ТІСТЕРІ САРҒАЛҒАНӋА ЧУРТААН АХ САҒАЛЛАР
29.01.2019
Хабарлар
Совет Союзы тузында поэт-писательлернің делегацияларын аймах республикаларҷа командировкаа ысчаңнар. Іди, пасха-пасха регионнардаң чыылызып, олар чолға сыхчаңнар. Делегацияа, пазып пастапчатханнар, таңдағы кӱнде писатель полары іле кӧрінчеткеннерні алҷаңнар. Ідӧк саблан парған писательлер анда полҷаңнар.
Андағларға чорыхха пиріл парған тус аразына наа чайаачы тоғыстар пас саларға кирек полған. Мындағ оңдайнаң чахсы кибелістер, чоохтар тӧрічең. Олар ӧӧнінде Совет чонының чуртазын паза коммунизмні махтирына чарыдылҷаңнар. Пілдістіг, хайдағ эпохада чуртапчазың, олох тусты саблап, пічікке пазып одырарға киректелген полбас па.
Ӱр ниместе писатель Виктор Тельпуговтың 1989 чылда чарыхха сыххан «Ничего не случилось» книгазын хығырғам. Ол ідӧк пасха писательлер чіли чайаачы командировкаларға чӧрҷең.
Пірсінде писательлерні Кавказ чиріндегі улуғ нимес Занзегур городсар командировкаа ыстырлар. Оларны тимір чол вокзалында кӧп кізі удурлаптыр. Андада Аджар аттығ ирен піди тіптір: «Кӧріңер, мында книга хығырарға хайди хынчалар!..»
Анаң кӧрзелер, пӧзік тағдаң чалаңнар ойладып одыр. Аймахтың иң улуғ частығ ах сағаллары полтырлар. Олар, аалҷыларзар чағын киліп, аттарынаң чиит ооллар чіли тӱзіре сегірібістірлер. Ин улуғларының холында городтың клӱзі чылтыри тӱскен. Аалҷыларға, «ізік азып», городтың клӱзін читірер кибір пар полтыр оларның.
Апсахтың ады Сабир полтыр. Танызып алған соонаң чоохтың авторы, Сабирзер пастыр киліп, суртыр: «Сірерге сидік нимес пе?»
- Ниме сидік нимес? - удур сурған апсах.
- Чалаң аттығ чӧрерге чізе...
- Пос туста ноо чӧрбечең зе, - кӱлінібізіп, апсах нандырған.
- Пос туста? - писатель хати сурыбызып, Сабирнің харал парған салааларынзар кӧрізін тастаан.
- Салааларым хара ба? Тамкыдаң олар андағлар, тамкыдаң, оолғым. Пу чыл сидік полды. Наңмыр алай ба мӱндӱр чаабысча. Іди чайғы паза кӱскӱ тооза. Пістің тамкыдаң пасха чей, хлопок, виноград ӧсче нооза...
Писатель, Сабирзер кӧре, апсахха нинҷе час поларын піліп аларға харасхан. Пӧзік пӧрігі алтынаң кӧртік осхас аппағас састары кӧрінгеннер. Улуғ частығ кізі полар тіп сағын салған. Че тағларда чурттығ кізілерге чыллар теелбинчеткен осхас. Оларның тус хайди-да пасха оңдайнаң парча ба таң...
- Той киреенең, тимір-тиснең айғазарға кирегӧк, - чооғын узаратхан апсах. - Аннаңар атха мӱнер тус таа чоғыл.
- Піске мында ниик тынарға пирбинчелер дее, - чоохха хозылған пір апсах. - Сірерге дее тынағ чох полар.
Джигиттер пу чоох соонаң хатхырызыбысханнар. «Тағлар, тағлар... Олар кемге дее чиит кӱс пирчелер», - сӧстер истілгеннер.
Поэт-писательлерні пастағы кӱндӧк сигіс колхозча тарт парыбысханнар. Автобусха одырчатханнарның хайзыда Сабир апсахха 100 часха теере чуртирға алғаан.
- Че, чахсы, - нандырған апсах, - че мағаа, оолағастар, «120» час.
- Хайди іди?! - аалҷылар ӱрӱге халғаннар.
- Полча, полча андағ ниме. Тағлар! - салаазын чоғар устайтып, хосхан улуғ частығ кізі. - Килер хысхызын мағаа 113 час толар.
Полған на аймахта чайаачылар кибелістер хығыр турғаннар. Чон оларны хынып искен, сурығлар пир турған. Кем нимедеңер пасча, пу наада хайдағ книгалар сығар тіп сурығлар полғаннар. Іди ортын хараазын на гостиницазар читкеннер.
Писательлерні тынанарға халғыс салғаннарында, поэт полған ползам, Сабирдеңер кибеліс пазыбызарчыхпын тіп пір кізі чоохтантыр. «Сыннаң даа чи, ноға кибеліс чайап салбасха, уғаа чахсы апсах нооза», - прайзы тӱрче сым полған соонаң чоохтан салған поэт Николай Старшинов. Ол, тізең, кибеліс чайап салған полтыр. Николайзар аны хығыр пирерге айланғаннар. Старшинов хайди оларны джигиттер удурлааннар, 100 азыра частығ чалахай апсахтаңар, город клӱзінеңер, сыйыхха пирілген пычахтардаңар пас салтыр. Поэт аарлығ сыйыхтарны хаҷан даа хайраллирға, пычахтарнаң кӱнніг тағ чирін ыырҷылардаң арачылирға тимдезінеңер искірче.
Ааллардағы чон, пу кибелісті исте, хати-хати хығырарға сурынған. Мындағ оңдайнаң писательлернің наа чайаачы тоғыстары тӧріҷеңнер. Россияның хоос литературазы, тізең, пайып ла одырған. Амды олар классика литературазына айлан парғаннар. Андағ книгалар хаҷан даа хығырығҷының кирексінізінде поладыр, тоозылбас-парбас тыннығ полчалар.
Автор :
Елена ТАГИРА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы