СИДІКСІНІСТЕР ПОЛЗА ДАА, ПРАЙ ПӦГІННЕР ТОЛДЫРЫЛҒАН
29.05.2018
Хабарлар
Азых ӱзӱріглер. Хакасияның Ӧӧркі Чӧбінде 2017 чылда республика бюджеді хайди толдырылғанын ӱзӱргеннер.
Хакасияның Ӧӧркі Чӧбінде 23 майда «2017 чылда Хакас Республиканың республика бюджеді толдырылғанынаңар» закон проектінҷе азых ӱзӱріглер ирткен. Ӱзӱріглернің тоғызында Ӧӧркі Чӧп депутаттары, республика правительствозының кізілері, муниципальнай пӱдістернің пастары паза депутаттары, халых пірігістерінің кізілері араласханнар. Чыылығны республика парламентінің устағҷызы Владимир Штыгашев апарған.
Ирткен чылда республика бюджеді хайди толдырылғанынаңар пастап Хакасияның финанстар министрі Ирина Войнова сан пиріснең чоох тутхан. Ахчанаң тоғынчатхан министр 2017 чыл уғаа сидік, че олох туста алызығлығ полғанын таныхтаан. Чыл пасталчатханда республиканың хазна алымы улуғ полған, че анаң Россия президентінің чахии хоостыра коммерческай кредиттер бюджет кредиттеріне алыстырылған. Салтарында Хакасияа постың хазна алымын илееде хызырыбызарға оңдай табылған.
- Ирткен чылда республикаа федеральнай бюджеттең 13 миллиард 750 миллион артиинаң салковайға бюджет кредиттері пирілген, - искірген Ирина Войнова. - Ол ахчадаң 12,5 миллиардча салковай коммерческай кредиттерні чабарына парған.
Ол оңдайнаң 1,5 миллиард салковай ӱзӱрлелтір, анҷа ахча банктарға процент чіли тӧлирге киректелген.
2017 чылда республика бюджедінің парыстары тиксі 24 миллиард 297 муң салковай полтыр. Постың парыстары (федеральнай бюджеттең пирілген ахча чох) 18 миллиард 48 миллион 392 муң салковайға тиңнелтір. 2016 чылның хыринда Хакасия постың парыстарын 2 миллиард 319 миллион 91 муң салковайға ӧскіріп алтыр. 2017 чылның бюджет хорадығлары 25 миллиард 874 миллион 266 муң салковайға тиңнелген, бюджет дефициді - 1 миллиард 873 миллион 969 муң салковайға.
- Салтарлар идіп, таныхтирға сағынчам: ирткен чылда, сидіксіністер ас нимес полған полза даа, прай пӧгіннер толдырылған, - чооғын тоозып искірген Ирина Войнова. - 2018 чылда піс, ідӧк постың парыстарын ӧскіріп, хазна алымын илееде хызырыбызарға пӧгінчебіс.
Хакасияның Сыныхтағ-сананыс палатазының кнезі Ольга Лях, 2017 чылның республика бюджеді хайди толдырылғанына паалағ пиріп, мының алнындағы чылларның хыринда ирткен чылда бюджет пӧгіннері хай-хай чахсы, 100 процентке чағын, толдырыл парғанын таныхтаан.
Олох туста сыныхтағ органының устағҷызы читпестер парына хайығ айландырған. Ӧӧннернің пірсі - республиканың хазна алымы ам даа улуғ полғаны. Паза Ольга Лях республиканың хайзы хазна программаларына ахча читкіҷе позыдылбинчатханын таныхтаан. Ідӧк республика бюджедінде кӧрілген 8 объектке ахча пирілбиндір.
- Пис объектче хазна контракттары иділген, че алынца ла тоғыстар толдырылған, - сизіндірген Хакасияның Сыныхтағ-сананыс палатазының кнезі.
- Ӱс объектче, тізең, тоғыстар пасталбаан даа: М.Ю.Лермонтовтың адынаң орыс драма театрын нааҷылиры, Хакас Рес публиканың Национальнай архивінің пӱдірии, Асхыс аймаандағы Аев аал хыринда автомобиль чолын нааҷылиры.
Ӧӧркі Чӧп кнезінің орынҷызы, бюджетче комитеттің кнезі Сергей Комаров, 2017 чылда бюджет хайди толдырылғанын паалап, таныхтаан: «Иң ӧӧні - прай социальнай обязательстволар толдырылғаны».
Олох туста бюджетче комитеттің устағҷызы толдыразынаң пӧгілбеен сидіксіністерге хайығ айландырған. Иң пастап чоох «кредиторкадаңар» парча. Аның искіриинең, 2018 чылның 1 январьына аймах кӧрімніг предприятиелерге паза пірігістерге Хакасия бюджедінің кредиторскай алымы 6 миллиард 186 миллион салковай пол парған, ол санда муниципальнай пӱдістерге 3 миллиард 651 миллион салковай пирілбеені. Аны хоостыра Сергей Комаров республиканың финанстар министерствозына ол сурығны пӧгерінҷе ӧткін тоғынарға чӧп пирген.
- Муниципальнай пӱдістер аның сылтаанда кӧп сидіксіністерге урунчалар, - таныхтаан Комаров. - Ол санда оларға аймах пенялар, штрафтар тӧлирге килісче. Аннаңар пӱӱл «кредиторканы» чабары ӧӧн пӧгіннернің пірсі поларға кирек.
Бюджетче азых ӱзӱріглер тузында кӧп кізі чоох тутхан. Полғаны ла, бюджет хоостыра сағыстарынаң ӱлезіп, олох туста ам даа пӧгілбеен сидіксіністерге хайығ айландырған. Кӧзідімге, республиканың Г.Я.Ремишевскаяның адынаң имнег туразының ӧӧн имҷізі Алексей Тихонович Хакасияда инсульттаң ӱрепчеткеннернің саны ӧсчеткенін таныхтаан. Ағырығны иртеезін ілезіне сығарарына, тізең, республиканың имнег туразына МРТ (магнитно-резонанснай томограф) аппарат кирек.
- Пӱӱнгі кӱнде республиканың имнег туразында инсульт диагностиказын итчең рентген не пар, - искірген ӧӧн имҷі. - Че ол прай ла инсульт кӧрімнерін ілезіне сығарбинча.
Амғы туста Хакасияда андағ пір аппарат Ағбан городтың имнег туразында паза ӱс аппарат частнай имнег учреждениелерінде пар. Ағбандағыларның город поликлиниказында сыныхтанар оңдай пар полза, аал-городтардаң килген чуртағҷыларға ахча тӧлеп сыныхтанарға килісче. МРТ аппараттың турчатхан паазы 100 миллион салковайха. Че пастап аппарат турғысчаң орынны тимниріне (проект идеріне, нааҷылир тоғыстарны толдырарына) 10 миллион салковай кирек. Тихонович ол ахчаны пӱӱлгі чылның бюджедінде кӧр саларға сурынған, МРТ аппарадына - пазағы чылның бюджедінде.
Че Ӧӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев, пу сурығҷа хабазып, финанстар министріне ахчаны пӱӱлгі бюджетсер кирерге чӧп пирген.
- Чидер сӧӧ тартарға, - таныхтаан Штыгашев. - Чылдаң чылға іди парча. Стадионда чӱзер миллион салковайға тур парчатхан концерттер иртірчебіс нооза...
Азых ӱзӱріглернің салтарларынҷа Хакасия правительствозына 2019 чылның бюджедінзер хайдағ сурығларға хайығ саларға паза хайдағ тоғыстар толдырарға чӧптер тимнелген. Чӧптернің санында республиканың муниципальнай пӱдістеріне хабазар сурығлар парын таныхтирға кирек. Кӧзідімге, чол чӧрізі правилоларын сайбаан ӱчӱн штрафтарның 25 %-ін муниципальнай бюджетсер пир турарға чӧп кирілген. Ідӧк - кічіг паза ортын бизнестең кірчеткен налогтарның 50 %-ін орындағы бюджеттерде артыс турарға.
- Пу азых ӱзӱріглернің кӧстее - бюджетті толдырып, хайдағ чидіглерге читкенібісті кӧріп алары, - чыылығны тоосхан Владимир Штыгашев.
- Паза олох туста сығысчатхан сидіксіністерні пӧгерге кӱстенері. Ӱзӱріглернің прай араласчыларына алғызым читірчем. Пӱӱн сидіксіністер ле искірілбеен, ідӧк оларны пӧкчең оңдайлар таныхталған.
Автор :
Альберт ТОЛМАШОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде