаң, баскетболнаң паза волейболнаң айғазып, пасха ӱгредіг заведениелері ӱчӱн чиңіс тудып, пастағы тренер Владимир Владимирович Семенчукты сабландырчалар. Волейбол секциязына ӱгренҷілердең пасха аалдағы чииттер чыылысчалар.
- Мин оларны хызыҷахтар командазынаң тоғыр ойнирға турғызыбысчам, - хатхырып ала чоохтапча ӱгретчі. - Аалдағы чииттер хызыҷахтарны пір дее ут полбинчалар.
Ӱгретчі позының тоғызын піди паалаан: «Олғаннар ӱгретчіні чахсы пілчелер, ағаа киртінчелер. Аннаңар ізеніске турызарға кирек, чойланарға чарабас. Сынап андағ кирек пол парза, олғаннарның киртінізін айландырып аларға уғаа сидік».
- Аннаңар пірее ниме чоохтазам, олғаннар пілчелер, сынап таа іди полар, - чоохтапча Владимир Владимирович. - 1-2-ҷі класстардағы олғаннарға мин чоохтапчам: хаҷан даа итпеңер андағ нимелерні, хайзының ӱчӱн соонаң ачырғанарзар. Ідӧк мин оларны пик сындырлығ поларға ӱгретчем. Пик хылыхтығ кізілерні улуғлапчалар, чазығ кізілерні нимее салбинчалар.
Тоғысха наа ла килгенде, Владимир Семенчук, позы бокснаң айғасхан кізі, ідӧк бокс апарарға кӱстенген. Олғаннар бокснаң хынып айғас сыхханнар. Команда даа пӧзік синде полған. Че школада пу спорт кӧрімін апарар чахсы оңдайлар чоғыл. Аннаңар ӱгретчі бокс секциязын иртірерін тохтадыбысхан.
- Минің тренерім Владимир Иосифович Сунгуров хынған на паланы бокс секциязына алып алҷаң. Че полған на пятницада, рингсер сығарып, ікі оолахтың тимненізін хатығ оңдайнаң сыныхтаҷаң, кӧрбеҷең, пастағызын на рингсер сыхтың ма алай разрядың пар ба. Кӧзідімге, секцияа 100 кізі пазын салҷаң, андағ хатығ пятница соонаң, тізең, сигіс ле кізі халҷаң. Че олар бокста пӧзік чидіглерге читчеңнер, - позының тренерін сағысха кирче Владимир Владимирович.
Хызыл чазызар килер алнында Владимир Семенчук, Ағбан пилтіріндегі училищеде тоғынып, кӧп чиит оолны боксха тартхан. Оларның хай піреезі чахсы чидіглерге читкен.
- Леонид Тохтобин паза Валерий Чебодаев пӧзік синдегі марығларға сыхчаңнар. Леонид училищені тоозыбысханда, аны Хызылчардағы «Зенит» спорт клубынзар алып алғаннар. Анда тимненгенде, ол мині хаҷан даа ундутпаҷаң. Валерий Чебодаев Хызылчарда полицияда тоғынча. Полковник званиеліг. Олар ікӧлең училищеде ӱгренчеткендӧк спорттың пастағы разрядына турысхан полғаннар. Амғы туста, спорт узы полып алар ӱчӱн, пірее улуғ марығны утып аларға кирек. Совет Союзы тузында уғаа пӧзік ус кӧзідерге кирек полған, - чоохтапча ӱгретчі.
2015 чылда улуғ ӧрт полғанда, Владимир Семенчук ідӧк хыйалға кірген. «Андада сизінгем, нинҷе кӧп кізі мағаа хынчаттыр, хайдағ улуғ полызығ мағаа пирген-нер ӱгренҷілерім», - чоохтапча Владимир Владимирович. Анзы ӱгретчее улуғ ӧрініс полча.
Автор :
Антон ЧЕРТЫКОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде