КӦКЛӦЛЕРНІҢ ХАЙХАСТЫҒ ТИЛЕКЕЙІ
28.03.2018
Хабарлар
Кӧзідіг. Ирина Верхградскаяның кӧклӧлері кӧрігҷіні аптаан.
Ағбанда Новосибирск город чуртағҷызының, кӧклӧлер тимнепчеткен устың «Ирина Верхградскаяның кічіг тилекейі» кӧзідии азылды. Аны республикадағы Л.Р.Кызласовтың адынаң чир-суғ ӱгренҷең музейнің тоғынҷылары тимнееннер.
Ирина Верхградская Хызылчар крайындағы Норильск городта тӧреен. Пастағы кӧклӧзін 10 частығда тағырап алған. Амды аның чыындызында 1500 азыра кӧклӧ саналча. Кӧклӧлернің сыны пӧзік нимес - 4 - 18 сантиметрҷе. Олар аймах кип-азахтығлар, тархын паза саблығ кізілернің омаларын таныхтапчалар. Кӧклӧлерде улуғлар паза олғаннар модазын, аймах нация чонының кип-азаан кӧрерге, литература, библия, нымахтар матырларын танирға чарир.
Ирина Верхградская полған на кӧклӧнің омазын паза оңдайын матырға килістіре чайапча. Ол школа тоосханҷа кӧклӧлерні тимнеен. 1990 чыллардағы алызығлар полып, садығ тураларында ойнаҷахтар даа садылбин сыххан. Ирина Наа чылға палаларына сыйыхха кӧклӧлер тимнеп пирген. Аннаң пеер пу тоғыс узарадылған. Іди 30 чыл азыракӧклӧлерні тимнир тоғыснаң айғасча.
Библиотекада тоғынчатхан ус кирек литература таап алча, кӧклӧлерні чайир узын тыытча. Пір кӧклӧні тимниріне 1 -10 кӱн парыбысча.
Ирина Верхградскаяның кӧклӧлерінің кӧзідии Москвада, Санкт-Петербургта, Омскта, Новосибирскте, Томскта ирткен. Хакасияда ол пастағызын иртірілче. Кӧзідіге 250 азыра кӧклӧ сығарылған. Кӧклӧлер аймах кӧстеглерҷе пӧліл парғаннар. Кӧзідімге, XIX-ХХ чӱс чыллардағы кип-азах модазын кӧрерге чарир. Нацияларның кип-азаан алза, англосакстар, викингтер, эскимостар, татарлар, болгарлар кип-азаан танирға чарир.
Нымахтарның матырлары даа киртістіг тимнелтірлер. «Алладин», «Незнайка», «Колобок», «Алёнушка» осхас саблығ нымахтар матырлары тимнелтір. Политика деятельлері: I Пётр, I, II Екатериналар, Юрий Лужков, Диана принцесса. Сцена чылтыстарын алза, Александр Абдуловты, Олег Янковскийні, Людмила Зыкинаны, Людмила Гурченконы таныпчазың.
Алынҷа кӧклӧлер улуғ частығларның чуртазына чарыдылғаннар. Пу чардых «Аарлығ минің ағаларым» адалча. Ирина Ивановнаның ағалары уғаа ачыныстығлар. Кӧрігҷі оларның иб аразындағы хайыныстарын кӧрче. Кем-де кроссворд кистінде сағысха тӱсче, пір ууҷа ыңааҷахты паайлапча, ікі иней сиден тӧзіндегі одырчыхта хабарласча... Пір сӧснең, полған на кӧклӧге килістіре декорация тимнелтір. Апсах-инейлерні омалапчатхан кӧклӧлерні кӧре, аға-ууҷалар, іҷе-пабалар сағысха кірче.
Хоосчы, декоративно-прикладной искусство узы Наталья Фитина кӧзідіг хоостыра сағыстарынаң ӱлескен: «Пурунғыда кізілер кӧклӧлернең ойнабаҷаңнар. Кӧклӧ ибні хара кӱстердең арачылаҷаң ызых тиріге саналҷаң. Соонаң на ойнаҷах чіли тузаланыл сыххан. Пӱӱнгі Барби осхас кӧклӧлер олғаннарның сағызын сайбапча тіп таныхтирға кирек. Олған Барби осхас пӱдістіг поларға сағынча. Россия чоннарының онҷааларны тимнир пос кибірлері пар нооза. Аннаңар, кидеркізер хайбағынмин, пос культуразын хайраллирға кирек».
Прай даа хызыҷахтар кічігде кӧклӧ-онҷааларнаң ойнапча нимес пе. Посты даа сағысха кирзе, улуғлардаң онҷаа тік пирерге сурынҷаңзың, посха даа тағырирға киліскен. Пос холынаң тимнеен кӧклӧге тіріг нимее чіли хайчазың. Мин чееннеріме кӧклӧлер тимнеп пирҷеңмін. Хайхастығ даа, че пір кӧклӧні 20 азыра чыл хайраллапчалар. Тастабызарға тіп чоохтанғамох, ынабинчалар. Онҷаа, тізең, сӧп-саптаң тимнелген тиирге чарир: газетадаң, ӧңніг пакеттердең, сӱбӱректердең. Іди ол хызыҷахтарның пӧлиин арачылапчатхан кӧклӧге айлан парған даа полар.
Ирина Верхградскаяның кӧклӧлерін кӧрчетсең, пір матырны чайирына нинҷе ниме киректелчеткенін сизінчезің. Кӧклӧлер узы кип-азахтағы оох-теек нимелерге улуғ хайығ салчаттыр. Андағ оңдай кӧклӧлерін уламох ачыныстығ кӧрімніг итче.
Автор :
Елена САГАТАЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде