ААЛЛАР ХАР СУУНАҢ АРАЧЫЛАЛЧА
30.03.2018
Хабарлар
Кӱн сурии. Хакасия пазы Виктор Зимин Алтай, Пии паза Асхыс аймахтарынзар тоғыс чорығынаң чӧр килді.
ХАКАСИЯ ПАЗЫ ВИКТОР ЗИМИН ПРАВИТЕЛЬСТВО ЧЫЫЛИИ СООНАҢ ТОҒЫС ЧОРЫҒЫНА СЫХХАН. ОЛ ХАЙЫЛЧАТХАН ХАРНЫҢ СУУ ААЛЛАРЗАР КІРЧЕТКЕНІН ТОХТАДАРЫНҶА ТОҒЫСТАРНЫ СЫНЫХТААН ПАЗА МЫНДАҒ КИРЕКТЕР ПОЛБАС ӰЧӰН АЛЫНҶА ЧАХЫҒЛАР ПИРГЕН.
ХУБАЧАР ААЛДА СУҒ ІКІ ОРЫНДА ЧЫЫЛ ПАРТЫР: НАА МИКРОРАЙОНДА ПАЗА ААЛЗАР ПИИ САРИНАҢ КІРЧЕТКЕН ОРЫНДА. АЛТАЙ АЙМАА ПАЗЫ ТАТЬЯНА РАМЕНСКАЯНЫҢ ИСКІРИИНЕҢ, НАА МИКРОРАЙОНДА СУҒ 24 МАРТТА СЫХ КИЛГЕН, ОЛОХ КӰН АНЫ ПОМПАЛАР ПОЛЫЗИИНАҢ СЫҒАРҒАННАР. РЕСПУБЛИКА ПАЗЫ КИЛГЕНДЕ, АНДА УЛУҒ НИМЕС СУҒ АМ ДАА ПОЛҒАН. РАЗРЕЗТЕР ООХ ТАСТАР ТАРТАРҒА, АНЫ ЧАЙАРҒА ПОЛЫС ПИРГЕННЕР. НАА МИКРОРАЙОНДА МУНИЦИПАЛЬНАЙ ТУРАЛАР ПАР, ОЛАР ӦКІС ОЛҒАННАРҒА ПИРІЛГЕННЕР. АННАҢАР УЛАМОХ УЛУҒ ХАЙЫҒ АЙЛАНДЫРЫЛҒАН. СУҒ ПОЛҒА ЧИТПЕЕНІ АЙМАХ ПАЗЫН ӦРІНДІРЧЕ. ЧОН ХАЙДАҒ ӰРЕГЕ КІРГЕНІ САНҒА АЛЫЛЧА. ХАКАСИЯ ПАЗЫ ИДІЛЧЕТКЕН ТОҒЫСТЫ ПААЛААН ПАЗА НАА МИКРОРАЙОНДА ДРЕНАЖ КАНАЛЫН ПӰДІРЕРІНҶЕ ТОҒЫНЫП ПАСТИРҒА ЧАХААН. МЫНДАҒ КИРЕК ПАЗА ПОЛБАСХА КИРЕК.
Хубачар ибіре Пиизер парчатхан паза аалдаң сыхчатхан чол пірікчеткен орында пулуңас полтыр. Пӧзік орыннардағы хар, хайылып, алтынзар, ол пулуңассар, ахчатпас па, мыннаң суға ахчаң орын чоғыл, аннаңар суғ чол азыра индіре ах сыххан.Чол кизіре - чуртағҷыларның туралары. Пӱӱнгі кӱнге суғны ідӧк помпаларнаң сығарыбысханнар.
Пии аймаандағы Новотроицкай аал иніс чирде турча. Хайылған хар аал ӧтіре ахча, анаң сала тӱс чирде турыбысча. Іди аалнаң хости чыыл парған «кӧллер» кізі тураларынзар кірчелер. Суғ 37 чир участогында турча, паза 20 ибге кірген. Оларның тӧртінде суғны сығарыбысханнар, 16-зында турар теен аал чӧбі пазы. Тоғыстар ікі орында парча. Пір «кӧліҷекке» аалзар чолны экскаватор туюхтапча. Ол аал сариндағы чарны кӧдірче. Пасхазы аал чоғар тоғынча. Полызыға ідӧк разрезтер паза чааҷылар кӱстері тартылған. Нинҷе-де КамАЗ харны аал тастынзар, индіре тӧкче. Мында тың палчах. Виктор Зимин харны сала ирте сығара тартарға кирек полған теен. Андада піди ирееленерге киліспесчік. Че орындағы чуртағҷылар таниинаң, пӱӱл хар най улуғ чаап парған. Аалдағылар хар асхынах чаап турғанына кӧнік парғаннар.
Пииде чуртағҷыларны Пии сууҷах хорғыста тутча. Кічіг сууҷах соох хысхызын тазылада тооп парған. Хар даа чахсы чаап парған. Часхы пасталғаннаң хар хайылып пастаан, хар суу, иніп, Пии суғның чолына кіріп, ӱстӱнҷе ағып, чарлардаң ас сыххан. Хости туралар, чир участоктары ідӧк суға кір парғаннар. Пии аал пазы искіриинең, 15 тура суға кір парған, хайда 20 квартира саналча паза 64 кізі чуртапча. Ус-тағ-пастағ ікінҷі кӱні ӱреглерні санапча. Хакасия пазы прай читпестерні санға аларға паза салтарлар идерге чахығ пирген. Аймах пазы Юрий Курлаев республиканың чир-чайаан ис-пайы паза экология министерствозынаң хада 2020 чылға теере Пии суғның чолын тирең хазарынҷа тоғынарға пӧгінчеткеннерін республика пазына читірген. Виктор Зимин ол сурығны, сӧӧ тартпин, 2019 чылдох пӧгібізерге чахаан. Пастыхтар сидік сурығны ӱзӱрчеткен туста ікі ирен суғ полызиинаң пусты хайылдырчатханнар.
Халғанҷызын Виктор Зимин Асхыс аймаандағы Хамыстығ станциядағы киректернең танысхан. Мында ікі хадыллығ ікі тура турча, пасхазы ікі квартиралығ туралар. Аал чуртағҷызы Олег Ачитаев помпа хыринда турча. Аның полызиинаң суғны чолның пір саринзар ағысчалар. Мындағ оңдайнаң суғ чахсы синчеткені пілдірче. Иреннің чооғынаң, суғ аалда пірееде ле кӧдірілче, халғанҷызын ол 2003 чылда полған. Любовь Сандыкованың чооғынаң, станциязар суғ 15 чыл пазынаң кірче. Ипчі Хамыстығда 1967 чылдаң сығара чуртап парир, аннаңар анзын чахсы пілче. Аның чобалына пӱӱл суғ оолғының туразына кір партыр. Палазы хона тоғысха парыбысханда, ол тимір чолда істенче, аның ікі палазы ууҷазында хонған.
- Харын палалар пісте полғаннар, - тіпче Любовь Константиновна, - хорых парарҷыхтар. Суғ полдаң 10-ҷа сантиметрге кӧдіріл парған. Хай пірее мебельні, кип-азахты паза ӧдіктерні ал халғабыс, орада яблах халған. Иділген ӱрегдеңер искірігні устағ-пастағ чыған.
Ӧӧк пилтірі аал чӧбі пазы Николай Спирин, суғ кӧдірілчеткеннеңер пастағы искіріг кіргендӧк, Асхыс аймааның устағ-пастаа кізілерінең хада-пірге аны синдірерінҷе тоғыс пастааннар. Ол полған 24 март иртен. Пӱӱнгі кӱнге теере тоғыстар тохтадылбинча. Тағларда хайылчатхан хар сууна станция ибіре парчатхан канал сыдаспаан: ол харнаң паза пуснаң туюхтал парған. Чааҷылар кӱзінең каналның ӱс километр участогы арығлалған. Асхыс аймаа пазы Абрек Челтыгмашев паза Ӧӧк пилтірі аал чӧбі пазы Николай Спирин чааҷыларға паза тимір чол устағ-пастаана хабазығ ӱчӱн алғыстарын читіргеннер. Канал арығлалған соонаң суғ пілдірте син парған. Пастыхтар ізенчелер, станция істіндегі хар хайыл парза, хорғыс чох полар. Станциядағы туралар иргі, фундаменттері чабыс, аннаңар суғ табырах тураа кірче. Чуртағҷылар ідӧк малларына сағыссырапчалар. Хазааларда суғ турча, чатчаң орын чоғыл. Сағам оларны тағларзар сӱрібістірлер.
- Хорғыстығ ниме чоғыл, піс полған на сағба пирілген искіріглерҷе тоғынчабыс, - теен Абрек Васильевич. - Аймахтың полған на аалында чайылчатхан хар сууна кірген чир алай тура
анаң аны пасха чолҷа, туралардаң оортах апарыбысчалар, хайда-да помпанаң сығарчабыс. Мындағ кирекке часхы сай урунарға килісче.
Николай Спирин республика пазы Виктор Зиминге яблах чох халған чуртағҷыларға хонҷых аал чуртағҷылары яблах чыыпчатханнарынаңар искірген. Республика пазы чуртағҷыларнаң хабарлазып алған.
Ӱс аймахта полып, республика пазы тоғыстар парчатханын кӧріп алған. Пӱӱл хысхызын хар ӧӧнінде чазы чирлерде чаап парғаны пілдірче. Ағаа хоза соохтар турғанох. Прай ол часхының пастағы чылығ кӱннерінең хар сууна кӧдірілерге сылтағ полған. Хакасияның прай синдегі ӱлгӱлері, тайға суу ингенҷе, чонның чуртазын паза хазиин арачылирға тимде. Ағаа хоза Хакасияның КЧС кнезі Владимир Крафт устағҷыларны сизіндірген: пу кӱннерде пазох чылир, анаң пазох соохталар. Аннаңар чабыс чирлерде чуртапчатхан чуртағҷыларға ідӧк сизіктіг поларға кирек.
Автор :
Наталья СУБРАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде