УЛУҒ ХАР ХОЗА СИДІКСІНІСТЕР АҒЫЛДЫ
03.04.2018
Хабарлар
Кӱн сурии. 31 мартта улуғ хар чаап парып, чонны кӧп сидіксіністерге урундырды. Олох кӱн 9.00 часта регионның город-аймахтарында киректер хайди парчатханын пілер пӧгіннең Хакасияның сағыбаан саайларҷа комиссиязы чыылығ иртірген. Аны республика пазының орынҷызы Владимир Крафт апарған
ХАР ТІЗЕККЕ ТЕЕРЕ
Чыылығда пастағы сӧс пирілген Хакасияның транспорт паза чол хонии министрі Олег Тропинге. Ол республиканың аймах-городтарында 9.00 час иртенге хай син хар чаап парғаннаңар искірген:
- Хар иң кӧп Асхыс аймаандағы Тӧӧ пазы поселокта чаап парған. Аның тиреңі 40 сантиметр полған. Таштып чирінде 15 - 20 сантиметрге читкен, Асхыста -10 сантиметр, Хуба чарда - 5 сантиметр. Хар иң асхынах Саяногорскта паза Ширада чаған, 2 сантиметрге читпеен. Сала пӧзік арах Сорығда паза Боград аймаанда полған. Ағбанда,тізең, хар 30 сантиметр чаап парған.
Республикада хар пятницадаң субботаа чаап пастаан. Чолларны арығлир тоғыстар олох тустаң сығара пасталғаннар. Іди Писхамҷы - Пирікчул чол чабыл парған. Анда хараа-кӱнӧрте 3 техника хадағда турған. Таштып аймаанда ідӧк грейдер-тракторлар харны тохтабин кӱрееннер. Халын хар чаап парған пасха даа чирлерде мындағ тоғыстар тохтағ чох апарылғаннар. Паза аймахтарзар чонны тарт чӧрчеткен автобустарны кӱннің пастағы чардығында Ағбаннаң сығарбасха чарадығ алылған.
Пу ирткен субботада таарлағ машиналар чӧрізі ідӧк тохтадылған. Республика кінінде пу кӱн прай 18 аймах техника тоғынған. Че, хайди кӧрчебіс, городта хар ам даа илееде чатча. Хайди искірген Хакасиядағы гидрометеорология кінінің устағҷызы Вагиф Гусейнов, республиказар чылығлар 4 апрель соонаң на килерлер. Амды,тізең, киинің сооғы 10 - 15 градусха чит турар. Ідӧк чиллер полары кӧрілче.
Пуох чыылығда полған на устағҷаа чонзар айланыс идерге чахығ пирілген: «Тың кирексініс чох полза, машиналығ ыраххы чолға сыхпасха!» Пӱӱнгі дее кӱнде ол айланысха хайығ айландырарға кирек. Амды чолларда чылғыйах, хайылған хар тооп парған!
ТАСХАН СУҒЛАР САНЫ
Паза пу чыылығда Владимир Крафт республиканың аймах-городтарында суғлар тасчатханын сыныхтағда тутчатхан МЧС тоғынҷыларынаң хада видео палғалызы пастыра чоох алысхан. Абазадағы пірге диспетчер службазының специалисттері городта хараа-кӱнӧрте хадағда турчабыс, сағам прай ниме чахсы тіп искіргеннер. Харатастағылар, тізең, техниканаң полыс пирерге сурынғаннар.
Ол кӱн Пригорск город суға кір парар оңдайлығ полған. Суғ ағысчатхан трубалар сыдаспинчалар тееннер олар. Аннаңар чыылығ соонда Хакасия пазының орынҷызы транспорт министрін андағы киректерні кӧр килерге ызыбысхан. Мындағох полызығны Асхыс аймаандағылар сурғаннар. Сафрон аалындағы тахта суға кір парир, аның чуртағҷыларына аалдаң сығып алар оңдай паза чоғыл тіп чарытханнар пірге тоғынчатхан диспетчер службазының тоғынҷылары. Че иң сидік кирек полған Пии аймаанда. Куйбышев аал хыринҷа Бейка суғ ахча. Ол улуғ нимес, аал чуртағҷыларын хаҷан даа сағыссыратпаан. Пӱӱл, тізең, кічіг сууҷах хылиин чахсы кӧзітті. Соох кӱннер турыбызып, пус читіре хайыларға маңнанмаан. Ӱс чирде тығыл парған. Суғ, позының чолынҷа ах полбин, аал саринзар чайыл сыххан тіп чарытханнар видео пастыра Пиидегі МЧС тоғынҷылары. Пусты, оодып, хыйа тастапчатхан трактор-экскаваторлар суғда пат парчалар, аннаңар чара чачырадарға кирек тееннер олар. Аалдағы чонны, тізең, ӱр нимес тусха пасха чирзер кӧзірерге.
Хакасияның сағыбаан саайларҷа комиссиязының кнезі Владимир Крафт ол сурығны хайди даа пӧгербіс тіп молҷаан. Анаң ол правительство кнезі Виктор Зиминнең Хакасиядағы МЧС паза ГИБДД устағҷыларынан хада чӧптезерге парыбысхан.
БЕЙКА СУҒНЫҢ ХЫЛЫНЫЗЫ
Олох кӱн иртен правительствода ирткен чабых чыылығда, Пии аймаанзар парып, андағы киректерні кӧр килерге чарадығ алылған. Куйбышевсер Хакасия пазының орынҷызы Владимир Крафт паза МЧС-тың Хакасияҷа Ӧӧн управление пастығы Александр Мулл чол тутханнар. Республиканын чир-чайаан ис-пайы паза экология министрі Юрий Соколов иртенӧк анда полған.
Андар килген туста тығыл парған пусты республикадағы инженернай арачыланыс устанызы пирген экскаватор хасчатхан. Таныхтирға кирек, кічіг сууҷахтың пузы илееде халын кӧрінчеткен. Аны экскаватор кӧпсеенең чадап ла сустып алчатханға тӧӧй пілдірчеткен. Че сыдапчатхан.
Ол туста Хойбал аал саринаң Пии аймааның пазы Юрий Курлаев ойлат килген. Куйбышевтең сығара Хойбалға теере парчатхан 8-ҷі километрдегі чолны суғ прай чууп парыбысхан теен ол Владимир Крафтха. Устағҷы кізі сах андох Хойбалзар пар килерге чаратхан.
ХОЙБАЛ ЧАЗЫЗЫ - СУҒ ЧАЗЫЗЫ
Олаңай машина андар ирт полбас теен Пии аймааның пазы. Аннаңар піс прайзы, устағҷылар паза хабарҷылар, МЧС-тың «Вепрь» машиназынзар одырыбысхабыс. Кирек орынға читкебіс. Че 30 - 40 метрге чайыл парған суғны сах андох кизерге водитель тідінмеен. МЧС-тағыларның пастығы ікі кізіні, ӧнетін кип-азах кизіртіп, чайыл парған суғның тиреен сыныхтабызарға ысхан. Олар іди машина иртер чолны кӧр парғаннар. Піс машина істінде кӧріп одырғабыс. Хорғыстығ пілдірген. Че МЧС тоғынҷылары андағ нимені пілбинчелер. Арачылағҷыларның пірсі сол саринҷа парча, ікінҷізі оң сарин істес парча. Паза ла кӧрзебіс, пастағызы кіндік ӱстӱнҷе суға кір парды. Ікінҷізінің чолы тізек алтынҷа суғҷа салылча. Піс «Вепрь» машиналығ соонҷа сығыбысхабыс. Водительні махтирға кирек. Ол арғыстары кӧзіт пирген чолҷа пісті пір дее хорғыс чох кизір парыбысхан.
Хойбалзар піди парчадып, піс Юрий Курлаевнең чоох алысхабыс. «Мында Утинка суғ ахча. Че Хойбал чазызына толдыра ол чайылбаан. Ибіркі тағлардағы хар, хайылып, чонны піди чол чох артыс салды», - теен ол.
Хойбалзар читкенібісте, сымзырых. Суға пір дее тура, хазаа кірбинче. Хар ла чатча. Аалда ікі кізі магазин тутча. Тынағ тузына орта партырбыс, аннаңар иблеп парарға киліскен. Владимир Крафтнаң Юрий Курлаев, садығ туралары ээлерінең тоғазып, аалзар чол чох пол парғанда, халас садиин хайди апарардаңар чоохтасханнар. МЧС машиналары чуул парған чол хыринда турарлар, анаң халас ағылчатханнар андар таарлабызып, КамАЗ алай «Вепрь» аалға читіре апарыбыс турар тіп чарытханнар олар.
Мындағ кирек олғаннарның часхыдағы тынағ кӱннеріне орта пол парған. Хайзы ӱгренҷілер ааллап парыбысханнар. Аннаңар школа устағҷызына ідӧк іҷе-пабаларнаң тоғыс апарарға чӧп пирілген.
Пӱӱнгі кӱнде Хойбал аалда 276 кізі чуртапча. Оларның аразында 50 олған. Аалдағы пасталығ школада - 27 ӱгренҷі. Улуғларын понедельник сай школа автобузы Куйбышевтегі интернатсар апар салча. Амды оларға полызыға ідӧк МЧС тоғынҷылары килгеннер. Олар пу аалда дежурство апарчалар. Аалда ФАП парох. Фельдшер полып орындағы кізі тоғынча. Кирек имнер читкіҷе тіп искіргеннер аалдағылар килген пастыхтарға.
Пии аймаанда паза Киндірліг пилтірі, Табат, Маткичіг паза Сос пилтірі хайығда тудылчалар. Оларны ибірчеткен чазыларда ідӧк суғ чайыл парған.
ЭКСКАВАТОР СЫДАНҒАН
Хойбалдаң нандыра айланчатханда, піс кискен хорғыстығ чол уламох тың чуул партыр. Анзын киречілееннер машина кір парчатхан оймахтар. Андар парчатханда, пір ле оймахха кіргебіс, нандыра чолда, тізең, оларның саны кӧп полған.
Че Куйбышевте экскаваторщиктің тоғызы чахсы парчатханы прайзын ӧріндірген. Піс килеріне ол ікінҷі орындағы пусты ходырчатхан, аннаңар пір дее чирде чара чачырадары киректелбеен. Аал чуртағҷыларын даа Пиидегі училищезер кӧзірерге киліспеен.
ХАРАА-КӰНӦРТЕ СЫНЫХТАҒДА ТУДАРҒА
Хакасияның пазы Виктор Зимин олох кӱн иирде республиканың город-аймахтары пастарынаң, экстреннай службалар устағҷыларынаң хада видеоселекторҷа чыылығ иртірген.
- Иртен оперативнай чыылығда мин чахығлар пиргем - чолларны арығлирына техника санын хозарға, кирек полза, промышленность предприятиелерінің аар техниказынаң тузаланарға, - таныхтаан Виктор Зимин.
- МВД-ға паза ГИБДД-ға чол чӧрізін хорғыс чох идеріне хоза ДПС нарядтарын ызарға пӧгін турғызылған. Ідӧк хайзы аал-городтарҷа хайылчатхан хар суунаң кӱрезерінҷе алынҷа чахығлар пирілген.
Республика пазы иділген тоғыстардаңар, орыннарда кирек хайди парчатханынаңар искір пирерге сурынған.
Пастап сан пиріснең республиканың транспорт паза чол хонии министрі Олег Тропин чоох тутхан. Министрнің чооғынаң, чолларны арығлаҷаң техника саны хозылған. Салтарында чабылған чоллар (Ағбан-Саяногорск, Пирікчул-Тӧӧ пазы), хардаң арығлалып, суббота кӱндӧк азылғаннар. Сидіксіністер Пии аймаандағы хайзы чолларда ла пар. Кӧзідімге, Куйбышев-Хойбал, Табат-Киндірліг пилтірі чоллар участоктарында хайылған хар суу чайылған, аннаңар ол чоллар ам даа чабых. Аннаң пасха, Хубачар - Асхыс - Пии, Хубачар - Аршаннар - Пии чолларҷа чӧріс чардыхти чабылған. Ол чолларда харны арығлирынҷа паза тасхан суғдаң тоғыр тоғыстар узарадылча.
Хакасияҷа МВД-ның ГИБДД управлениезінің пастығы Игорь Юртаев чол чӧрізін хорғыс чох идеріне хоза ДПС нарядтарын ызарынҷа чахығ толдырылғанынаңар искірген. Сидіксіністіг чол участоктарында, оларның кӧбізі Пии аймаана килісче, дежурство апарылча. Аннаң пасха, Хакасияның пазы чӧбі хоостыра аар таарлағларны тартчатхан машиналарның чӧрізі ӱр нимес тусха тохтадылған тіп таныхтаан ол. Виктор Зимин ГИБДД тоғынҷыларына чапчаң хайыныбысханнары ӱчӱн алғызын читірген, ідӧк мындағ сағыбаан саайлар тузында аар таарлағлар тартчатхан машиналарның чӧрізін тохтат турарын азынадох кӧр саларға кирек тіп таныхтаан.
Республиканың аал хонии паза ас-тамах министрі Александр Башков Хакасия пазының мелиорация каналларын арығлирынҷа чахии толдырылчатханынаңар искірген. Ідӧк пу сағыбаан саай тузына министерствода аал хонииндағыларның сидіксіністерін пӧгерінҷе оперативнай ӧме тӧстелгенін таныхтаан. Ол ӧме аал хонии хоныхтарын, хайылчатхан хар суу оларға ӱрег итпезін хайығда тутча. Амғы тусха хайдағ-да улуғ сидіксіністер чоғыл тіп искірген министр. Республика пазы аал хонииндағыларны хайығда тударын узарадарға пӧгін турғысхан - пір малны даа, пір хусты даа чідір салбас ӱчӱн.
Мының соонаң видеоселекторҷа муниципальнай пӱдістернің пастарына сӧс пирілген, город-аймахтарда кирек хайди парчатханын паалир ӱчӱн. Ағбан городтың пазы Николай Булакин, хар чаап сыххандох, ЖКХ спецавтобазазының тоғынҷылары паза техниказы хараа-кӱнӧрте тоғынар режимге кірібіскенінеңер искірген. Чоллар арығлалчалар, пос туралары хыринда хайылған хар суун чох идерінең сидіксініс пар.
Ағаа хоза улуғ хар сылтаанда чарытхыҷа саайлар пол партыр. Кӧзідімге, Энергетиктер поселогында 200 тура чарытхы чох халтыр. Че энергетиктер тӱрчедең тыхтабызарлар тіп ізендіртірлер. Виктор Зимин Ағбан городтың паза пасха даа улуғ город-аалларның пастарын тротуарларны арығлирына хайығ саларға пӧгін турғысхан.
Аймахтарның аразында Пии аймаа иң сидіксіністіг полып халча. Аймах пазы Юрий Курлаев, тоғыстар ӧткін апарылчатхан полза даа, кирек ам даа сидік тіп таныхтаан. Сағыбаан саайнаң кӱресчең ӧӧн кӱстер Куйбышев аалда тоғынғаннар, анда ағын суғда пус тығылызы пол парған. Аар техника полызиинаң ол тығылыс чох иділген тіп искірген Курлаев. Аал чуртағҷыларына ас-тамах читірері тимнелтір, арачылағ службалары анда дежурство апарчаттырлар. Аймахтың ӱлгӱлері ідӧк алынҷа хайығда Сос пилтірі аалны тутчалар осхас, анда аал ибіре чазыда суғ чайыл партыр.
Асхыс аймаанда хар суу Кызлас паза Чоғархы Асхыс аалларзар кір сыхханынаң хорғыс пар полтыр, че суғны тохтадып алтырлар. Амғы туста сидіксініс Сафрон аалда пар осхас. Асхыс аймаа администрациязының ГО паза ЧС пӧлии пастығы Николай Асочаковтың искіриинең, ахчатхан суға ағас тахта иңзеріл сыххан. Виктор Зимин республиканың транспорт паза чол хонии специалисттеріне, андар парып, тахтаны сыныхтабызарға, кирек полза, тыхтирынаң полыс пирерге чахығ пирген.
Хакасияның пасха муниципальнай пӱдістерінде улуғ сидіксіністер ол тусха чох полған. Харны арығлирынҷа паза хайылған хар суунаң кӱрезерінҷе тоғыстар хараа-кӱнӧрте апарылчалар, прай аал-городтар тӧреміл сыныхталчалар.
- Хати сизіндірчем - амғы киректе прай городтарның аймахтарның паза аалларның пастары орыннарда поларға киректер, - чыылығны тоозып, таныхтаан Виктор Зимин. - Пос тоғызын толдырарға, иң пурун чонның чуртазын хорғыс чох идерінҷе. Прай нимені хараа-кӱнӧрте сыныхтағда тударға, сығысчатхан сидіксіністерні чапчаң пӧк турарға.
Таныхтирға кирек, Хакасияда, хайылчатхан хар суу аалларзар кір сыхханда, 28 марттаң сағыбаан саай режимі кирілген. Марттың халғанҷы кӱні, тізең, сидіксініс хос пирген - республикада улуғ хар чаап парған. Ол хар амды хайылып пастабызар, пазох ла сидіксіністер ағылар.
Аал тастынаң кірчеткен суғнаң кӱрезері, пілдістіг, ӱлгӱлернің тоғызы. Че иб хыриндағы хар чи? Ноға-да чон амғы туста орындағы ӱлгӱлер, аймах службалар пір дее ниме итпинчелер тіп хыңзирға ӱгрен парған.
Нӧӧс мының алнында мындағ улуғ хар полбаҷаң? Полҷаң, че чуртағҷылар, хар хайыларын піліп, постың чурты ибіре харны азынадох арығлап салҷаңнар, канавалар хазыбысчаңнар. Амды, тізең, піреезі ограда істіндегі харны даа арығлап саларға ынанминча. Пыролирда андағларох пастағыларның санында, оларға иб хыриндағы харны пасхазы арығлап пирерге кирек пе? Чох, мында пос чурты ӱчӱн посха сағыссырирға кирек.
Автор :
Александра СУНЧУГАШЕВА, Альберт ТОЛМАШОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы